— Не змарнуем. Мора чаму вялікае? Бо і ад малых рэчак і ручаёў не адмаўляецца. Гэтак мясцовая мудрасць гаворыць… Ну, а мы будзем кляваць, кляваць… Па зярнятку, па дзве-тры унцыі21, па самародку.

— Самародкаў захацеў!

— Будуць і самародкі… Учора колькі мы тут палазілі, а пяць унцый намылі. Не тое што ў ручаях.

— А спачатку здалося, што ў ручаях павінна было быць больш.

— Як дзе… Каб добра разведалі, пашукалі, то мо і ў ручаях маглі на радовішча напасці… А з туземцаў ніхто нічога не ведае пра золата. Баяцца гэтага возера.

— Стары, то ты мо кумекаеш, як і з гэтымі бутэльканосамі ўпраўляцца? Я ўчора і па імёнах зваў, і рыбаю падманьваў — ніводзін не падплыў. Курсіруюць зводдаль, паглядваюць.

— Мо не нам трэба было з імі займацца. Хай бы тыя, хто не ўдзельнічаў у выкраданні, транспарціроўцы. Мо яны нас па паху пазнаюць?

— Д'ябал іх ведае… А мо проста да лямпачкі баяцца падплываць? І заслона пухірковая моцна ўплывае на іх — здалёк чуюць, хоць там і скіраванае выпраменьванне. Паспрабуем з плыта…

Вада ў пячоры хоць памалу, а ўсё-такі рухалася ў напрамку да выхаду. Бо стаялі тыя двое на плыце спачатку так, што лямпачка выблісквала з-за пляча левага. А пакуль пастаялі, пагаварылі — пачала выбліскваць паміж імі, потым — з-за пляча правага. Плыт ледзь прыкметна ішоў за вадою.

— Піт быў у дэльфінарыі, а нічога не можа сказаць, якія каманды падаваў той дрэсіроўшчык.

— Ён дэльфінаў бачыў у час прадстаўлення, а не на занятках.

— Я ж гаварыў Піту: рана! Няхай лепш абучацца. Не-е, давай-давай, хап-хап. А цяпер хоць пад хвост ім трубі.

— А калі больш не было б такога зручнага выпадку?

— Не было б, то самі падстроілі б. Цярпеннем трэба было запасціся, цярпеннем!

— Цярпеннем… А забыў, што час — грошы? Не ведаеш, дзе выйграеш, дзе прайграеш. Паспрабуем, не атрымаецца нічога — давядзецца Судзіра ў долю браць.

— Гэта той дрэсіроўшчык?

— Ну… Штучка — палец у рот не кладзі.

— Шэф сёння прыплывае, то скажа, што рабіць.

— У шэфа, думаеш, парламент, а не галава?

— Не парламент, але — галава.

— Згодзіцца шэф… Не бачу я іншага выйсця. Калі на адным згубім, то на другім выйграем.

— Сняданак — дзе? На пустой каве скора ног не павалачэш. Умяць бы хоць пару сандвічаў.

— Вунь… на тыя чарпалкі клаў я.

— Мяшок рагожны ты не браў? Я ўскідваў учора на чарпалкі, каб трохі абчах.

— Не бачыў… Крабы мо сцягнулі.

— А рыбу куды паклаў?

— Там жа… Не дабяруцца, не бойся.

— З гэтымі крабамі… Хоць махалам махай. Лезуць, як мухі на струп.

— Думаеш, паможа гэтая рыба? Дэльфіны не галодныя, начхаць ім на наш пачастунак.

У Янга даўно свярбела ў носе. Ён і на пераноссе ціскаў, і смаркаўся паціху, і чухаў пальцам у ноздрах. Не памагала, чхнуў — выбухова, бо заціскаў і нос і рот далонямі.

— Будзь здаровы! — сказаў правы аквалангіст.

— Гэта ты мне? Я не чхаў… Мо дэльфін.

— А што, дэльфіны таксама чхаюць?

— Мо і чхаюць. Кажуць, у іх мозг вельмі на чалавечы падобны.

— Калі так падобны, то мо іх і спакушаць трэба чым-небудзь іншым… Скажам, віном, а не рыбаю.

— Ха-ха, ну й прыдумаў!

— Рыбы ў пячоры хапае, пакуль не пераловяць усю — не суйся. А пераловяць — самі на паклон прыйдуць. А мы ім: хто не працуе, той не есць.

— Стары, ты не сацыяліст? Цяпер модна пад сацыяліста афарбоўвацца.

— Ты што — таго? — правы аквалангіст пакруціў пальцам каля скроні.

— Хм… Значыць, ты самастойна адкрыў адзін з асноўных сацыялістычных прынцыпаў.

— Значыць, сацыялісты — не дурныя, калі да гэтага дадумаліся.

— Разбалбаталіся мы тут…

— Ніхто не пачуе.

— Я не пра гэта. Працаваць трэба, а мы… Адцягваем час, адцягваем. А потым Піт ці шэф спытаюць: а што вы зрабілі за дзень?

— Ага-а… Каб яны выдахлі, гэтыя дэльфіны… Ведаеш, давай паснедаем, а тады і пачнём.

— Давай, хіба я супраць?

Двое на плыце пасталі на коленцы, загрэблі рукамі ваду, каб шчыльней прыстаць да пляжа. Як быццам баяліся намачыць гідракасцюмы. А прысталі, то першы, што ступіў на бераг, пачаў рабіць нагамі выверты, нібы стукаў імі туды і сюды, штосьці расшпурліваў у бакі. Спыніўся каля сцірты саўкоў, заглянуў па адзін бок, па другі, патупаў грозна, пужаючы крабаў.

— Стары, ты не памятаеш, што робіш. Ніякай рагожы тут няма.

— Ч-чорт… Я ж не звіхнуўся. Няўжо крабы маглі куды звалачы? — той, што чартыхнуўся, азіраўся наўкола, аглядаючы ўсю пляцоўку. Потым прайшоўся паўз самы край, углядаючыся ў ваду. Аднекуль з правага краю, дзе была ўжо цемра, прынёс дзве круглыя штукі, падобныя на рэшаты, папераварочваў іх. Абодва аквалангісты паселі на іх носам да носа, узяліся патрашыць бліскучы празрысты мяшок з харчамі. Сядзелі так, што адзін закрываў крыху другога і закрываў тое, што даставалі з мяшка. Гаварылі далей напаўголаса, і Янг, хоць і настаўляў здаровае вуха, нічога не мог разабраць.

Уявіў, што яны ядуць, якую смакату, і ў жываце пачаліся галодныя рэзі. Зачэрпнуў далоняй салёнае вады, глынуў. Пацягнула на ваніты.

Сядзеў на ласце, скурчыўшыся, прыціснуўшы далоні да жывата, а локці да бакоў. Дрыжыкі ўжо не білі, рагожа і ласт усё-такі памагалі. Стараўся больш не думаць пра яду, засяродзіцца на тым, што пачулася з размовы тых двух.

Чакаецца сёння прыезд нейкага шэфа…

Спадзяюцца, што шэф дазволіць паклікаць сюды Судзіра…

Так, гэта — галоўнае. Дык што — адразу падплысці да Судзіра? Так і так, маўляў… Усё-такі знаёмы чалавек, разам у дэльфінарыі працавалі. Мо паможа выбрацца?

«Перапалохаецца, як убачыць мяне. І так падазрэнні на яго падалі, што памагаў дэльфінаў красці.

А цяпер будуць яўныя доказы, што саўдзельнік. І я — сведка… Дык нашто яму сведкі? Ці не лепш пазбавіцца ад іх?»

«Чакай, чакай… Ён жа не дурань. Ён сам бачыў, як горнуцца да мяне дэльфіны. Не абысціся яму без мяне… Спалохаецца толькі спачатку, а потым захоча скарыстаць. Без мяне яму як без рук! З чужынцамі ж дэльфіны не ідуць ні на якія кантакты…»

«Будзе трымаць, як у турме-цямніцы, свету белага не ўбачу ніколі. А Радж пашукае трохі, пашукае і… перастане…»

Горка Янгу і горна, крыўдна на свой лёс. «А я ж не жыў яшчэ, мне ж усяго дванаццаць гадоў…»

«От каб акваланг у іх украсці… Не трэба касцюм, не трэба ласты, маска… Абы загубнік у зубы, абы ўдыхнуць пару разоў… А-а-а! Пухіркі… Разрэжуць, як нажом… Як скрозь іх прабрацца?»

«Дурань… Трэба было глядзець лепш, ці нельга тыя жалезныя штукі, на якіх пухіркі робяцца, прыпадняць. Каб пад іх падлезці… А я «лялькі» прасоўваў… От жа дурань! А цяпер ужо і сілы не хопіць другі раз у масцы падплысці…»

Аквалангісты тым часам паснедалі. Усяго, здаецца, не з'елі, бо штосьці скідвалі назад у празрысты мяшок. Адзін потым устаў, скамячыўшы гэты мяшок, пашукаў вачыма, куды шпурнуць, але кінуў ціха пад лямпачку да сцірты чарпалак. Потым, мабыць, прыбяруць, вынесуць наверх… Абодва адразу заспяшаліся, нібы захацелі нагнаць страчаны час. Перанеслі на плыт некалькі саўкоў, тыя круглыя штукі, на якіх сядзелі, мяшок з рыбаю, падводныя ліхтары, ласты, маскі, аквалангі і яшчэ нейкі згортак.

— Глупства гэтыя ліхтары. Доўга пры іх не напрацуеш, — сказаў адзін.

— Я ўзяў пару запасных батарэек.

— Усё роўна гэта не работа. Ну, дзве гадзіны прамучымся, тры, а толку? Лінію трэба цягнуць — я казаў ужо.

— Скажам матарысту, хай сёння ж зробіць.

— Безгаловыя мы… Трэба было хоць пару вясельцаў з гумавай лодкі ўзяць.

— Ага… Дый лодка-гумоўка спатрэбілася б: колькі ўжо часу мінула, а мы яшчэ добра пячору не абследавалі.

— Піту гэта нецікава. Яму галоўнае, каб рыліся ў гразі, як свінні, гналі чыстаган.

— Дзе сёння будзем? У Дзіравым гроце ці каля вадаспаду? Давай к дэльфінам, у Дзіравы.

— Давай.

Адзін аквалангіст, абуўшыся ў ласты, адштурхнуў плыт ад Крабавага пляжа, плюхнуўся сам жыватом на ваду, ухапіўся за дошкі. Другі ўключыў ліхтар, паставіў яго на тую круглую штуковіну так, каб пучок святла скіраваць уперад, і таксама сунуў ступакі ў ласты, скокнуў з плыта ў ваду, учапіўся поруч з першым.