4 SZOŚCI DNIA Zorza rozpędzie umbry światła ciemne, Słońca promienie zwiastuje przyjemnie. Gospodarzowi nastaje robota, Szczuje myśliwiec w ciemuym gaju kota. Gdy się pułnieba wzbierze Phebus złoty, Posiłek bierze, spocznie od roboty. Strudzony człowiek, zwierzęty do wody, Lub w cień kwapią się, szukając ochłody. Słońce z południa gdy na zachód przydzie, Człowiek do domu, bydło w chlewy idzie, Aby po pracy ciało utrudzone Wdzięcznym snem było nieco ożywione. Ciemna noc skrzydła rozpostarszy swoje, Czyni po drogach, w miastach niepokoje. Ma w prawdzie człowiek z niej pod czas wygodę, Ale najwięciej czyni ludziem szkodę. Przeto, kto mądry, ma noc w nienawiść, We dnie uciechy szuka y korzyści. 4 ЧАСТИ ДНЯ Заря разгоняет тени темные светом, Солнце сияние предвещает приятно. Хозяину предстоит работа, Ловит охотник в темном лесу зайца. Когда же в зенит взойдет Феб золотой, Подкрепиться надо, отдохнуть от работы. Уставший человек, скотина к воде Или в тень торопятся, ища прохлады. Когда же солнце от полудня к закату придет, Человек домой, скот в хлевы идет, Чтобы тело, трудом утомленное, Приятным сном несколько оживилось. Темная ночь, крылья распростерши свои, По дорогам и в городах чинит беспокойства; Имеет, правда, подчас человек в ней выгоду, Но чаще она причиняет людям вред. Поэтому, кто мудр, тот ночь ненавидит, В дне он утехи ищет [себе] и пользу. O CZTERECH CZYŚCI ROCU POGODY Młodzian wesoły z kolan obnażony, Ptak na ręce, luk w drugiej nałożony — Obraz jest wiosny, w którą człek roboczy W winnicy robi, krowa mleko toczy. Mąż obnażony z bujnemi kłosami Lato wyraża, w które przed kosami Trawa się ściele, у przed sierzpem kłosy, Przed nożycami owca traci włosy. Szczęśliwa jesień ma rog obfitości, Z niej człowiek zbiera owoce w radości, Obrzyma wino, orze y zasiewa, Skąd y na przyszły rok użytki miewa. Zgrybiały starzec w futrą się odziewa, Ręce u ognia ostygłe zagrzewa. Tak że y młodzi przy ciepłym kominie Radzi siadają, póki zima minie. О ЧЕТЫРЕХ ВРЕМЕНАХ ГОДА[214] Юноша веселый с голыми ногами, Птица на руке, лук на другую навешен — Вот образ весны, во время которой человек работящий В винограднике трудится, корова молоко источает. Муж обнаженный с буйными колосьями Лето означает, во время которого пред косами Трава стелется, а перед серпом — колосья, Под ножницами овца шерсть теряет. Счастливая осень имеет рог изобилия, В ее время человек радостно собирает плоды, Выжимает вино, пашет и сеет, Благодаря чему и на следующий год пользу имеет. Дряхлый старец в шубу кутается, Руки окоченевшие у огня греет. Так же и юные при теплом камине Охотно садятся, пока зима не минет. 4 ŻYWIOŁY Y SKUTKI ONYCH
Ziemia ciężary wszystkie dźwiga sobą, Drzew, kwiecie, zwierząt upstrzona ozdobą. Wszech rzeczy matka, wszystko ona rodzi, Lecz zaś pożera, co też kolwiek spłodzi. Wodą mokrości las, trawę zieleni, żeglarz ją sławny, który się nie leni. Baleny strasznie, wielorybowie W niej y z niej żyją morscy też zwierzowie. Co kolwiek ziemia y morze zarodzi, To się bez mojej łaski nie rozpłodzi. Ja to powietrze wszystkiem żywot daję, Gdyb wiatry puszczam na wsze świata kraje. Wszystko by ginąć bez czasu musiało, By nie odemnie laski doznawało. Ja ogień siadszy aż przy samym niebie, Ciepłem wygadzam wszech rzeczy potrzebie. 4 СТИХИИ И ИХ ДЕЙСТВИЯ[215] Земля бремена всякие движет собою, Украшена убранством деревьев, цветов, зверей. Всех вещей мать, все она порождает, Но и пожирает тоже, что наплодит. Благодаря воде, влаге — лес, травы зелены, Мореплаватель ею славен, который не ленится. Валены страшные, киты [216], В ней и ею живут, а с ними также морские звери. Что бы земля и море ни породили, То без моей милости не расплодится. Я — воздух, всем жизнь даю, Когда ветры посылаю во все концы света. Все бы должно было погибнуть без времени, Если бы не от меня милости получало. Я — огонь, сидящий аж у самого неба, Теплом удовлетворяю потребность всех вещей. 4 ŚWIATA WIEKU 1. WIEK ZŁOTY Póki Saturnus miał w swej niebie sprawie, Wszelkie złe ziemi przykrywał łaskawie; świat na początku pełen był radości, Pokoja, zgody, pełen życzliwości. Miecza nie znano, ziemia matką była, Bo wszelą żywność bez pracy rodziła. 2. WIEK SREBRNY A gdy Saturna strącił Jowisz z nieba, Rękoma trzeba dorabiać się chleba. Za jego rządu czasy się mieniają, Pożytku ludzie lemieszem szukają. 3. WIEK MIEDZIANY Miedzianym trzeci wiek słusznie nazwany, Bo świat owszeki w nim jest zepsowany. Ten wiek nauczył nauce morskie wody Płynąć z odwagą dla bogactw wygody. Ten wiek rozmierzył włoki y krwawego Marsa zajątrzył do boju srogiego. 4. WIEK żELAZNY Dobrze wiek czwarty zowie się żelazny, Bo się w nim złości wszystkie wynalazły. Wszędy Mars burzy y ognie zapala, Nie cnota cnocę złość dobrość obala. Nie masz już prawdy, nie masz pobożności, Łakomstwo, zdrady, gwałt zostały, złości. вернуться Времена года представлены у Симеона в виде традиционных для европейского средневекового искусства олицетворений. Таковы фигуры времен года в стихотворном «Словопрении Весны с Зимой» Алкуина (ок. 730—804), в поэме Готье де Меца «Образ мира» (ок. 1245), в «Книге сокровищ» Брунетто Латини (XIII в.) и многих других сочинениях, восходящих в конечном итоге в их изображении к знаменитым «Георгикам» Вергилия. вернуться Античное учение о четырех «мировых стихиях» было воспринято европейской схоластикой в основном через различные толкования «Физики» Аристотеля. Особым признанием мотивы с аллегориями стихий пользовались у барочных писателей и художников. вернуться Валены страшные, киты...— в одном древнерусском Азбуковнике XVII в. помещена статья, которая гласит: «Балена — рыба морская, а величество ея в длину 60 сажен, а поперек 30 сажен. И егда учнет играти, тогда гласом кричит, что лютый зверь, а на носу у нее вверх что две трубы дымные велики. А как прыснет и от того прыску корабль потопит, как блиско тое рыбы корабли пловут» (ГИМ, Синод. собр., No 353, л. 33, об.—34). По-видимому, это название восходит к «Энциклопедии» Исидора Сивильского (XII, VII, 7—8), составленной в конце VII века. |
