Kompreneble, tuta mia parolo estis por li galimatio, sed bone li komprenis mian postan faron.

Etendante manon al li, mi alproksimiĝis al li kaj prenis la brakumon de lia manplato, metis ĝin ĉirkaŭ mia brako supre de la kubuto, ridetis al li, kaj staris atendante.

Lia larĝa buŝo respondis ankaŭ per rideto, kaj kunigante unu el siaj mezaj brakoj kun mia, li gvidis min reen al sia rajdbesto. Samtempe li antaŭengestis siajn kamaradojn. Ili ekiris al ni kurege, sed li per nova gesto malrapidigis ilin. Evidente li kredis, ke se oni denove timigos min, mi saltos tute for el la regiono! Li diris kelkajn vortojn al ili, gestis al mi, ke mi rajdu post unu el ili, kaj poste eksidis sur sia propra besto. Iu el la aro elmetis kelkajn manojn kaj levis min al loko post si sur la glata dorso de sia besto. Laŭeble mi tenis min tie per la rimenoj, kiuj ligis liajn ornamaĵojn kaj armilojn.

Tiam la tuta kavalkado turnis sin kaj galopis for, cele al la malproksima montaro.

Post dudek kilometroj mi rimarkis subitan altiĝon de la tero. Ni estis atingontaj (laŭ mia posta scio) la randon de unu el la longaj mortintaj maroj de Marso: mia ĵusa renkonto kun la Marsanoj okazis en la malsupro.

Baldaŭ ni atingis la montaron, kaj trairinte mallarĝan kanjonon venis al valo, ĉe kies fino estis plataĵo, sur kiu videbliĝis grandega urbo. Tien ni galopis, enirante per vojo ŝajne ruina, kiu kondukis el la urbo, sed nur ĝis la rando de la plataĵo, kie ĝi finiĝis abrupte je larĝa ŝtuparo.

Rigardante proksime dum ni preterpasis, mi vidis ke la konstruaĵoj estas senhomaj, kaj ŝajnis, ke tiaj ili estis dum multaj jaroj. Apud la centro de la urbo troviĝis granda placo, sur kiu, kaj en apudaj konstruaĵoj, loĝis pli malpli mil estaĵoj de la sama speco kiel miaj kaptantoj — kaptantoj mi nun opiniis ilin, kiom ajn ĝentilmanieraj.

Krom siaj ornamaĵoj, ĉiuj estis nudaj. La virinoj malmulte diferencis, laŭ aspekte, de la viroj, krom je siaj dentegoj, kiuj estis pli grandaj proporcie al ilia staturo, kelkfoje altkurbiĝantaj ĝis la oreloj. Iliaj korpoj estis pli malgrandaj kaj palaj, kaj iliaj fingroj kaj piedfingroj havis rudimentajn ungojn, kiuj tute mankis al la viroj. La plenkreskaj virinoj variis laŭ alto de tri ĝis kvar metroj.

La infanoj estis palaj, eĉ pli palaj ol la virinoj, kaj ĉiuj aspektis tute similaj, krom ke kelkaj estis pli altaj — supozeble tiuj estis pli aĝaj.

Mi vidis neniun signon de granda aĝo inter ili. Ilia aspekto malmulte ŝanĝiĝas post la maturiĝo, kvardekjaro, ĝis, je aĝo proksimume miljara, ili ekvojaĝas laŭvole por sia lasta pilgrimo laŭ la rivero Iss, kiu kondukas al loko, kiun neniu vivanta Marsano konas, el kies fonto neniu Marsano iam revenis, iam sindoninte al ĝia malvarma, malluma akvo.

Proksimume nur unu Marsano el mil mortas pro malsano kaj eble ankoraŭ dudek laŭvole faras la lastan pilgrimon.

La ceteraj naŭcent sepdek naŭ mortas nenature, en dueloj, ĉasado, aviado, kaj en milito. Efektive, plej granda mortnombro venas jam en la infanaĝo, kiam multope la etaj Marsanoj estas viktimoj de la blankaj simiegoj de Marso.

La kutima aĝdaŭro de Marsano post la maturiĝo estas ĉirkaŭ tri cent jaroj, sed estus proksima al la miljaro, se forestus la ofta nenatura morto. Pro la malmultiĝantaj vivrimedoj de la planedo necesis kontraŭbatali la longvivemon, kiun kaŭzis la Marsana lerto en medicino, tial oni evoluis al bagatela takso pri homa vivo. Tion atestas iliaj danĝeraj sportoj, kaj la preskaŭ konstanta milito inter la diversaj komunumoj. Cetere, gravas ĉirilate la fakto, ke neniu Marsano, viro aŭ virino, iam forlasas iaspecan mortigilon.

Kiam ni apudiĝis al la placo kaj oni eksciis mian ĉeeston, tuj centoj ĉirkaŭis nin, kaj ŝajnis voli fortiri min de mia sidloko post mia gardanto. Sed la kondukanto de nia aro silentigis kaj trankviligis ilin, kaj ni trote transiris la placon al enirejo de konstruaĵo tiel bela, kian la homa okulo iam vidis.

La konstruaĵo estis malalta, sed kovris grandegan areon. Ĝi estis farita el brilanta blanka marmoro kun mozaiko de oro kaj juveloj, kiuj fajreris en la sunlumo.

La ĉefa enirejo estis larĝa je kelkcent metroj kaj elstaris de la konstruaĵo por formi grandan baldakenon super la enireja salono. Mankis ŝtuparo, sed ioma deklivo al la unua etaĝo kondukis en grandegan salonon ĉirkaŭatan de galerioj.

Sur la planko de tiu ĉi salono, krom multe da detale skulptitaj lignaj seĝoj kaj pupitroj, mi vidis kvardek aŭ kvindek virajn Marsanojn ĉirkaŭ ŝtupoj de tribuno. Sur ĝi kaŭris grandstatura militisto plenŝarĝita de metalaj ornamaĵoj, koloraj plumoj, kaj bele faritaj ledaĵoj en kiuj enestis belaj juveloj. De liaj ŝultroj pendis mallonga pelerino subŝtofita de skarlata silko.

Plej rimarkinda por miaj okuloj estis tio, ke ili ĉiuj estis tute senproporciaj laŭ grandeco al la seĝoj, pupitroj kaj aliaj mebloj: ĉi tiuj estis de grandeco taŭga por homoj kiaj mi, kontraŭe la grandaj korpoj de la Marsanoj apenaŭ povis premiĝi en la seĝojn, kaj sub la pupitroj mankis spaco por iliaj longaj kruroj. Evidentis do, ke estis aliaj vivantoj sur Marso krom la groteskaj estaĵoj, en kies manojn mi trafiĝis, sed la signoj de ega antikveco, kiuj ĉie videblis, indikis ke eble la konstruaĵoj apartenis al raso de longe mortinta kaj forgesita.

Nia aro haltis ĉe la enirejo de la konstruaĵo, kaj je signo de la kondukanto oni mallevis min al la tero. Ree li ligis sian manon kun mia, kaj ni eniris la aŭdiencan salonon.

Malmultaj formalaĵoj necesis por alproksimiĝi al la Marsana ĉefo. Mia kaptinto simple paŝis al la tribuno, kaj la aliaj donis al li vojon. La ĉefo stariĝis kaj diris la nomon de mia eskortanto, kiu siavice haltis kaj diris la nomon de la ĉefo kaj lian titolon.

Tiutempe, la ceremonio kaj la vortoj nenion signifis al mi, sed poste mi sciis, ke tia estis la kutima saluto inter verdaj Marsanoj. Se temus pri personoj fremdaj unu al la alia, do nepovantaj interŝanĝi nomojn, ili silente interŝan ĝus ornamaĵojn, se iliaj intencoj estus pacaj — se ne, ili interŝanĝus pafojn, aŭ prezentus sin per aliaj el siaj multspecaj mortigiloj.

Mia kaptinto, kies nomo estis Tars Tarkas, estis vicĉefo de la komunumo, homo de granda kapablo en aferoj ŝtataj kaj militaj. Estis evidente, ke li klarigas pri la okazaĵoj de sia ekspedicio, inkluzive de la renkonto kun mi, kaj kiam li finis sian parolon, la ĉefo longe alparolis min.

Mi respondis en angla lingvo, simple por konvinki lin pri manko de interkomprenilo, sed mi rimarkis, ke kiam mi finigis ridete, li same ridetis. Tio, kaj simila okazaĵo dum mia unua parolo kun Tars Tarkas, konvinkis min, ke ni havas komune almenaŭ la kapablon rideti, do kapablon ridi, fine, do, humuron. Sed poste mi lernis, ke la Marsana rideto estas nur indiferenta, kaj ke la Marsana rido estas efektive afero plej terura kaj timiga.

La konceptoj pri humuro inter la verdaj homoj de Marso multe varias de niaj. Agonio de alia homo estas por tiuj strangaj estaĵoj plej ridiga, kaj plej ofte ili sin amuzas per mortigo de malliberigitoj laŭ manieroj plej teruraj kaj strange kruelaj.

La ĉeestantaj militistoj ekzamenis min detale, palpante miajn muskolojn kaj la tekson de mia haŭto. La ĉefo evidente esprimis deziron vidi elmontron de miaj kapabloj, kaj signante ke mi sekvu, ekiris kun Tars Tarkas al la placo.

Nu, de post mia unua malsukceso mi estis farinta neniun provon pri paŝado, krom en ligo kun la brako de Tars Tarkas, kaj nun mi eksaltis kaj flugetis inter la pupitroj kaj seĝoj kiel ia monstra akrido. Kontuzinte min severe, kio nur amuzis la Marsanojn, mi denove alprenis rampan sintenon, sed tio ne plaĉis al ili, kaj iu altkreska ulo, kiu multe priridis min, skuis min al miaj piedoj.

Kiam li maldelikate starigis min, lia vizaĝo alproksimi ĝis al mia, kaj mi faris la solan agon eblan al ĝentlemano tiel brute traktita, senkonsidere al lia fremdeco: mi svingis mian pugnon rekte al lia makzelo, kaj li falis senkrie. Rapide mi metis la dorson al la plej proksima pupitro, kaj atendis la venĝon de liaj kunuloj kun la decido batali tiel bone kiel eble kontraŭ tia nombro, antaŭ ol cedi la vivon.