Калі ад навеснай стральбы былі паранены яшчэ некалькі вояў, Сігвід зразумеў, што далейшы бой не прынясе яму поспеху, і загадаў ізноў узяцца за вёслы, не бачачы, што задні дракар амаль спыніўся. Ягоны карабель хутка набіраў ход і праз нейкі час вырваўся на чыстую ваду. Але калі херсір азірнуўся, то быў непрыемна здзіўлены. Вакол другога дракара паступова змыкалася кола чоўнаў, на якіх прыгатаваліся да нападу яцвягі з сякерамі, а ззаду на вяроўках цягнулася ўжо поў-дзесятка ладдзей. Адзін з варангаў, трымаючы напагатове сякеру, адважна палез на карму, каб разрубаць вяроўкі, ды быў падстрэлены і плюхнуўся ў ваду.
Сігвід лёгка мог сысці, але гонар не дазволіў яму нават падумаць пра гэта. І ён загадаў:
― Таба-а-ань! Грабі назад!
І карабель пачаў набіраць зваротны ход. Канструкцыя дракараў была добра прыстасавана да такога манёўра. Амаль аднойкавыя нос і карма дазвалялі мяняць напрамак руху без развароту. І хоць рабілася гэта хутка, нейкі час усё ж заняло. А між тым, адна з ладдзей ўшчыльную наблізілася да борта другога дракара. Варангі абараняліся суліцамі і дзідамі, прасоўваючы іх у шчыліны паміж шчытамі. Адзін з яцвягаў вялікай сякерай пачаў рубаць борт дракара. Не паспеў ён нанесці некалькі ўдараў, як наверсе рассунуліся тарчы і пяцёра варангаў са страшнымі крыкамі, хто з мячом, хто з баявой сякерай, саскочылі проста на галовы нападнікаў. Завязалася жорсткая рукапашная сутычка, падчас якой яцвягі, адзін за другім, парубленыя, падалі ў ваду.
Дрыгавічы апынуліся бліжэй за ўсіх ад злапомнага судна. Віхура, крыкнуў: ― На ладдзю! ― і накіраваў човен на дапамогу. Гардзей, узброены адной дзідай, так і не набыўшы дагэтуль ні іншай зброі, ні даспеху, злавіў момант, і схапіўшыся за высокі край борта, адным рыўком ўскочыў ў ладдзю, тут жа накіраваўшы джала дзіды на ўзнікшага перад ім варанга, які ўжо замахнуўся на яго сякерай. Варанг паспеў трыху адхіліцца, ды наканечнік дзіды ўсё ж улез пад кальчугу, распароўшы некалькі калец. Гэта прыслабіла ўдар сякеры, прызначаны Гардзею, ён паспеў сысці ад ляза, і моцным ўдарам пляча зваліць варанга на борт ладдзі. Падаючы, той выпусціў сякеру і выхапіў з-за пояса корд. Гардзей спрабаваў тронакам прыціснуць шыю суперніка да краю борта, але ў наступны момант яму прйшлося таксама пакінуць дзіду, каб перахапіць руку варанга з кордам. Вольнаю рукой той моцна сціснуў Гардзея за горла, але рана, нанесеная дзідай, ўжо саслабіла яго. На выручку яму рынуўся другі, на хаду перахопліваючы меч верхнім захватам, каб закалоць Гардзея, ды не быў гатовы да сустрэчаны з Доўбенем, які ўскочыў у ладдзю з другога борта, і маланкавым выпадам уторкнуў меч яму ў горла. Гардзей здолеў адарвацца ад слабеючага ворага, падняць дзіду і дабіць яго. У ладдзю тым часам заскочылі Бычань, Жадан і Дрок, а з дракара ― яшчэ некалькі варангаў. Зазвінелі мячы і сякеры. Варангі біліся апантана, але і дрыгавічы ўваходзілі ў пану. Гардзей знайшоў момант, дзідай моцна адпіхнуўся ад борта дракара, і ладдзя з рубаючыміся ваярамі паволі пачала адыходзіць убок. Некалькі варангаў ускочылі ў прывязаны да дракара човен, разрубалі вяроўку і павеславалі на дапамогу сваім. Іх абстралялі з лукаў, ранілі дзвух, потым човен аддціснулі і перакулілі. На ладдзі здаравенны варанг моцным ударам сякеры раскраіў галаву Жадана, той пераваліўся праз борт і тут жа знік пад вадой. Варанг паспеў замахнуцца сякерай яшчэ раз, але Дрок апярэдзіў і трапным ударам мячом у грудзі, прабіўшы і сталёвыя пласціны і кальчугу, зваліў яго на палубу.
Пачала сказвацца лікавая перавага яцвяскага войска. Да дрыговічоў увесь час падыходзіла дапамога ― у ладдзе ўжо біліся Вырва, Канабрат, Скіба, падграбалі чоўны дрыгавічоў з, Руды і Вусця, за імі прыгатаваліся ўступіць у рукапашную яцвягі Скрундзя. Варангам хуткае дапамогі чакаць не прыходзілася, бо ладдзю адносіла ўсё далей.
З другога борту дракара таксама было горача. Дайновы спрабавалі штурмаваць з дапамогай вяровак з крукамі, закідваючы іх у сярэдзіну. Варангі паспявалі перарубваць вяроўкі, і толькі ў адным месцы, дзе адразу двум з іх не пашанцавала, і яны былі захвачаныя крукамі ды прыціснутыя да борта, дайновам удалося праламацца скрозь прымацаваныя шчыты, але ўсе, хто пералез праз борт, былі тут жа парубленыя варангамі і выкінутыя ў ваду.
Комат бачыў, што яго вояў гіне зашмат і, вырашыўшы змяніць тактыку. Са сваёй ладдзі, якая была адной з самых вялікіх у войску, хоць і саступала памерамі суднам варангаў, загадаў:
― Гатаваць бусакі!! І людзей паболей!
Ён направіў ладдзю да дракара, які зусім згубіў ход і павольна зносіўся па плыні, гыркаючы на насядаючых яцвягаў лаянкай варангаў і стральбой з лукаў.
― Разступі-і-ся-а! ― крычаў Комат, працісківаючы сваю ладдзю скрозь іншых, ― Будзем канчаць з ім!
У гэты момант пачуўся працяжны гук рога, і ўсе ўбачылі, што першы дракар вяртаецца. Адмысловым сігналам з яго падавалі загад другому дракару паўтараць ягоны манёўр. Паднятыя перад сутычкай веслы рэзка апусціліся, трапляючы якія ў ваду, якія па яцвяскім чоўнам, а некаторыя і па людзям, ад нечаканасці не паспеўшым увярцецца. Грабок, яшчэ грабок. Дракар набіраў ход, і цяпер ён ўжо не цягнуў ладдзі, якія прычапіліся да яго, а ішоў проста на іх. Пачуўся глухі ўдар і трэск зламанай ашалёўкі. Адна ладдзя перакулілася, другая адскочыла ў бок, іншыя паспелі пазбегнуць сутыкнення. Вяроўкі, да якіх варангі раней не маглі дацягнуцца, цяпер апынуліся каля борта, і адна за другой былі перасечаныя, хоць і не без страт ад меткіх стрэлаў яцвягаў.
Дракары сыходзілі. Яцвягі стралялі наўздагон. Некаторыя стрэлы траплялі ў мэту, дзвонячы аб шлёмы і кальчугі, і толькі адзінкі дабіраліся да неабароненай плоці.
Дракары сыходзілі туды, адкуль прыйшлі.
Сігвід быў незадаволены, але бывалы варанг падышоў да яго і сказаў:
― Херсір, ты з гонарам выйшаў з гэтай заварухі.
Комату таксама не спадабаўся вынік сутычкі. Лепей бы гэтыя дракары шыбавалі сваёй дарогай. А цяпер яны будуць дзесьці на іхнім шляху, і адзін Пярун ведае, што ад іх чакаць.
Ноччу, калі прысталі да берага, зладзілі сціплую паходную трызну па загінуўшым. Сумна было ў стане дрыгавічоў ― Жадан быў адважны ваяр. Не ўбачаць яго ўжо ні сябры, ні родныя…
У гэтым баі Дрок Няўдак здабыў сякеру, шалом і кальчугу, якія належалі забітаму ім варангу. Гардзей таксама разжыўся трафеямі, але на стаянках яцвягі частавалі яго добрым віном, і ён паступова раздарыў новым сябрам амаль усё, пакінуўшы сабе толькі корд добрай свейскай працы.
Глава 29.
Вяртанне Дрэвілы. Нежаданая постаць
Дрэвіла ― бывалы вой і адзін з найлепшых выведнікаў Волада, нягледзячы на адчайнае становішча, у якім ён апынуўся, застаўшыся без загінуўшага Ветыша ― вернага і надзейнага свайго напарніка, ды яшчэ так далёка ад сваіх, захаваў цвярозы розум і вытрымку. Лівень дапамог яму адарвацца ад яцвяскіх пераследнікаў. Цяпер трэба як мага хутчэй папярэдзіць Волада і супляменнікаў аб хуткім нападзе яцвягаў. Але зрабіць гэта няпроста, цяжка нават выжыць аднаму ў лесе, калі нельга звярнуцца да людзей, нават наблізіцца да паселішча, бо вакол на безліч палётаў стралы распасціраліся валоданні яцвягаў. На рацэ яму паказвацца небяспечна. Рака – гэта шлях, месца рыбнага лову і палявання, дзе магчымы нечаканыя сустрэчы. Да таго ж дзікі лес сам па сабе небяспечны для самотнага чалавека, асабліва ноччу, калі выходзяць на паляванне драпежныя звяры ды ўсялякія пачвары і нячысцікі. Большасць людзей наогул баялася ноччу выходзіць з хат, а тым болей за ваколіцу, але для Дрэвілы цяпер менавіта ноч была асноўным часам дзеяння. Днём ён адсыпаўся дзе-небудзь у гушчары, а ноччу з засцярогай прасоўваўся па звярыных сцежках, старанна прыслухоўваючыся да наваколля і вызначаючы напрамак па зорках, ці па ствалах старых дрэў, калі зоркі захіналіся аблокамі.
Як толькі Дрэвіла зразумеў, што за ім няма пагоні, то адразу павярнуў на паўночны ўсход, каб патрапіць паміж балоцістых вытокаў Роси і Зэльвы, што падзяляліся высокімі лясістымі пагоркамі, сярод якіх зрэдку сустракаліся пясчаныя пустэчы. Ён некалькі разоў упіраўся ў балоты, але ўсёткі намацаў водападзел. Тут было меньш верагоднасці сустрэцца з людзьмі, бо паселішчы заўсёды месцаваліся каля рэк, і ён рызыкнуў ісці і днём. Дзікі, некрануты чалавекам лес шумеў ад парываў ветра вершалінамі шматвяковых дрэў бясконцымі хвалямі. Дрэвіле прыходзілася напружваць слых, каб не прапусціць гук, які можа зыходзіць ад чалавека або небяспечнага звера. У такую пару ён ведаў, што кантралюе абставіны на зусім невялікім абшары і ступаў з яшчэ большай засцярогай, углядаючыся ў нетры. Даволі часта ён натыкаўся на лясныя завалы. Вялікія састарэлыя дрэвы не вытрымаўшы напору буры ўпалі, сваімі стваламі зламаўшы, нібыта трысціны, падрост. Бяда таму зверу ці чалавеку, які апынецца тут ў такую буру. Гэтыя завалы былі непраходныя, і Дрэвіле прыходзілася часам рабіць даволі вялікі абыход. Бывала і так, што яму шанцавала, і ен выходзіў на звярыную сцежку, што вяла ў патрэбным кірунку. Тады ен крочыў хутчэй. Але гэта здаралася рэдка, бо сцежкі ў асноўным вялі да вадапою, поперак ягонаму шляху. Калі скончылася ежа, Дрэвіла на адной з такіх сцежак зрабіў засаду. Ён ведаў, у якую пору дня звяры ідуць да вады, таму чакаць доўга не прыйшлося. Статак казуль рухаўся хутка, амаль бязгучна. Дрэвіла, як заўседы, залюбаваўся на іх бег, калі здаецца, што грацыёзныя жывелы ляцяць у паветры, толькі на імгненне дакранаючыся да зямлі капытцамі. Ён прапусціў важака ― казла з вялікімі рогамі, яшчэ некалькі дарослых самак і стрэліў у сегалетка. Страла ўвайшла каля самага сэрца, і казляня ўпала, коратка і роспачна правярашчаўы. Статак імгненна знік, растварыўшыся сярод дрэў.
