― Не паверне ж яна назад! ― супакойваў сабе і астатніх Роздум.

Але рака без аніякай напругі знайшла сабе дарогу на ўсход, робячы невялікія лукавіны паміж лясістых і, цесных берагоў. Яны і тут былі балоцістыя, паросшыя трыснягом і чаротам, але плынь намнога часцей угрызалася ў карэнны сухі бераг. Аднастайнае віславанне моцна вымотвала вандроўнікаў. Часам то адзін, то другі пачынаў драмаць на хаду. І тады Роздум чапляў вяслом ваду і бязлітасна ліў раззяве за каўнер, што адразу прытомніла. Калі прыходзіў час прыпыняцца, ён наўмысна выбіраў месцы з высокімі дрэвамі і адразу камандаваў Ятэлю лезці як мага вышэй і аглядаць рэчышча. Юнаку ўжо надакучыла гэтае лазанне, але ён не падаваў выгляду, і старанна ўзіраўся ўдалечыню з самай вершаліны дрэва. Востравух зрабіў з бярэсты доўгую і вузкую трубку, Ятэль браў яе з сабой і глядзеў праз яе то аднім, то другім вокам. Здавалася, што так бачна далей і больш выразна. Але дасюль ён бачыў толькі зялёны абшар лесу, ды яшчэ балота, таксама зялёнае, на якім часам віднеліся бурыя плямы дрыгвы. Звілістая стужка ракі мяняла адценне ў залежнасці ад пары дня і надворья. Часам ягонаму позірку трапляліся які-небудзь звер ці птушка.

Так яны плылі дзень за днём. Без прыпынку мінулі яшчэ адно яцвяскае паселішча. Дарослых не бачылі, толькі дзеці стаялі нерухома і глядзелі на іхнія чоўны. Ізноў ўліваліся ў Ясельду прытокі, паступова ўсё болей напаяўняючы яе вадой. Калі рукавы, нарэшце, зліліся ў адно агульнае рэчышча, то рака пачала выглядаць ўжо даволі моцнай і імклівай. Вось плынь упёрлася ў высокі груд, і каля аголеннага пяшчанага берага пачала паварочваць направа. Роздум даў каманду спыніцца. Сонца яшчэ не дайшло да вышэйшай кропкі, але яны граблі з самага ранку і трэба было трыху адпачыць ды пад’есці. Ятэль, як заўседы, лоўка скараскаўся на самае высокае дрэва і пачаў ўглядацца ў той бок, адкуль яны плылі. Сонца свяціла якраз з-за спіны, таму ў накірунку ягонага позірку было добра і далёка ўсё відна. Ён злавіў у бярэставую трубку спачатку бліжэйшае наваколле і мімаволі залюбаваўся выйшаўшым на вадапой статкам казуль, потым пачаў углядацца далей, імкнучыся не згубіць з поля зроку стужку ракі. Там узнік нейкі перапалох сярод качак, якія да гэтага вёртка снавалі па вадзе. Але як ні ўглядаўся Ятэль, нічога падазронага не заўважыў. А вось, калі аглядзеў самы дальні кавалак даліны і ўжо збіраўся апусціць трубку, ягонае вока зачапілася за нейкія бліскаўкі, што раз-пораз на кароткае імгненне з’яўляліся на амаль нябачнай адсюль стужцы вады. Роздум глядзеў знізу на напружаную паставу хлопца.

― Што там, Ятэль?

― Не разумею, дзядзька Роздум. Нейкія бліскаўкі.

Пачуўшы гэта, Роздум адразу палез да Ятэля. Ён некаторы час пільна ўглядаўся ў далечыню.

― Ты не зразумеў?! Гэта ж вада на вёслах бліскае! Усё-ткі яны нас даганяюць! ― вужлакі зайгралі на сківіцах Роздума, ― збірайцеся хутчэй! ― крыкнуў ён уніз.

Цяпер нікога не трэба было падганяць. Усе малацілі вёсламі па вадзе, як апантаныя. Але доўга так не вытрымаць. Праз нейкі час веславанне ўвайшло ў звычайны рытм.

― Колькі іх? ― спытаў Чмель.

― Не разглядзеў ― надта далёка, ― адказаў Роздум.

― Колькі ў нас часу?

― Цяжка сказаць. Можа, улічваючы, што і мы не стаім на месцы, поўдня.

― Значыць, да вечара. Прыйдзецца плыць і ноччу, ― прабурчэў Востравух.

― Да ночы яшчэ дажыць трэба.

Да ночы яны дажылі. Вячэралі на вадзе, напераймы працуючы вёсламі. Калі зусім сцямнела, прыйшлося ход запаволіць. Як і дагэтуль, з вады то тут, то там тырчэлі галіны затопленых карчоў і дрэў. Адна справа абыходзіць іх днём, калі нават пад вадой можна разглядзець небяспечны сук ці ствол. Заўсёды знаходзіўся праход, бо рэкі былі шляхамі, і тутэйшыя людзі, якія карысталіся імі, павінны былі расчышчаць рэчышча. А цяпер, чым больш цямнела, тым больш рызыкоўна было прасоўвацца па незнаёмай вадзе. Яны плылі асцярожна, амаль навобмацкі. І ўсё роўна не ўберагліся. Калі цемра згусцела, пярэдні човен пасля нечаканага заваротка ракі наляцеў на прытоплены ствол хвоі. Не паспелі зразумець, што здарылася, як Востравух з Чмелям і Воўч з Ежкам, а тасама і Шэры ужо боўталіся ў вадзе. Перакулены човен павольна сплываў у цемру. Пакуль даганялі яго, пакуль вылоўлівалі патанулую паклажу, прайшло нямала часу.

― А ліха на яго, на гэтае дрэва! ― лаяўся Чмель, ― лепей бы мы паспалі. А цяпер вось мокрыя, нібыта мышы ў паводцы.

Прыйшлося выходзіць на бераг, дзе папала. Ноч была даволі халодная. Вогнішча разводзіць не рызыкнулі, таму мёрзлі, ажно зубы грукалі. Сяк-так выкруцілі адзёжу, памяняліся некаторымі вопраткамі з Ятэлем і Роздумам, спрабавалі заснуць, але не змаглі. Доўга чакалі світанку, і на самым раннім золаку зноў селі ў чоўны. Ад веславання сагрэліся, а потым і сонца пачало свяціць на вершаліны дрэў.

Даліна пашырылася, і рака пачала апісваць вялікія петлі. Часам такія рэкі вядуць сябе настолькі свавольна, што, нібыта здекуючыся над вандроўнікамі, круцяцца ў розныя бакі, каб праз даволі доўгі кавалак часу ізноў прывесці да пазнанага па якім-небудзь адметным дрэве месца. Роздум разгадаў адну з такіх мудрагелістых пяцель., Ён утыкнуў човен носам у бераг, загадаў, каб на другім плылі далей, сам перабег на бераг, каля якога яны ўжо праплывалі, выбраў падыходзячае месца і залёг. Чакаць прыйшлося нядоўга. З-за зваротка паказаліся два чоўны, на кожным моцна граблі па чатыры маладых узброеных яцвяга, зрэдку перагаворваючыся паміж сабой.

― Калі дзед не памыліўся, то хутка мы іх павінны дагнаць, ― прамовіў яцвяг з першага чоўна.

― Не павінен быў памыліцца, ― запярэчыў другі, ― ён тут кожны кут ведае.

― Ты бачыў, як стары абурыўся, калі пачуў пра абразу Яшчара, ажне соль, што яны далі, хацеў выкінуць…

Далей Роздум не слухаў. Апошнія сумненні зніклі.

Гэта пагоня!

Бясшумна, прыхіліўшыся да зямлі, шпарка пабег да чоўна. Цяпер у іх часу амаль не засталося. Калі яцвягі не стануць на адпачынак, то вельмі хутка дагоняць іх.

Роздум, ды і ўсе астатніяя ліхаманкава думалі, што рабіць далей.

Роспач здрадліва апаноўвала імі.

Рака раздалася ўшыркі, і яны зразумелі, што уваходзяць у возера. Пакуль што яно больш было падобным на вялікую раку, але плынь паступова запавольвалася. Наперадзе лес расступаўся яшчэ шырэй, раскрываючы позірку першае з Вялікіх Спораўскіх Азёр. Левы бераг стромка сыходзіў на поўнач, а правы павольна выгінаўся да поўдня. Да яго мімаволі і туліліся ўцекачы, спадзяючыся схавацца за гэтым выгінам хутчэй, чым у возера ўвойдуць яцвягі. Здавалася, ім гэта ўдалося, але наперадзе бераг пачынаў паварочваць у другі бок.

― Роздум, тут мы будзем як на далоні, ― трывожна прабурчэў Чмель.

― Трэба звярнуць у які-небудзь прыток, ― прапанаваў Востравух.

― Дзе гэты прыток?

― Ціха! ― скамандаваў Роздум.

Усе сціхлі, пагрузіўшы вёслы ў ваду, каб каплі не заміналі слухаць.

― Шлёп-шлёп, шлёп-шлёп, ― ззаду, дзе яны былі зусім нядаўна, прыглушана чуліся ўдары вёсел.

Яны ўжо ў возеры, ― ціха прамовіў Роздум.

Ад роспачы ізноў наляглі на вёслы і ледзь не мінулі такі патрэбны для іх прыток. Воўч выпадкова азірнуўся і…

― Роздум, ― шэптам паклікаў ён і паказаў вяслом на струмень, які непрыкметна выходзіў паміж высокага чароту ў возера.

Дружна павярнулі чоўны і адзін за другім хуценька ўвайшлі ў прыток.

― Толькі не зламайце чароціну… Аніводную… ― прасіў гэтак жа шэптам Роздум.

Яны трапілі ў адну з незлічоных лясных рэчак ― Ласінцу, але ўцекачы аб гэтым не ведалі, як не ведалі і тое, што на ёй, у лясных нетрах сядзяць дрыгавічы, а каб і ведалі, то лягчэй ім не было б, бо першае дрыгавіцкае паселішча месцілася яшчэ далёка, а пагоня ўжо побач.

Уцекачы ледзь паспелі схавацца за заваротак Ласінцы, як ізноў пачулі, цяпер зусім блізка ― там, адкуль яны толькі што сплылі, шлёпанне вёслаў. Яны схапіліся хто за чарот, хто за галіны вярбы, і спыніліся, стаіўшы дыханне.

― Штосьці не відаць іх, ― сказаў нехта з яцвягаў.

― Нічога, вось-вось дагонім, ― адазваліся з другога чаўна.