Калі Шэры вярнуўся да лагера і ўбачыў, які там быў учынены пагром, ён, адчуваючы сваю віну, завыў ад роспачы, як дарослы воўк. Але і гэта не абудзіла людзей. Той-сёй толькі перавярнуўся на другі бок...
Ранкам першы прачнуўся Чмель. Калі ён зразумеў, што стала з прыпасамі, то адразу накінуўся на Шэрага і пачаў яго хвастаць першай жа галінай, якая трапілася пад руку.
― Ах ты гад! Ты з’еў усе нашыя прыпасы! Ненажэрнае быдла! На табе! На! На! Забіць цябе мала!
Звер моўчкі зносіў пабоі, вінавата прыжаўшы вухі да галавы, аж пакуль абуджаны крыкам Воўч не кінуўся на абарону.
― Ты што?! Дзядзька Чмель! Завошта?!
― А ты пабач, што ен нарабіў! Не-е-е! Я яго заб’ю-у-у! ― Чмель схапіў суліцу і замахнуўся. Воўч моўчкі перагародзіў сабой Шэрага.
― А ты не лезь, мелката! Што цяпер сам жэрці будзеш?! ― рваз’юшыўся Чмель і зноў замахнуўся, пагражаючы цяпер ужо Воўчу. Гэтага Шэры не змог вытрымаць. З кароткім румзам ен ускочыў і кінуўся на старога.
― Шэры, не трэба!! ― крыкнуў Воўч, але той ужо схапіў зубамі руку Чмяля, у якой той трымаў суліцу. Ад нечаканасці Чмель згубіў раўнавагу і ўпаў на спіну, Шэры апынуўся на ім, на Шэрага наваліўся Воўч, хапаючы яго за сківіцы і імкнучыся іх развесці. На гэты раз крыкі і валтузня абудзілі астатніх, і яны кінуліся раздымаць дрыгаючыхся на волглай траве спадарожнікаў.
…Праз кароткі час усе моўчкі стаялі ў крузе. У Чмяля скрозь спехам зробленую павязку праступала кроў. Шэры, ледзь чутна скавычучы, прыціскаўся да ног Воўча і імкнуўся злавіць ягоны позірк.
― Ну, што? ― першы парушыў маўчанне Востравух, ― звер пакуштаў чалавечай крыві. Прыйдзецца яго забіць.
― Я не дам, ― ціха, але цвёрда сказаў Воўч.
― Ён не толькі напаў на чалавека, але і сжор усе нашыя харчы, ― працягнуў свае абвінавачванні Востравух, ― мець такога спадарожніка небяспечна.
― Гэта не так! ― заступіўся Ятэль, ― я паглядзеў сляды. Харчы з’елі барсукі!
― Хм, а дзе ж быў воўк? ― не паверыў Ятэлю Востравух.
― Я таксама глядзеў сляды, ― уступіў у размову Роздум, ― Ятэль добры следапыт, хоць і малады. Дадам, што Шэры не спаў. Пакуль ён ганяўся за адным, харчы з’елі другія. Яцвягі нездарма нас папярэджвалі. Трэба было выстаўляць варту.
― Так! Так! Шэры ваяваў з барсукамі! ― горача прамовіў Ежка, вось нават доказ ёсць, ― і хлопец паказаў усім акрываўлены барсучыны хвост.
― Калі нават не ён з’еў харчы, то на Чмяля напаў менавіта ён! ― не здаваўся Востравух, ― што ж цяпер, чакаць, пакуль ён каго-небудзь схопіць за горла?
― Так, ад гэтага нікуды не дзецца, ― задуменна прагаварыў Роздум, ― прыйдзецца ад яго збаўляцца.
Воўч збялеў. Словы Роздума былі для яго важкімі, юнак болей за ўсіх паважаў яго, лічыў правадыром іхняга атрада, і цяпер не ведаў, як далей пярэчыць, але адчуваў, што не зможа аддаць Шэрага на расправу. Ежка падышоў да сябра і абняў яго за плячо, паказваючы сваю салідарнасць.
Над палянай усталявалася цішыня. Усе разумелі, што з канфлікта няма добрага выйсця.
― А мне можна сказаць? ― нечакана пачуўся голас Чмяля і ўсе паглядзелі на яго. Чмель паправіў павязку, паказаў здаровай рукой на Шэрага, ― выходзіць, што я несправядліва абвінаваціў воўка.
― Усё роўна ён не павінен быў нападаць на цябе, ― упарта гнуў сваё Востравух, ― а калі напаў раз, то нападзе і другі.
― Так то яно так, Востравух, ― гаварыў далей Чмель, ― але яму не было куды дзецца, бо я наўмысна замахнуўся суліцай на Воўча. Адкуль яму было ведаць, што гэта толькі з прыкрасці, і што я на самрэч ніколі не стукнуў бы хлопца?
Чмель памаўчаў, выцягнуў укушаную руку, паварушыў пальцамі:
― Выходзіць, што гэта я, стары дурань, ва ўсім вінаваты. А што напаў на мяне, узброенага, абараняючы Воўча, дык гэта ж прыкмета, што з яго можа выйсці добры баявы сабака.
― Ён цяпер твой вораг! Назаўседы.
― Ну, гэта мы зараз пабачым, ― Чмель пачаў нетаропка набліжацца да Шэрага, прыгаворваючы ледзь чутна: ― Яшчэ не нарадзіўся той сабака, з якім я не зладзіў бы. Праўда, Шэры? Я ведаю, што ты ваўчына грозны, што ты здолееш паабрываць усе хвасты барсукам, ― ен гаварыў усё цішэй і рухаўся да воўка ўсё марудней. Шэры нібыта спачатку спрабаваў бурчэць, але чым бліжэй Чмель да яго набліжаўся і чым цішэй прамаўляў словы, тым больш лагодны станавіўся воўк. А стары ўжо і не гаварыў, а шаптаў з нейкай адмысловай інтанацыяй, і людзі не маглі разабраць, што ён там шэпча: ― Я табе не вораг, я прапаную сяброўства, я абяцаю, што больш ніколі не буду замахвацца на цябе і твайго гаспадара суліцай. Ты добры воўк-сабака, і мы пачнём з табой жыць у міры, ― і Шэры, нечакана для ўсіх, пачаў скавытаць, а калі Чмель апусціўся перад ім на кукішкі і пагладзіў ягоны лоб і патыліцу, то лізнуў старому руку. Чмель гэтак жа нетаропка падняўся, адышоў на сваё месца ў крузе і развеў рукі, ― Ну, вось і ўсё! Цяпер мы сябры.
Усе глядзелі, як зачараваныя, то на Чмяля, то на Шэрага.
― Дзядзька Чмель! ― не ўтрымаўся Ежка, ― навучы мяне гэтаму заклёну!
― Э-э, дружа, ― адказаў, смяючыся Чмель, ― няма ніякага заклёну, тут трэба ўрадзіцца з гэтымі здольнасцямі. І галоўнае, не баяцца, даверыцца зверу. Тады і ён паверыць. А гаварыць можна, што на розум зайдзе.
― А я таксама гэтак умею, ― сказала Баюта.
― Няўжо ж? А не падманваеш?
― Хочыце, я рыбку дастану з вады?
― Ідзі ты!
Баюта падбегла да ракі, стала каленкамі на нізкі і волкі бераг, павольна апусціла ў ваду руку далонню ўверх, і таксама пачала штосьці шаптаць. Праз некаторы час, яна гэтак жа павлольна дастала з вады руку, трымаючы плотку, якая нават не білася, а толькі трохі варушыла хвастом.
― Вось дык да-а-а! ― ізноў больш за ўсіх быў здзіўлены Ежка, ― ну дык давай яе засмажым.
― Не-е! ― адказала Баюта, ― Гэта не дзеля здабычы, ― і яна асцярожна апусціла назад у ваду руку і расціснула пальцы. Плотка нейкі час яшчэ ляжала на далоні, а потым нетаропка, нібыта з неахвотай, саслізнула ў глыбіню.
― Хіба ты ведзьма! ― здзівіўся Воўч.
― Не-а. Але сёе-тое мне ўдаецца, ― адказала дзяўчына і апусціла галаву, нібыта саромеючыся свайго ўчынку.
Усе павесялелі, бо не трэба было забіваць маладога воўка, да якога ўсе прывыклі. Нават Востравух ― самы заўзяты суддзя Шэрага, ― уздыхнуў з палёгкай. А воўк трохі яшчэ паляжаў, прыціснуўшы вухі да галавы, а потым паступова вярнуўся да звычайных сваіх паводзін.
Але заставалася рэчаіснасць, што яны апынуліся без харча.
― Прыйдзецца марнаваць час на паляванне, ― сказаў Роздум, ― Востравух, пойдзем на чоўне ўверх па Смаляніцы, дасць Вялес, каго-небудзь выстараемся.
― Роздум, вазьміце мяне з сабой, ― папрасіўся Ятэль, якому вельмі хацелася пабываць у сапраўднай мужчынскай справе.
― Роздум наблізіўся да маладога яцвяга, паклаў яму рукі на плечы: ― ведаеш Ятэль, для цябе таксама ёсць важная справа, ― і паказаў пальцам на вершаліну высокай яліны, ― ты будзеш назіраць, ― і дадаў ужо для ўсіх, ― калі хто-небудзь з’явіцца ў полі зроку, сядайце ў чоўны і плывіце да нас.
Ятэль без вялікага жадання палез на яліну.
Роздум з Востравухам збіраліся нядоўга. Хутка іх човен знік за бліжэйшым звароткам рэчкі.
Чмель абвёў позіркам паляну і тых, хто застаўся, крыху падумаў і пазваў да сябе юнакоў:
― Рыбу лавіць умееце?
― Так, дзядзка Чмель, але чым?
Чмель кінуў ім пад ногі радно, якім накрываўся ноччу:
― Вось гэтым.
Воўч з Ежкам недаверліва ўзяліся за канцы палатна і палезлі ў ваду.
― Та-ак! Глыбока не лезце! ― камандаваў Чмель, ― бліжэй да травы, да чароту. Заводзь-заводзь, Ежка! А ты, Воўч трымайся на месцы. Та-ак! Добра. А цяпер ціхенька заводзце канцы бліжэй да берагу, а я патапчу, ― Стары таксама залез у ваду, і пачаў таптацца ў траве.
― Ой! Штосці ў нагу стукнула! ― крыкнуў ад нечаканасці Ежка.
― Мяне тасама, ― сказаў Воч.
― Нічога-нічога, заводзьце да травы! ― Чмель працягваў з шумам таптаць, ― Цяпер паднімай!
