Радж разяўляў рот, хацеў уставіць у хуткі паток Крафтавых слоў хоць некалькі сваіх. Што і ён, Радж, не можа за адну і тую ж плату займацца яшчэ і абследаваннем акваторыі вострава. Хопіць і таго, што містэр Джэры ператварыў яго ў затычку для кожнае дзіркі, замест таго каб узяць на работу яшчэ чалавека ці двух.

— За гэта я табе асобна заплачу — о'кэй? Але нам трэба добра ведаць, што робіцца вакол вострава пад вадою. Я хацеў бы павысіць плату за падводныя прагулкі. Хацеў бы мець два маршруты: цяперашні, лёгкі, застанецца само сабою. Другі зробім больш складаны — таму і грошы большыя. Рэкламу б далі шыкоўна:

І яшчэ многа чаго можна было б прыдумаць…

— Прыдумаць-то можна, але…

— О, ты мяне разумееш! Грот трэба! Знайдзі хоць маленькі гроцік! І чым глыбей, глыбей… Каб быў і маленькі жах, лёгкае казытанне нерваў. О, на страху можна добра зарабіць!

— А вы ведаеце, што запас паветра ў аквалангу абмежаваны? Дый небяспечна глыбока: і акулы, і… Кесонку можна схапіць.

— Вот із кезонка?

— Хвароба такая… Ад рэзкага перападу ціску — з высокага на нізкі. Кроў можа ўскіпець у жылах, пухіры паветра закупораць сасуды ў мазгах — і гууд бай, май фрэнд! Сустрэнемся на тым свеце…

— О, не трэба гууд бай. Гэта будзе страшна, гэта падарве ўвесь наш бізнес! А гроцік трэба… — і скрушліва ўздыхнуў, развёў рукі: — Мэйк мані, май фрэнд… — выгляд у Крафта быў жаласлівы, хацеў і Раджа расчуліць.

Давялося шукаць калі не грот, то хоць «гроцік». Радж ужо добра абследаваў два ўсходнія і два паўночныя сектары, ведаў, што робіцца пад вадою каля пляжаў. Каралавых скал хапала, не было толькі на даступнай глыбіні грота.

Усё не мог выбрацца абследаваць мора каля заходніх сектараў. Да іх трэба было ісці ды ісці, валачы на сабе дваццацікілаграмовы акваланг, паўтаракілаграмовы пояс грузілаў. Праз порт ці праз цэнтр горада было б намнога бліжэй, але ж не пойдзеш у пласцікавых тэпцях і плаўках ці гідракасцюме ды яшчэ з такім грузам.

Дык вось — у той дзень турысты трапіліся старыя, найбольш сямейныя пары з тых, што ўжо дажываюць свой век, але перад смерцю рашылі пабачыць свету, трохі распусціць нажытыя капіталы. З такімі турыстамі Раджу было і лягчэй, і цяжэй. Лягчэй, бо яны лодку не зыбаюць, сядзяць чынна і смірна, учаперыўшыся за барты «Нептуна», не перавешваюцца то туды, то сюды, не соўгаюць рукі ў мора, а толькі талопяць вочы пад ногі, у акрылавае дно, разглядваюць, што робіцца пад вадою, слухаюць Раджа і па-дзіцячы войкаюць і ахкаюць: «А гэта што? А тое што такое?» Ну, а цяжэй, што трэба пры пасадцы прыціскаць борт шчыльна да масткоў прычала, прывязваць і нос, і карму, каб хаця якая бабуля не звалілася ў ваду. Абавязкова трэба падрабязна вучыць, як карыстацца выратоўчымі жылетамі і кругамі, і адно гэта ўжо наганяла на іх страху, прымушала аберуч хапацца за борт. А грэбці даводзілася так ужо плаўна ды асцярожна — шклянку вады на галаве можна трымаць.

Адплываў ад берага, агінаў купальшчыкаў, здаецца, усё было ў норме, а потым знекуль наляцеў свежы вецер. Адной буржуйцы ў шортах з худымі сцёгнамі і свінячымі клыкамі1 на руках зрабілася млосна. Вядома ж, пад вадою былі і дзівы, і прыгажосць. Але хіба атрымаеш эстэтычную асалоду, калі хтосьці па суседству гыкае, нібы яму вырываюць вантробы, і раз-пораз звешвае галаву за борт, каб аблегчыцца? Цярпелі бабусю толькі таму, што долары ўсё роўна былі заплочаны за марскую прагулку і трэба было мець ад грошай хоць якую аддачу. Ды ўрэшце нервы пэнкнулі, усе запатрабавалі ад Раджа вяртацца назад. І Радж высаджваў усіх спакваля, кожнаму, хоць жанчына, хоць мужчына, працягваў з масткоў руку — абаперціся, раз за разам паўтараў:

— Лэдзі энд джэнтльмены! Хто хоча зрабіць падводную прагулку з аквалангам і ў масцы, праходзьце да касы, аплочвайце і запісвайцеся.

Ахвотнікаў на той раз не знайшлося — ну й добра.

Далажыў містэру — так і так, вызваліўся раней, зможа пацікавіцца заходнімі сектарамі. Ці нельга ўзяць «Нептуна»? Можна было б хутчэй агледзець акваторыю на захадзе, а потым ужо «падазроныя» мясціны даследаваць пад вадою дэталёва.

Не дазволіў містэр Джэры, спужаўся. Надта ж дарагая рэч «Нептун», зроблены гэты вялізны шлюп па спецзаказу ў самой Англіі. А раптам наскочыць на прыхаваную скалу і празрыстае акрылавае дно «Нептуна» трэсне, расколецца? Хто тады аплоціць страты, выдаткі? А калі не разаб'ецца, то могуць сцібрыць ці загоніць ветрам у адкрыты акіян, пакуль Радж будзе ныраць і плаваць пад вадою. Дазволіў толькі ўзяць ялік, невялічкую шлюпку. Той самы ялік, у якім штодзённа ездзілі ў порт па рыбу для дэльфінаў і які так прасмярдзеў гэтаю рыбаю, што Раджу давялося доўга адціраць яго пяском, шараваць вехцем, абліваць з вядра, каб і самому не прасмярдзець. Аднак містэр Джэры і тут пашкадаваў, не пусціў Гугу, асістэнта дрэсіроўшчыка Судзіра, паехаць з Раджам, пабыць за вартаўніка. У Судзіра і Гугі было яшчэ вячэрняе прадстаўленне ў дэльфінарыі… Містэр Джэры падспешыў тады Раджа:

— Давай, давай! Хутчэй!.. Тайм із мані. Час — грошы!

У такіх рэчах, як падрыхтоўка да падводнага плавання, ніякай паспешлівасці не можа быць. І хоць многа часу адабраў ялік, Радж усё праверыў дасканала: які ціск у балонах — трэба 150 атмасфер, ці працуе ўключальнік падачы рэзервовага паветра, ці спраўны дыхальны аўтамат і рэдуктар. Падумаў, ці адзяваць гідракасцюм — і пашкадаваў часу на гэта. Прышпіліў на левую руку глыбінямер, на правую — магнітны компас, на правую лытку двума раменьчыкамі ножны, сунуў у іх крыс. Пад вадою кінжал лепш мець на назе, а не на поясе, дзе і грузілы, і паясны рэмень акваланга. Што яшчэ? Возьме шток-піку, гэта нібы павялічаная ў два разы копія стралы падводнага ружжа, толькі без зазубрын на канцы. І шток, і нож — ад акул.

Каб Радж толькі сам быў гаспадаром каморы, дзе захоўваюцца аквалангі і ўвесь неабходны рыштунак, дзе стаіць у кутку электрычны кампрэсар, каб не меў ключа ад дзвярэй яшчэ і Судзір, то можна было б так і не правяраць. Ва ўсякім разе, за свой асабісты акваланг Радж быў спакойны больш за ўсё. А так хіба ведаеш, што цябе чакае, які сюрпрыз? Судзір часам карыстаецца і гідракасцюмамі з каморы, і аквалангамі, а вернецца з мора, кіне-рыне ўсё — прыбірайце за ім, услугоўвайце.

Столькі пыхі ў гэтага Судзіра, столькі мух у носе! Такім ужо маэстра-панком сябе трымае, нібы ён адзін на ўсім свеце ведае, як абыходзіцца з дэльфінамі. А Радж перакананы, што гэта не так. Чаго ж бы Судзір так хаваўся са сваімі дрэсіроўкамі-рэпетыцыямі? Барані бог, каб хто падняўся на вышку ці прысеў дзе на трыбунах, панаглядаў за яго прыёмамі і метадамі. Ні Раджу, ні Гугу не давялося ні разу гэтага зрабіць. Судзір крычаў і лаяўся брыдкімі словамі, пагражаў звольніцца з работы. Містэр Крафт у такіх выпадках ажно трапятаў: толькі не гэта, толькі не гэта!

Умеў Судзір набіць сабе цану…

…Ялік плыў тады за папераджальнымі буйкамі. Сонца стаяла над захадам, грэла ласкава, не пякло. Ахвотнікаў купацца ў такі час было многа, прыбярэжжа ажно кішэла. Радж абмінуў адну лодку з матросамі выратоўчай службы, другую. Сумавалі тыя, вудзілі рыбу. Прывітаўся з імі, узняўшы руку ў салюце: усе даўнія знаёмыя. Потым яго самога абагнаў глісер на падводных крылах. Прамчаў яшчэ морысцей, амаль каля самых рыфаў, павярнуў на крутым віражы, зрабіў круг вакол Раджа, на другім вітку наблізіўся ўшчыльную і застопарыў, асеў у ваду. Ялік гайданула на ўзнятай хвалі.

— Ты куды? — грубавата кінуў яму арабскага выгляду чалавек з густымі чорнымі вусамі — здаецца, не было такога ў выратоўчай службе.

— А вы куды? — гэтак жа грубавата перапытаў Радж.

— Мы на рабоце!

— У мяне таксама рабочы дзень не скончыўся. Вусаты зірнуў на сваю руку з гадзіннікам.

— Я раіў бы табе, хлопча, плаваць паблізу дэльфінарыя. («Ведае мяне?!» — непрыемна здзівіла Раджа). Тут прыватныя пляжы. Можаш наскочыць на непрыемнасць. — І глісер раўнуў маторам, панёсся вакол Рая на паўночны захад — супраць гадзіннікавай стрэлкі.