Прытон Цыпы быў месцам, дзе збіралася зладзейская арыстакратыя гораду Менску. Сходка лічылася абсалютна бяспечнай, бо Цыпа ўмела здабыць прыхільнасць як звычайнай, гэтак і следчай паліцыі. Як кажуць злодзеі: і мянтоў[9], і мосераў[10]. Таму пра кожную аблаву, якія здараліся, зрэшты, вельмі рэдка, яна ведала загадзя і была ў стане папярэдзіць або схаваць сваіх кліентаў. А нават калі б яе не папярэдзілі, вобшук таксама нічога б не даў. Логава мела сваіх вартаўнікоў і такія схованкі, што знайсці іх можна было б толькі збурыўшы сцены і сарваўшы падлогі. А для спалоханых вераб’ёў заўсёды было некалькі выхадаў.

У Цыпы можна было вырашыць любую левую справу. Тут можна было знайсці скупшчыка на любы тавар, купіць фальшывы пашпарт або долары (за дваццаць фальшывых плацілі шэсць сапраўдных). Тут можна было набыць какаін ці марфін ды раздабыць прылады, патрэбныя для крадзяжу. Не выходзячы адсюль, можна было ўладзіць не зусім легальны інтарэс у розных установах гораду — нават у тых, мэтай якіх і было выкрыванне такіх інтарэсаў. Адным словам, гэта была зладзейская біржа, інфармацыйнае бюро, працоўнае пасярэдніцтва і клуб.

У кватэру Цыпы вялі з вуліцы каменныя сходы. Над дзвярыма вісела старая аблезлая шыльда, на якой ледзь заўважна віднелася: «Чайная». А знізу было прыпісана: «Цыпа Буф». Некалі там быў намаляваны і чайнік, але цяпер ён разам з фарбай амаль знік. Баран увайшоў у брудную гарбатню, у якой каля сценаў стаяла некалькі столікаў і зэдлікаў чырвонага колеру. Памяшканне было пустое — як звычайна. Рэдка тут з’яўляўся выпадковы селянін або заблукалы месціч, які, на здзіўленне ўладальнікаў замаўляў гарбату, якой тут ніколі не было. Баран наблізіўся да доўгай стойкі насупраць дзвярэй. За стойкай гаспадарыла незвычайна прыгожая габрэйка, сястра Цыпы, рудая Хана. Вогненная хваля запушчаных валасоў была сабраная на патыліцы ў вялікі вузел і ўяўляла з сябе нешта накшталт рамы для бледнага твару з чорнымі бровамі, пунсовымі губамі цудоўнай формы і з неверагодна пекнымі вачыма. Хана была не зусім нармальная. Ейны жаніх атруціўся за некалькі дзён да вяселля, і з таго часу ў дзяўчыны праяўляліся прыкметы псіхічнага нездароўя. Баран запытаў:

— Нашыя ёсць?

Хана доўга ўглядалася яму ў твар, яку пустое месца. Праз некаторы час яна адказала нізкім альтовым голасам:

— Ёсць.

Баран схіліўся і, пралезшы пад стойкай, прайшоў у адчыненыя дзверы. Ён мінуў паўцёмны пакой і апынуўся ў доўгім калідоры, які рабіў некалькі паваротаў і ствараў дзіўныя нішы і закуткі. Адсюль Баран увайшоў у прасторны пакой, які злучаўся некалькімі дзвярыма з рэштай гасподы. Тут усё клеілася ад бруду. Паветра, напоўненае вільгаццю, смярдзела півам, падгарэлым алеем і часнаком. Да яго трэба было прывыкнуць, каб пачаць дыхаць без агіды.

У пакоі, куды ўвайшоў Баран, за доўгім сталом, накрытым сіняй цыратай, сядзелі тры чалавекі. Панура яны ўзіраліся ў адзінокую пустую пляшку з-пад гарэлкі, што аздабляла цэнтр стала. Адзін з іх дыміў цыгарэтай, хціва ўцягваючы ў лёгкія воблакі дыму і затрымліваючы іх там. Баран прывітаўся з прысутнымі, а кампанія трохі ажывілася.

— Чаму ж ты тады не прыйшоў? — запытаў Філіп Лысы, пазяхаючы і драпаючыся па галаве, якая толькі на скронях і ззаду захавала скупыя рэшткі валасоў.

— Я не мог… Інтэрас трапіўся…

Філіп кіўнуў яму галавой і, зноў пазяхнуўшы, прамовіў:

— А Казік тады да трэцяй чакаў.

— А сёння яго няма.?

— Быў… Пайшоў з Янкам павука[11] агледзець… Маюць зараз вярнуцца… Казалі, што работа гарантаваная і так далей…

Ён зноў шырока пазяхнуў. Наагул ён пазяхаў часта і лічыў гэта прыкметай добрага выхавання. А сваё любімае «і так далей» — уплятаў усюды, не зважаючы на сэнс. Філіп Лысы апранаўся элегантна і вельмі любіў моднае адзенне. Ён надзвычай пераймаўся адсутнасцю валасоў на галаве, таму ператрос усе менскія аптэкі і медычныя склады ў пошуках самага надзейнага сродку для росту валасоў. Хлопцы ведалі пра ягоную слабасць і, не зважаючы на тое, што ён быў шанаваным злодзеем, часта жартавалі з яго, раячы розныя фантастычныя сродкі і метады, якія мелі б вярнуць яму ранейшыя кудзеры.

Філіп выглядаў досыць камічна. Высокі, лысы, з доўгім носам, чырвоным на самым кончыку. Губы ў яго заўсёды былі пагардліва надзьмутыя. Выраз твару ў яго быў увесь час такі, нібы ён напіўся рыцыны. Бляклыя вочы, нібыта вымытыя ў хлёрцы і вышараваныя сродкам для чысткі металу, былі крыху вылупленыя. Позірк — крыху бяздумны. Аж дзіва брала, што яго кахалі кабеты, але цымус быў у тым, што ён вельмі лёгка заваёўваў іхныя сэрцы, прычым бегалі за ім не з-за падарункаў у выглядзе рэчаў ці ўбораў, а ад сапраўднага кахання… Ён быў, як і Баран, медзвяжатнікам, хоць не грэбаваў і іншай работай. Такі гігант[12] меншага рангу.

Другі прысутны ў пакоі — малы немалады чалавек, узрост якога было цяжка вызначыць (не ведаю, ці яму было трыццаць пяць гадоў, ці пяцьдзясят пяць), з шэрым, нібыта гумовым тварам. Падавалася, калі ўзяць яго за вуха і пацягнуць, то яно можа дастаць да носа… Калі ён бязгучна смяяўся, то ягоныя губы шырока расцягваліся ў бакі, нос з’язджаў уніз, а вочы як бы знікалі ў сетцы зморшчынаў. Гэта быў прафесійны даліншчык. Ён працаваў добра, але не меў удачы. Ён рэдка зрываў вялікія кушы, але сам досыць часта трапляў у кіч[13]. Яго называлі Прафесар за дзіўную любоў да незвычайных словаў і выразаў. Гэтым ён нагадваў Стася Рамізніка, і Баран, слухаючы кожнага паасобку, думаў: «Каб іх разам звесці і напаіць, то чалавек шмат цікавага пачуў бы». У Варшаве, адкуль паходзіў Прафесар, яго называлі Певень… Пэўна, праз малы рост, заўсёды крыху назад адкінутую галаву і асаблівую прычоску: валасы з дзвюх скроняў ён зачэсваў уверх — такі пеўневы грэбень.

Трэці прысутны ў пакоі мужчына — гэта Гліст, шніфер[14]. Без сумневу, ён быў найлепшым злодзеем гэтага гатунку ў горадзе. Гліст вылучаўся тым, што гаварыў ціха, таямніча, ледзь не шэптам, але заўсёды з перабольшваннем: «Галава ў яго была, ведаеш, як бочка! Каб я так жыў!» Выгляд ён таксама меў адметны. Ён быў доўгі, як кій, кашчавы. Ходзячы, ён неяк гратэскава перакульваўся з боку на бок, назад і ўперад. Ён выглядаў, як складная рулетка са зваротнай спружынай, якая ўмее хадзіць. Глянеш на яго, і здаецца, што ён не пройдзе праз пакой, не перавярнуўшы крэслаў, стала, а нават шафы і печкі, не кажучы ўжо пра дробнае начынне і рэчы! І як такі можа быць начным кватэрным злодзеем? Але гэта была толькі ілюзія. Калі надыходзіла ноч, Гліст пераўтвараўся. Ягоная паходка станавілася пэўнай і эластычнай, рухі рабіліся зграбныя, дакладныя, а з вачэй знікала млявасць. А ўначы, падчас задання, ён рухаўся ў цемры ў незнаёмай кватэры, сярод людзей, якія спалі, з такім спакоем, спрытам і грацыяй, што ніхто б з ім не зраўняўся. Ці ў яго былі — як казалі злодзеі — кацячыя вочы, ці нейкія асаблівыя органы адчування, цяжка сказаць. Але ён славіўся дакладным выкананнем самых цяжкіх справаў.

Калі аповеды пра тое, што Гліст нават з-пад сонных можа выцягнуць прасціны, і былі перабольшаннем, то дакладна вядома, што ён быў у стане выцягнуць ключы з-пад падушак змораных сном гаспадароў і найстаранней абшукаць усю кватэру.

Баран пачаставаў прысутных цыгарэтамі і запаліў сам. Заўважыў кнігу, якая ляжала на стале ў хлебных крошках. Узяў яе ў руку і павольна прачытаў: «Арыф-меты-ка». Глянуў на Прафесара і прабурчэў:

— Пра што тут рысуюць?

Прафесар варухнуўся, адкашляўся ў кулак і падняў уверх бровы:

— Гэта такая навука, як, напрыклад, геаграфія. Толькі геаграфія больш патрэбная кандуктарам у цягніках і іншым хімікам, а гэта для купцоў.

— Каб ім было лягчэй пускаць пыл у вочы людзям і так далей, — умяшаўся Філіп Лысы.