Але што тычыцца вайсковых спраў, арміі, то тут Расія заўжды не паспявала за астанімі краінамі Еўропы, ну а падчас царавання Мікалая ІІ справы ішлі зусім кепска. Вось чаму вайсковыя колы мелі нагоду не праяўляць да цара павагі і цёплых пачуццяў. Менавіта з гэтай прычыны Брусілава сталі хваліць у прэсе так, як не хвалілі Іванова за перамогу ў Галіцыйскай бітве, ні Селіванава за Перамышль, ні Плеве за Тамашаў, ні Юдзеніча за Сарыкамыш, Эрзерум ці Трабзон. Праўда, вельмі хутка аказалася, што «перамога Брусілава» — пірава, і што яна не мела ні працягу, ні развіцця, але абярнулася ганьбай і раскладам войска.

У савецкія часы назва, звязаная з імём генерала, які перайшоў на службу да бальшавікоў, захавалася. Захаваўся і міф аб прарыве, які раздзьмуваў і сам Брусілаў. У прыватнасці, савецкі генерал-лейтынант Галактыёнаў у сваёй прадмове да мемуараў Брусілава пісаў:

Вось як!

То імперыялістычная вайна, ганьба ёй, жывуць дызертыры, а то ўжо папярэдніца «Чырвонай арміі»… Зрэшты, савецкія пісьменнікі і гісторыкі часта дэманстравалі падобную непаслядоўнасць.

Такім чынам, летняе наступленне расійскай арміі ў 1916 годзе з’яўлялася часткай агульнага стратэгічнага плана Антанты, які прадугледжваў узаемадзеянне саюзных армій на розных тэатрах вайны. У межах гэтага плана англа-французскія войскі рыхтавалі аперацыю на Соме. У адпаведнасці з рашэннем канферэнцыі дзяржаў Антанты ў Шантыльі (сакавік 1916 года) пачатак наступлення на французскім фронце быў прызначаны на 1 ліпеня, а на расійскім — на 15 чэрвеня 1916 года.

Дырэктыва расійскай Стаўкі галоўнага камандавання ад 24 красавіка 1916 года прызначала расійскае наступленне на ўсіх трох франтах (Паўночным, Заходнім і Паўднёва-Заходнім). Суадносіны сіл, паводле дадзеных Стаўкі, складвалася на карысць расійцаў. На канец сакавіка Паўночны і Заходні фронты налічвалі 1 220 000 штыкоў і шабляў супраць 620 000 у немцаў, Паўднёва-Заходні фронт — 512 000 супраць 441 000 у аўстрыйцаў і немцаў. Падвоеная перавага ў сілах на поўначы ад Палесся дыктавала накірунак галоўнага ўдара. Яго павінны былі нанесці злучэнні Заходняга фронта, а дапаможныя ўдары — Паўночны і Паўднёва-Заходні фронты. Для павелічэння перавагі ў сілах у красавіку — маі адбывалася даўкамплектаванне частак па штатнай колькасці.

15 мая аўстрыйскія войскі перайшлі ў наступленне на фронце ў раёне Трэнціна і нанеслі цяжкую паразу італьянцам, чыя армія апынулася на мяжы катастрофы. У сувязі з гэтым Італія звярнулася да Расіі з просьбай дапамагчы наступленнем армій Паўднёва-Заходняга фронта, каб адцягнуць аўстра-венгерскія часткі з італьянскага напрамку. 31 мая Стаўка ўласнай дырэктывай прызначыла наступ Паўднёва-Заходняга фронта на 4 чэрвеня, а Заходняга фронта — на 10–11 чэрвеня.

Нанясенне галоўнага ўдару па-ранейшаму было ўскладзена на Заходні фронт (камандуючы — генерал Эверт). Значную ролю ў арганізацыі наступлення Паўднёва-Заходняга фронта (Луцкага прарыву) адыграў генерал-маёр Ханжын.

Падчас падрыхтоўкі аперацыі камандуючы Паўднёва-Заходнім фронтам генерал Брусілаў вырашыў правесці па адным прарыве на ўчастках фронту кожнай з чатырох сваіх армій. Хаця ж гэта і распыляла сілы расійцаў, праціўнік быў пазбаўлены магчымасці своечасова перакінуць рэзервы ў напрамку галоўнага ўдару. Асноўны ціск Паўднёва-Заходняга фронту на Луцк і далей на Ковель наносіла моцная правафланговая 8-я армія (камандуючы — генерал Каледзін), дапаможныя ўдары наносіліся праз 11-ю армію (генерал Сахараў) на Броды, 7-ю (генерал Шчарбачоў) на Галіч, 9-ю (генерал Лячыцкі) на Чарнаўцы і Каламыю.

Да пачатку наступлення чатыры арміі Паўднёва-Заходняга фронту налічвалі 534 000 штыкоў і 60 000 шабляў (кавалерыі), 1770 лёгкіх і 168 цяжкіх гармат. Ім супрацьсталі чатыры аўстра-венгерскіх і адна нямецкая армія, агульнай колькасцю 448 000 пяхоты і 38 000 кавалерыі, 1301 лёгкіх і 545 цяжкіх гармат.

У напрамках удараў расійскіх армій была створана перавага ў жывой сіле (у 2–2,5 разы) і ў артылерыі (1,5–1,7 раза). Наступленню папярэднічалі старанная разведка, навучанне войскаў, абсталяванне інжынерных плацдармаў, якія наблізілі расійскія пазіцыі да аўстрыйскіх.

У сваю чаргу, на паўднёвым фланзе Усходняга фронту супраць армій Брусілава аўстра-германскія саюзнікі стварылі магутную, глыбока эшаланаваную абарону. Яна складалася з трох палосаў, якія размяшчаліся на адлегласці пяць і болей кіламетраў адна ад адной. Самай моцнай была першая, што складалася з дзвюх — трох ліній акопаў, агульнай даўжынёй 1,5–2 км. Яе аснову складалі апорныя вузлы, у прамежках — суцэльныя траншэі, подступы да якіх прастрэльваліся з флангаў, на ўсіх высотах — доты. Ад некаторых вузлоў у глыбіню адыходзілі адсечныя пазіцыі, так што ў выпадку прарыву атакуючае войска трапляла ў «мяшок». Акопы былі з падстрэшкамі, бліндажамі, сховішчамі, укапанымі глыбока ў зямлю, з жалезабетоннымі скляпеннямі і перакрыццямі з бярвёнаў і зямлі таўшчынёй да 2 метраў, здольнымі вытрымаць любы снарад. Для кулямётчыкаў усталёўваліся бетонныя калпакі. Перад акопамі цягнуліся дротавыя загароды (2–3 паласы па 4–16 шэрагаў), на некаторых участках праз іх быў пушчаны электрычны ток, падвешваліся бомбы, ставіліся міны. Дзве тылавыя паласы былі абсталяваны слабей (1–2 лініі траншэй). А паміж палосамі і лініямі акопаў усталёўваліся штучныя перашкоды — засекі, воўчыя ямы, рагаткі.

Аўстра-германскае камандаванне меркавала, што такую абарону немагчыма ўзяць. Таму масавае наступленне Брусілава для яго было абсалютнай нечаканасцю. У выніку — прарыў ліні абароны, паглыбленне ў пазіцыі ворага. Але ўявіце сабе, колькі каштаваў такі прарыў? Якія былі страты пры лабавым штурме такіх магутных умацаванняў? За некалькі дзён Брусілаў страціў больш за 300 000 салдат. І як пазней высветлілася, усе гэтыя смерці былі дарэмнымі. Гэта і ёсць «не завальвалі ворага трупамі салдат» паводле Волкава?

Нягледзячы на тое, што Брусілаўскі прарыў і на самой справе стаў самай значнай перамогай расійскай арміі за гады Першай сусветнай вайны, гэтая перамога была толькі імгненнем: расійцы не ўтрымалі занятыя пазіцыі, аўстра-венгерскае войска адкінула атакуючых назад да лініі фронту. Але гэтую «перамогу» амаль адразу раздзьмулі і міфалагізавалі, а пазней, у савецкія часы, туману толькі дадалі.

Праўда, гэтыя міфы сур’ёзна крытыкаваліся ў 1920-я і 1930-я гады, нягледзячы на супрацьдзеянне самога Брусілава, але адноўлены ва ўмовах Вялікай Айчыннай вайны вобраз гэтай перамогі паміраць, падаецца, не збіраецца і цяпер. У пасляваенныя гады сур’ёзныя даследчыкі Першай сусветнай вайны (Строкаў, Растуноў) таксама не здолелі пераадолець міфалагічную тэндэнцыю, якая закранула і ўсю гісторыю ўжо вайны 1941–1945 гадоў. Таму адзнакі даследчыкаў Брусілаўскага наступлення супярэчаць адна адной, бо рэальныя факты абвяргаюць баечныя гісторыі.

Сам жа Брусілаў у мемуарах, а следам за ім і некаторыя савецкія вайсковыя гісторыкі 1940-х і 1970-х гадоў стварылі наступныя асноўныя міфы аб наступленні Паўднёва-Заходняга фронта:

- Ідэя наступлення належыла менавіта Брусілаву, і ён асабіста настаяў на яго арганізацыі;

- Наступленне мела велізарны поспех — праціўнік страціў каля 2 млн. чалавек, перакінуў з іншых тэатраў баявых дзеянняў 2,2 млн. салдат і афіцэраў, дзякуючы чаму былі спынены аперацыі ля Вердэна (Францыя) і Трэнта (Італія);

- Прарыў атрымаўся дзякуючы вынайдзенаму асабіста Брусілавым метаду — наступу адразу ўсімі арміямі, з рознымі тактычнымі задачамі для кожнай, каб праціўнік не здагадаўся, дзе наносіцца асноўны ўдар (мадыфікаваны ў тэорыю «дробячых удараў» пасля 1941 года);

- Наступ спыніўся з-за колькаснай перавагі праціўніка, адсутнасці ў Брусілава рэзерваў, памылак Алексеева і камандуючага 8-й арміяй Каледзіна, «здрады» Эверта.

Аднак зварот да гістарычных прац 1920–1930-х гадоў (як савецкіх, так і замежных аўтараў), дакументаў Расійскага дзяржаўнага ваенна-гістарычнага архіва дазваляе абвергнуць выкладзеныя вышэй меркаванні. Факты кажуць аб тым, што ідэя адцягваючага ўвагу ўдара на Луцк была выказана яшчэ 1 красавіка 1916 года на нарадзе ў Стаўцы начальнікам штаба Вярхоўнага галоўнакамандуючага Аляксеевым і толькі дапрацавана Брусілавым у тактычным і аператыўным плане.