Литмир - Электронная Библиотека
Содержание  
A
A

POCZ TKOWI ZABIEGAJ

Kożdej złej rzeczy z początku zabiegaj,
By nie urosła, najpilnej poliegaj.
Choroba zrazu łatwo ulieczy się,
Trudno kurować, gry już rozszerzy się.
Zwieżęta młode k ludziow przywykają,
Stare do śmierci swoją dzicz chowają.
Rozeczkę młodziuchną jak chcąc nakierujesz,
Drzewa starego już nie naprostujesz.
Zrzodła z początku tamować się mogą,
Gdy się rozszerza, groble nie pomogą.
Gaś ogień w iskrze, bo gdy się zamoże,
Trudno ugasić y wodą, nieboże.
Koło z początku na bieg rozpuszczone
Nie łatwo stanie w biegu ukrócone.
Zatrzymaj strzałą, póki na cięciwie,
Bo jak wypusciesz, nie strzymasz jak żywię.
Wzbieraj dziecięciu póki jeszcze młody,
Grzbieta, jeśli chciesz z niego mieć wygody.
Myśli też brzytkie gdy się komu toją,
Niech się bynamniej w głowie nie ostoją,
Bo jeśli w słowo wrosną, w dzięlo potem
Wnidzą, abis ich nie zbędziesz z kłopotem.
Tęgo prałmogracz każe bić o skałę
Nieszczęsne syny póki jeszcze małe.
Jeszcze maluśkie oblubieniec radzi
Imać gdy mało złość ich gronem wadzi.
Głowę wężowi zetrzeć przynależy,
Bo gdzie ta wnidzie, pewnie wszystek bierzy.
Myślą po głowę czart człowieka razi,
Kto złe myśl zdepcze, głowę czartu zrazi.
A tak chwalebny zwycięca zostanie,
W czym nam dopomóż, Jezu Chrystie panie.

СТАРАЙСЯ ПРЕСЕЧЬ ВНАЧАЛЕ

Всякое злое дело в корне упреждай,
Чтоб не выросло оно, прилежно старайся.
Болезнь сразу легко вылечивается,
Трудно ее лечить, когда уже распространится.
Молодые звери к людям привыкают,
Старые же до смерти дикость свою сохраняют.
Розгу молоденькую, как хочешь направишь,
Древа же старого уже не выпрямишь.
Родники вначале сдержать можно,
Когда разольются они, плотины не помогут,
Гаси огонь с первой искры, ибо, когда разгорится,
Трудно будет угасить его и водой, мил друг.
Колесо, сначала пущенное в бег,
Нескоро встанет, усмиренное в беге.
Сдержи стрелу, пока — на тетиве,
Ибо как выпустишь, ни за что в жизни не удержишь.
Вздувай дитяти, пока еще молодо,
Спину, если хочешь иметь из него прок.
Мысли также скверные, когда в ком затаятся,
Пусть отнюдь в голове не задержатся,
Ибо, если в слово врастут, в дело потом
Войдут так, не избудешь их и с трудом.
Сурово псалмопевец[256] велит бить о скалу
Несчастных сыновей, пока они еще малы;
Еще совсем крохотных избранник советует
Хватать, пока злоба мало их кругом завладела.[257]
Главу змиину удавить надлежит,
Ибо, если она куда войдет, конечно, и вся целиком пролезет.
Мыслями в голову черт человека поражает:
Кто злу мысль раздавит, тот черту голову сразит.
И так славным победителем станет,
В чем нам да поможет Господь Иисус Христос.

AKAPHIST NAJŚWI TSZEJ PANNIE,

WIERSZAMI PRZEŁOżONY W ROKU 1648 PRZEZ MI, PIOTROWSKIEGO SITNIANOWICZA
Sposob y porządek czytania jego jest zwyczajny

Położywszy na są znamię krzyża ś(więtego) mów naprzód:

«Dla modlitw Przeczystej matki twej y wszystkich świętych,

Panie Jezu Chryste Synu Boży, zmiłuj się nad nami. Amen»

Chwała tobie Boże nasz, Chwała tobie.

Króle niebieski cz. święty Boże cz.

Przenajświętsza Trojco cz. Ojcze nasz cz.

Tropary
Zmiłuj się, Panie, zmiłuj się nad nami,
Bo nad cię żadnej obrony nie mamy.
Tobie bo modły jako Panu swemu
Przynosim grzeszni władzcy wszechmocnemu.
Zmiłuj się, Panie, smiłuj się nad nami,
Bo nad cię żadnej obrony nie mamy.
Chwała Ojcu y Synowi y Duchowi cz.
Panie, zmiłuj się, bo w tobie ufamy,
Nadzieję w tobie naszą pokładamy.
Oddal gniew od nas pod czas swej srogości,
A ni wspominaj naszych nieprawości,
Lecz wejzrzy na nas jako miłościwy,
Wybaw ze złych rąk jako litościwy,
Boś ty jest Bog nasz, my się twemi znamy,
Twych rąk stworzenie imię twe wzywamy.
Teraz y zawsze y na wieki wieków. Amen.
Dźwierz miłosierdzia otwórz nam, Dziewico,
Niech nie ginemy, o Bogarodzico,
Którzy nadzieję w tobie w tobie pokładamy,
Niech wybawienie z ucisków uznamy
Przez ciebie, Panno, boś ty jest zbawienie
Wiernym y przez cię dane odkupienie.
Potym przydzmy pokłonimy są cz. y psałm 142
Wysłuchaj, wieczny boże, prozbe moje,
A nakłoń ku mnie święte uszy twoje cz.
(Według Kochanowskiego)
Stichiry
Przedwieczną radę odkrywając tobie
Gabryel w jasnej archanioł ozdobie
Stawszy przed tobą, rzekł: bądź pozdrowiona,
Czysta Panienko, bądź uweselona.
Bądź pozdrowiona, ziemio nieorana
Y nigdy żadnym nasieniem nie siana.
Bądź pozdrowiona, krzaku niespalony,
W krąg boskiej łaski ogniem otoczony.
Bądź pozdrowiona, wod morskich głębino,
Moście do nieba y rajska drabino,
Co Jakob widzieł. Panno nad wsze panny,
Boskie naczynie pełne słodkiej manny.
Bądź pozdrowiona, kłatwy rozwiązanie
Y Adamowe do łaski wezwanie.
Tobie się zawsze weselić potrzeba,
Bo z tobą żyje Pan ziemie y nieba.
«Zjawiasz mi się dziś jako człowiek ziemny,—
Z ust czystych głos ten wydała przyjemny
Czysta Dziewica ku archaniołowi,
Niebieskich hufców mężnemu wodzowi,—
Nad ludzkie są te rzeczy przyurodzenie,
Które zwiastujesz, skąd mam zadziwienie,
Ze mną być wespół opowiadasz Boga,
Z których słów dziwna objąła mą trwoga.
Rzekłeś że zstąpi sam Bog z wysokości
y w mej się zmieści panieńskiej wnętrzności.
Powiedź mi, jakim to sposobem stanie,
Przestronne jako mogę być mieszkanie
Boga wiecznego, Boga wszechmocnego,
Moc cherubinską przewyszającego?
Nie oszukiwaj, moja czystość stała,
Rozkoszy nigdy cielesnej nie znała,
Męża też nie znam, próżnam spółkowania,
Zaniechaj twego ze mną rozmawiania.
Jakoż w panieństwie dziecie rodzić mogę,
Czystości mojej przez tę czynisz trwogę».
«Bog kędy kolwiek sobie ulubuje,
Tam przyrodzenia sposob ustępuje.
W przedwiecznej radzie to postanowiono,
Nad przyrodzenie może być sprawiono,—
Rzekł do Panienki z niebieskiego gmachu
Zesłany poseł, będąc pełny strachu,—
Najświętsza Panno y niepokalana,
Niech ma nie będzie mówa podejrzana.
Przymi, przeczysta, w święte uszy twoje
Y wierz że słowa są prawdziwe moje».
A ona z wiarą taki głos wydała:
«Niech najwyższemu wieczna będzie chwała.
Niech mi się stanie według twojej mowy,
Przybytek Bogu ze mnie jest gotowy.
Niech matka będę Bogu wszechmocnemu,
Za ciało bostwo nam darującemu,
Aby wzniósł człeka przez grzech upadłego
Pokornym zejściem do stanu pierszego».
Chwała bądź Ojcu y jego Synowi,
Wieczna bądź chwała świętemu Duchowi.
Tajemna rada dziś się nam odkrywa
Syn boży, synem Panny widzian bywa.
Bierze w naprawę człowieczą chudobą,
W zamianę dając boską swą ozdobą.
Zmykł, gdy bogiem Adam chciał się zjawić;
Bog stał się człekiem, chcąc go bogiem stawić.
Ciesz że się, człecze, gdy archanioł święty
Przed Panną stojąc wielkim strachem zdięty
Z nieba przynosi — bądź już pozdrowiona —
Przez co jest boleść ludzka uleczona,
Za którą litość miłości bądź tobie
Chwała o Boże w człowieczej osobie.
Na stichowni
Z okręgów niebios Gabryel zawitał
Przez cię, Panienko, w Nazareth y witał:
«Wesel się która wiecznego Adama
Porodzisz, stwórcę człeków Chrysta Pana,
Wszech zbawiciela, coc — bądź pozdrowiona —
śpiewają, Panno, czystości korona.
Słysz, coro, obacz, nakłoń ucho twoje,
Przepomni swoich, a ulubuj moje.
Tak ci winszował on, poseł niebieski,
Gdy z górnych stąpił na ten padół ziemski.
Wesel się, zaczniesz nieogarnionego
Niebem, wątrobą twoją objątego,
Y będziesz matką jednorodzonego
Syna przed wieki z Ojca wynikłego.
Przed twym obliczem upadną bogaci,
Padną książęta, padną y żebracy.
Spółistne słowo Ojcu przedwiecznemu
Dało się widzieć krajowi ziemnemu.
Będąc te w niebie oraz y na ziemi
Dla swej dobroci litując nad swemi.
Cudzą swe szatą przyodziewa bostwo,
Bierze w zamianę u ludzi ubostwo.
Chwała bądź Ojcu y jego Synowi,
Wieczna bądź chwała świętemu Duchowi.
Zwiastuje Pannie anielskiego chóru
Wódz przyleciawszy z niebieskiego dworu:
«Wesel się, matko, w czystości panieństwa,
Synaczka zrodzisz, nie znając małżeństwa.
Nie trwóż się postać że taką przyjołem,
Twego ja Syna jestem archaniołem.
Od węża niegdyś Ewa oszukana,
Ty zaś w radości czysta rodzisz Pana».
Tropar
Mając zlecenie z niebieskiego thronu,
Archanioł spieszył do Jozepha domu.
Tam się okazał przed Panienką świętą,
Te słowa mowiąć, cieszy dziwem zdjętą:
«Skłanił Pan nieba, stępujący w twoje
Czyste wnątrzności, bostwo mieści swoje.
Tego ja widząc z ciebie wcielonego,
Lękam się oddać sprawę przyścia mego.
Bądź pozdrowiona, matko, przy panieństwie,—
Panną porodzisz Boga w człowieczeństwie».
Potym mów trzykroć — Panie, zmiłuj się
Chwała bądź Ojcu y Psałm 50
KANON
PIEśNI 1.
Usta moje «na cześć twoję «otworzą się,
Duchem świętym «z nieba wziętym «napełnią się.
Cna krolowo, «dam ci słowo «należyte,
Też okażę «у wurażę «znamienite.
Tryumphująć, «wykrzykując «twoje sprawy
Matko boża, «śliczna róża «godne sławy.
Bądź pozdrowiona, skarbnico radości,
Twej się radować należy czystości.
Chrystusa Pana księgą zapieczątowaną
Duchem świętym widząc być cię niepokalaną,
Wielku wódz na niebiosach hufow archanielskich
Głośno do twoich uszej zawołał panieńskich:
«Bądź, skarbnico radości ludzkiej, pozdrowiona,
Przez cię klątwa prababy zostanie zburzona».
Bądź pozdrowiona, skarbnico radości,
Twej się radować należy czystości.
Adamowa naprawo, Panno uwielbiona,
Przepaści rozburzenie bądź uweselona,
Niezmazany pałacu króla niebieskiego,
Bądź pozdrowiona, ognisty thronie wszechmocnego.
Bądź pozdrowiona, skarbnico radości,
Twej się radować należy czystości.
Kwiecie wdzięczny na pozor y nie więdniejący,
Nigdy w swojej sliczności nie ustawający.
Bądź pozdrowiona któraś przyjemność wydała
Y wdzięcznej jabłko woniej światu okazała.
Bądź pozdrowiona, któraś piękny porodziła,
Zapach króla wiecznego gdyś w sobie powiła.
Bądź pozdrowiona, Panno, spotku małżeńskiego
Nie znająca, zbawienie świata szerokiego.
Chwała bądź Ojcu y jego Synowi,
Wieczna bądź chwała świętemu Duchowi.
Bądź pozdrowiona, Panno, skarbnica czystości,
Przez któraś my powstałi z naszych nieprawości.
Bądź pozdrowiona, słodko lilio pachnąca,
Gospodzę wiernych wonią uweselająca.
Tyś kadzidło pachnące przyjemnej wonności,
Wyśmienity olejek wysokiej drogości.
PIEśń 3.
Na twej chwały «wiek swój cały «ogłoszenie,
Którzy trawią, «ci twe wstawią «uwielbienie,
O wieczności «y czystości «zdrój, fontanno!
Tych zebranie «w twe wyznanie «utwerdź, Panno,
Syna twego «jedynego «nas korony
Czyń godnemi, «dostojnemi «z twej obrony <...>
PIEśń 4.
Wszechmogący «Bog siedzący «na swym thronie,
Na obłoku «jawno oku «w ziemnej stronie.
Niewidziany «z czystej Panny «nam się zjawił
Jezus wdzięczny, «Bog przedwieczny «by nas zbawił,
Wołających, «śpiewających: «Tobie chwała
Niechaj będzie, «Jezu, wszędzie «doskonała <...>
PIEśń 5.
Wsze stworzenia «zadziwienia «wielkie mają,
Gdy podobnej, «Boga godnej «chwały znają
Być cię, Panno, «słodka manno, «toś w osobie.
Krom cielesnych «ządz doczesnych «ludzkich w sobie.
Ty nosiła «у powiła «bezletnego
Syna Boga, «perło droga, «przeświętego.
A cześć tobie «w każdej dobie «dawającym
Pokoj dajesz, «matka stajesz «wzywającym <...>
PIEśń 6.
Czci fest wszelkej «chwały wielkiej «odprawująć,
którym z Boga «mądrość mnogą «uciułająć.
Wykrzykajcie, «chwałę dajcie «Paniej mocy
Z rąk klęskaniem «у śpiewaniem «we dnie, w nocy,
Wiarą chwałąć, «cześć oddając «zrodzonemu
Z tej królowej «matki nowej «Bogu swemu <...>
PIEśń 7.
Nie służyli «(Bogiem byli «nauczeni)
Stworzonemu «bogu złemu, «lub męczeni,
Krom prawego «Boga swego, «więć płomienie
Zwyciężywszy, «zdrowi bywszy «takie pienie
Bogu dali «trzej wystali: «Niech Bog stawion
Ojców będzie «naszych wszędzie «błogosławion! <...>
PIEśń 8.
Trzech młodzieńców niby wieńców «niezwieęd małych,
W piecu onym «rozpalonym «wiarą stałych,
Słowo czyste «wiekuiste «narodzone
Matką bożą, «śliczną różą «nam zjawione,
W Babilonie «z onej tonie «wybawiło
Y w płomieniu «niby w cieniu «ochłodziło.
Tam w figurze «niby w chmurze «być się zdało.
Teraz za się «w naszym czasie «okazało
Rzeczą żywą «y prawdziwą «a wzruszyło
Wszystką ziemię, «ludzkie plemie «pobudziło.
Do śpiewania «y wołania «Pana; głoście
Wiecznej sławy «godne sprawy «y wynoście <...>
PIEśNI 9.
Duchem świętym «z nieba wziętym «oświecony
Niech raduje «wyskakuje, «kto zrodzony.
Aniołowie, «cni duchowie «niechaj grają,
Celebrując, «fest szanując, «chwale dają.
Bądź wsławiona, «pozdrowiona, «matko boża.
Tyś wybrana, «ukochana «śliczna róża <...>
вернуться

256

...псалмопевец...— иудейский царь Давид, которому приписывается составление 151 псалма, вошедшего в библейскую книгу Псалтирь.

вернуться

257

Фрязи — итальянцы, франки. Еще по древнеримскому обычаю, помолвка могла совершаться по достижении женихом и невестой семилетнего возраста (см.: Ульпиан. Фрагменты 23, 1, 14), а законный брак мог вступать в силу, когда невесте исполнялось. 12 лет (Дигесты 23, 1, 9).

30
{"b":"819344","o":1}