Славін улез у кабіну, прывітаўся з вадзіцелем. Той праз задняе шкло ўбачыў, што Антошын ужо ў кузаве, крануў з месца старую, паўразбітую паўтаратонку. Матор гулка залапатаў, машына ледзь прабівалася праз глыбокі снег. Кабіну прадувала наскрозь. Неўзабаве машына заехала ў двор невялікага дома, дзе размяшчаўся аддзел.

Мачалаў быў у сваім кабінеце, там жа сабралася чацвёра іншых супрацоўнікаў, сярод якіх Крайнюк і Бартошык. Славін падсеў да Бартошыка, шэптам спытаў:

— Што такое?

— Не ведаю. Зараз растлумачаць. Цябе што — з пасцелі паднялі?

— А цябе, напэўна, з пліты, — пажартаваў Уладзімір. — Таксама, нябось, дрыхнуў без задніх ног.

— Лап, — прагаварыў Бартошык.

— Што лап? — не зразумеў Славін.

— Трэба казаць лап, таму што задніх ног не бывае.

— Ведаеш ты шмат! — адмахнуўся Уладзімір. — А ў каня, каровы? Не, браток, скончыцца вайна, паступай у другі клас. Там якраз вучаць дзяцей лапы ад ног адрозніваць.

Начальнік аддзела зірнуў на гадзіннік:

— Я сабраў вас у сувязі з тым, што ў горадзе з’явілася небяспечная група злачынцаў, колькасць яе — сем-восем чалавек. Двое ўзброены аўтаматамі, астатнія — пісталетамі. Справа ўскладняецца яшчэ і тым, што ўсе яны апрануты ў форму камандзіраў і байцоў Чырвонай Арміі. Вы самі ведаеце, колькі вайсковых падраздзяленняў знаходзіцца ў горадзе і вакол яго, так што згубіцца ім сярод вайскоўцаў нескладана.

Цяпер пра дзеянні злачынцаў. Учора ўвечары, у васямнаццаць гадзін сорак хвілін, чацвёра з іх — адзін у форме маёра, другі — старшыны, астатнія ў адзежы радавых, уварваліся ў кватэру адказнага работніка, звязалі старэнькую маці, забралі ўсе каштоўнасці, рэчы, харчовыя карткі, а таксама дакументы і ўцяклі.

У два трыццаць група з шасці чалавек, дзе былі тыя ж маёр і старшына, здзейсніла разбойны напад на хату святара. Паранілі аднаго чалавека з прыслугі, другога зачынілі ў склепе, а самога святара зацягнулі ў далёкі пакой, пад катаваннямі прымусілі прызнацца, дзе схаваны каштоўнасці, рэквізавалі іх, затым учынілі сапраўдны пагром, забралі ўсе лепшыя рэчы, перанеслі ў грузавік, марка якога нам невядомая. У абодвух выпадках злачынцы назывался супрацоўнікамі НКУС. Група, як бачыце, вельмі дзёрзкая і небяспечная. Паранены, дарэчы, знаходзіцца ў крытычным стане. Такім чынам, мяркую, сітуацыя ясная. Усе вы прызначаецеся ў аператыўную групу, якую ўзначалю я. Якія будуць пытанні?

— Нашы ёсць на месцы здарэння?

— Так. Жонка святара, якую яны зачынілі ў пакоі, чула каманду аднаго з налётчыкаў: той камусьці са сваіх падручных загадаў адкрыць задні борт. Гэта, відавочна, для таго, каб пагрузіць швейную машыну. Пападдзя ўлавіла шум матора. Яна ўпэўнена, што бандыты прыязджалі на грузавіку. Пра гэта, між іншым, кажуць і самі факты. Снег да таго часу, пакуль не прыбылі нашы супрацоўнікі, яшчэ не паспеў засыпаць сляды колаў, дый шасцёра чалавек з вялікай колькасцю нарабаванага дабра наўрад ці могуць улезці нават у самы вялікі легкавы аўтамабіль.

— Адкуль вядома, што і ў першым, і ў другім выпадках маёр і старшына — адны і тыя?

— У маёра добра відаць шнар на твары, а ў старшыны забінтавана шыя.

— Пасты вакол горада папярэджаны?

— Так, адразу ж, як толькі паступілі звесткі пра здарэнне.

Пытанняў больш не было, і Мачалаў пачаў размяркоўваць заданні паміж супрацоўнікамі.

Славіна ён пакінуў апошнім, сеў побач:

— Перад табой, Уладзімір Міхайлавіч, стаіць асобая задача. Я гутарыў з пацярпелымі. Людзі яны пажылыя, з вялікім жыццёвым вопытам. І святар, і яго жонка заўважылі, што маёр часта ўжывае словы, уласцівыя злодзеям і бандытам тых часоў, калі тут існаваў рэжым белапалякаў. І я прыйшоў да высновы, што табе трэба папрацаваць у старым паліцэйскім архіве. Пацікаўся людзьмі, якія «ставілі» кватэры, параўнай прыкметы, — Пётр Пятровіч працягнуў Славіну лісток паперы: — Тут апісанне прыкмет бандытаў. Вазьмі на заметку і тых, хто ўтрымліваў прытоны. Словам, прыкінь, дзе і ў каго маглі спыніцца злачынцы.

Світанак заспеў Славіна ў архіве. З вялікай цяжкасцю адшукаў ён паліцэйскія дакументы, паглыбіўся ў іх чытанне. Як правіла, гэта былі дасье вельмі грунтоўныя, на рознага роду ашуканцаў, прастытутак, злодзеяў, рабаўнікоў, забойцаў.

Уладзімір не заўважыў, як і дзень скончыўся. Маўклівы і пануры, прыйшоў ён у сціплы пакойчык, які часова зняў у старых мужа і жонкі. Запаліў недагарак стэарынавай свечкі, заслаў пасцель, думаў адразу ж легчы спаць. Але, пасядзеўшы ў цішыні некалькі хвілін, не вытрымаў, апрануўся і накіраваўся ў аддзел. Прагледзеў у дзяжурнага журнал рэгістрацыі здарэнняў — нічога істотнага не адбылося. Пайшоў у свой кабінет. Уключыў святло, сеў за стол, і ў гэты момант з’явіўся дзяжурны. Хрыплым голасам сказаў:

— Выбач, Славін. Я тут закруціўся і ледзь не забыўся. Табе ліст.

Ён працягнуў папяровы трохкутнік. Уладзімір зірнуў на почырк, адразу ж пазнаў руку маці.

Дзяжурны выйшаў, а Уладзімір разгарнуў ліст і, перш чым пачаць чытаць, усміхнуўся, успомніўшы сон: «Трэба ж такое! Бачыў маму ў сне — і на табе — ліст. Чакай: Жэня ж таксама прыснілася. Можа, і яна дахаты вярнулася?»

Уладзімір прагледзеў ліст — так і ёсць! Сястра дома!

Ён усеўся ямчэй, пачаў чытаць уважліва, не прапускаючы ніводнага слова: «Дабрыдзень, сынок! Сёння вялікая радасць. Зусім нечакана з’явілася Жэня. Праўда, параненая ў руку. Таму ліст пішу я, а яна сядзіць побач і камандуе. Напэўна, прывыкла загады аддаваць. Раненне ў яе лёгкае, так што хутка ўсё пройдзе. Самае галоўнае, што Жэня вярнулася зусім. Цяпер удзвюх весялей цябе чакаць. Усялілі нас у старую кватэру. Рамонт пакуль рабіць не будзем, увесну зоймемся. Учора прыходзіў да мяне і суседзяў чалавек з НКУС. Цікавіўся Латанінай Святланай. Памятаеш, што насупраць нас жыла? Калі ты не забыўся, Латаніну мы з табой неяк бачылі на кірмашы падчас аблавы. Яна тады з афіцэрамі стаяла, а мы вырваліся з ачаплення. Аказваецца, гэта гадзюка многіх савецкіх людзей гестапаўцам выдала. Вось яе цяпер і шукаюць.

Справы ў горадзе папраўляюцца. Народу дадалося, адкрыліся крамы. Па нядзельных днях выходзім на ўборку горада. Усе працуюць ад душы. Ужо працуюць некаторыя заводы. Учора спрабавалі цукеркі з нашай фабрыкі „Камунарка“ — смачныя, жах! Далі нам воз дроў, так што ў холадзе сядзець не будзем. Атрымала харчовыя карткі, і Жэні таксама. Увогуле, сынок, пра нас не турбуйся і прадуктаў больш не пасылай. Імкніся сам сілкавацца лепей. У цябе арганізм малады, ды яшчэ перанёс цяжкае раненне.

Што ў цябе новага? Дзе і ў каго жывеш? Ці ёсць зімовая адзежа, абутак? Напішы нам. І, калі ласка, мы цябе вельмі просім, будзь асцярожны. У нашай сям’і з мужчын ты адзін застаўся. Я амаль кожны дзень цікаўлюся пра бацьку. Але пакуль так нічога і не даведалася. Хоць бы яго магілку адшукаць!

Чакаем цябе, не дачакаемся! Прыязджай хутчэй, сынок! Ужо так цябе ўбачыць хочацца! Цалуем і абдымаем. Пішы. Твае мама і сястра».

Славін адкінуўся на спінку рыпучага крэсла і, заплюшчыўшы вочы, уявіў сабе твар маці. сястры. Нясцерпна захацелася да іх — хоць на дзянёк, хоць на гадзіну, на хвіліну. Уладзімір ведаў: калі падысці цяпер да начальніка і папрасіць яго — той адпусціць. Але ж становішча ў горадзе, у вобласці якое! Не, нельга. «Вось зловім гэту банду, тады і папрашуся на пару дзянькоў», — вырашыў ён і, выняўшы са стала аркуш паперы, прыняўся за адказ. Але скончыць яго не паспеў. У кабінет увайшоў дзяжурны:

— Ты яшчэ тут? Разумееш, прыйшла жанчына. Маёр, хірургам у шпіталі працуе. Расказвае, што раніцай, калі яна ішла на дзяжурства, бачыла, як на адной вуліцы спыніўся аўтамабіль ЗІС. З кабіны выйшлі маёр і старшына. Яны нават дзверы кабіны не зачынілі і пабеглі ў зваротны бок. Тады яна асаблівай увагі гэтаму выпадку не надала, але ўвечары, калі вярталася са шпіталя, то зноў убачыла гэту ж машыну з занесенай снегам кабінай. Дайшла да сваёй хаты і. павярнула да нас.

— Дзе яна?

— У дзяжурцы. Пагутарыш?

— Вядома.

— Добра. Я зараз яе прывяду.

Праз некалькі хвілін у кабінет увайшла жанчына ў цёплым паліто з футравым каўняром, на нагах — валёнкі. Выглядала яна ледзь старэйшай за трыццаць. Славін запрасіў яе прысесці, а сам падумаў: «Нават не скажаш, што яна маёр. Звычайная цывільная жанчына, і ўсё тут». Падсунуў да сябе невялікі лісток паперы і спытаў: