— Міраколо! Гэта проста жахліва! У Тота можа сапсавацца страўнік… Ты ўжо, міленькі, пакармі яго, добра? Ну — чао! Я люблю вас абодвух… Ой — я пабегла! — сіньёра памахала ім пальчыкамі.

Янг тузануў за ручку дзвярэй.

— Што далей рабіць, містэр?..

Судзір ляжаў на канапе, закінуўшы нагу на нагу і разглядваючы паперку, схамянуўся, схаваў яе ў блакітны канверт, а канверт сунуў пад магнітафон на стале.

— Што?.. Перш за ўсё стукаць, перад тым як заходзіш. А яшчэ лепш зусім не заходзіць і не соваць нікуды носа, калі цябе не просяць. Зразумеў?

— Умгу.

— А ўвогуле я табою сёння задаволены… Хоць ты мне і шмат папсаваў крыві… Думаю, мы з табою паладзім, так? — Янг на гэта паціснуў плячыма, і Судзір працягваў: — Ты думаеш, чаму ў нас канфлікты з Гугам былі? Непрыдатны ён для гэтай справы, не любіць яе. У цябе ўсё гарыць у руках, а ў яго — як мокрае гарыць. Ёсць розніца? Ты адпачні з паўгадзінкі, і паспрабуем яшчэ пакатацца на дэльфінах… Ну і… усё спачатку пачнецца, усё спачатку! Такая карусель.

Янг асцярожліва прытуліў за сабою дзверы.

«Задаволены…» Вядома ж, будзе задаволены! Што стаяць на памосце ў сухім і чыстым, толькі каманды падаваць, а што прэць у гідракасцюме, лазіць у ваду, боўтацца для людской пацехі з дэльфінамі… Ёсць розніца! Крафт праўду казаў: вялікую палёгку Янг робіць для Судзіра.

Ішлі з Раджам у раён порта. Праз цэнтр, знаёмаю дарогаю. Радж знарок прапанаваў гэтакі маршрут, хоць па набярэжнай было б хутчэй. Хацеў па дарозе зайсці ў якую лавачку купіць Янгу новыя штаны — адзначыць яго першы рабочы дзень. Старыя былі ўжо добрага слова не вартыя: пачаў Радж выкручваць пасля мыцця — разлезліся на клочча. Аказваецца, ліпелі, свіціліся ўжо. Так і не надзяваў больш. Ішоў у трусіках.

Ногі Янга блыталіся, сабачка ледзь не вывальваўся з рук. Нарабіўся, аказваецца, у першы дзень па завязку. Дый не выспаўся ў мінулую ноч з-за навальніцы.

— Радж, а што такое маэстра?

— Вопытны спецыяліст, майстра, талент у поўным сэнсе слова. А што?

— Нічога… — Янг пасміхнуўся сам сабе. Ну, да майстра яму расці ды расці, можа ўсяго жыцця не хапіць.

Ды як сумясціць тое, што яму хочацца быць капітанам далёкага плавання з сённяшнім жаданнем? Што лепш? Цяжка разабрацца, калі табе няпоўныя дванаццаць. А так не бывае, каб сумяшчаць адно і другое.

Не хацелася ў гэты час Янгу думаць, дзе ён возьме грошы на школу, потым на коледж, потым каб вывучыцца на капітана.

Штаны купілі на плошчы, нават з пласцікавым раменьчыкам. Янг тут жа надзеў іх і стаў амаль як паніч. Радж смехам націснуў вялікім пальцам яму на нос — угору, нібы гэтак задзёрся ён ад радасці. Янг расчулена пацёрся яму аб грудзі лбом.

Шукаць Гугу давялося доўга, блудзіць у лодачным пасёлку, распытваць. Лодкі стаялі пры беразе на прыколе радамі, многа было іх прывязана і да крайняга, усходняга мола. Некаторыя трымаліся на якары самастойна ці былі прышвартованы да іншых лодак, але ўсе ціснуліся як мага глыбей у завадзь між бетонным молам і пірсам-набярэжнай, у зацішак. Гэта мала ратавала, начная бура пазрывала ў многіх будках-надбудовах стрэхі, злажыла сцены, і лодачны гарадок выглядаў так, нібы тут пагаспадарыў які драпежны звер-велікан. Сям-там чуваць былі стук малаткоў, скрыгат пілак. Людзі зноў ладзілі прытулак… Радж і Янг перабіраліся з лодкі на лодку па мастках-дошках або па бартах, пашыраных дошкамі, якія выглядалі як кладкі. Хапаючыся рукамі за хісткія сцены і стрэхі, пераступалі з борта на борт, а лодкі вагаліся і прасядалі, паміж бартамі плёскалася вада.

Урэшце знайшлі Гугу, ён таксама рамантаваў сваю страху. Твар хлопца быў хваравіта скрыўлены, бялкі вачэй зжоўклі. Гаварыў з імі і квола ўсміхаўся, скардзіўся на боль у правым баку — мабыць, Судзір пашкодзіў печань. Трэба было б схадзіць да ўрача, але дзе ўзяць грошы на візіт, а потым і на лякарства? Мо сціхне боль, перастане… І пакуль гаварыў з Раджам і Янгам, малыя браты яго і сёстры, хто крыху адзеты, хто зусім голы, лезлі яму на рукі, на калені, і ён толькі мякка адхіляў іх ці, скрывіўшыся ад болю, ссаджваў, але не праганяў.

— Няма чым і пачаставаць вас… даруйце… — паглядзеў журботна ў вочы Раджу, потым Янгу.

— Радж… — пачаў Янг, і той зразумеў, што трэба ўсё-такі гаварыць галоўнае, дзеля чаго прыйшлі.

— Вазьміце, вось… — Радж дастаў з кішэні пакецік цукатаў, аддаў малым. — Гуга, а ты папраўляйся і прыходзь назад. А пакуль што Янг цябе заменіць.

— Я не вярнуся… Прыйду толькі па разлік — і ўсё.

— Ты прабач… Я вінаваты, гэта з-за мяне папала табе… — язык не слухаўся Янга: гэтак гадка сябе ён яшчэ ніколі не адчуваў.

— Пры чым тут ты! Я даўно збіраўся пайсці ад Судзіра. І трэба было ісці, пакуль не скалечыў… Ну, а гэта была апошняя кропля.

— А як жа ты будзеш жыць? — уздыхнуў Радж.

— Не загіну. От ачуняю трохі, буду ў порт хадзіць з бацькам. А калі і здохну, то гэта нават лепш, чым працаваць у Судзіра.

— Я свайго слова назад не бяру: калі напытаю дзе работу, адразу ж паведамлю табе. Ну — трымайся! — Патрэслі яму руку, нават паляпалі па плячах. Гуга ўгнуўся, каб прыхаваць слёзы.

— Дзякую вам… Вы — як браты мне. Развіталіся, таго не ведаючы, што яшчэ раз, ужо цёмначы, давядзецца прабірацца на гэтую лодку. Несці добрую вестку: пабачылі ў «Лятучай рыбе» Амару, і той сказаў, што яго бяруць ужо афіцыянтам, а месца пасудамыйніка ён замовіў для Гугі: Амара таксама памятаў колішнюю просьбу Раджа.

Добра, што нехта прайшоў пад акном з транзістарам, а то Янг праспаў бы да паўдня. Падхапіўся скоранька, сунуў пад паху Тота — і да дзвярэй. Снедання не было калі чакаць. «Я-я-янг, гэта ты-ы?» — млява мармытнула спрасонку донна Тэрэза і перавярнулася на другі бок.

Сёння ў Янга першы поўны працоўны дзень, трэба спяшацца.

Але як ні спяшаўся, прыйшоў да прахадной акурат тады, як і містэр Крафт. Зусім не фанабэрлівы гэты містэр Крафт: першы паздароўкаўся, нібы бацька, паклаў на плячо Янга руку, прапусціў перад сабою ў прахадную. На пачцівы паклон Малу таксама кіўнуў.

— Ключы! — коратка кінуў ён Малу, і той замітусіўся, забразгатаў сваімі ключамі, адмыкаючы невялікую вісячую шафачку, дзе пад шклом былі развешаны ключы. — Будзеш гэтаму хлопцу замест Гугі выдаваць ключы… — пакуль Крафт гаварыў, Малу ўмудрыўся па-сяброўску падміргнуць Янгу. — Вось гэты — ад уваходных дзвярэй, гэты — ад майго кабінета… — паказваў тым часам Крафт. — Да майго прыходу ключы павінны зноў вісець на месцы. — Там работа невялікая. Абрахамс мог бы табе ўсё расказаць і паказаць, але скажу лепш я. Маленькую прыборку зробіш… Танцуючы зробіш замест фіззарадкі. Хадзем, я раскажу, што можна перастаўляць, праціраць, а чаго нельга чапаць… Шах-мах — і ты свабодны, займайся сваёй справай.

Яны ішлі па алеі, дзе яшчэ трымаўся пад пальмамі і кустамі туман, а Крафт не пераставаў гаварыць:

— І свабодны… У душы будзеш таксама прыбіраць, мыць. Абрахамс скажа — як і чым мыць, дэзінфіцыраваць. І свабодны… На трыбунах прыбярэш пасля прадстаўленняў — і свабодны… Абрахамс вучыў, як рыбу рыхтаваць? Ну во… І свабодны.

«Ага… — думаў Янг з горкай усмешкай, — і ляжы-адпачывай. А яшчэ ж рэпетыцыі, прадстаўленні… І свабодны, і адпачывай! Улез у кабалу… У колькі ж гэта мне трэба будзе ўставаць, у колькі прыбягаць, каб да яго прыходу ўсё зрабіць і павесіць на месца ключы? А калі ж вучыцца з маскай плаваць, з аквалангам? Яшчэ гэты сабака зваліўся на маю галаву…»

Па рыплівай і зыбкай лесвіцы (прыступкі ажно стагналі пад цяжарам Крафта) містэр узбіраўся першым. Соп і гаварыў:

— У нас яшчэ ёсць малы басейн — з рыбамі і чарапахамі. Калі б ты згадзіўся часам і там паплаваць, было б проста о'кэй! На буксіры ў чарапахі, а? Публіцы падабаюцца незвычайныя штучкі.

— А Гуга там плаваў?

— Не. Мне здаецца, Гуга нават плаваць не ўмеў. Ні разу яго ў вадзе не бачыў.— Крафт адамкнуў уваходныя дзверы, таўхануў іх. — Ну вось, бачыш — міні-калідорчык, два разы мокраю анучаю махнеш — і добра, — памахаў перад сабою рукою, нібы паказваў, як прыбіраць. — А вось у кабінеце… — ступіў два крокі, сунуў другі ключ у другія дзверы, пацягнуў іх на сябе. — А вось у кабінеце…