З-за тонкіх дзвярэй вартоўні даносіліся галасы нямецкіх салдат. Гэта спрыяла іх працы. А калі ахова запаліла прымус, каб згатаваць ежу, сітуацыя стала найбольш адпаведнай, і медзвяжатнік разам з узломшчыкам маглі браць «скрынку» спакойна.
Ажур вызначыў на сценцы сейфа лініі «фартуха», і абодва пачалі спехам свідраваць адтуліны ўздоўж гэтага контуру. Баран быў вялікай фізічнай сілы ў руках, а Ажур меў багаты досвед у такіх справах, таму праца ішла спраўна. Калі свідраванне дзвярэй на сценцы сейфа было скончана, іх пачалі праразаць уніз і ўверх. Падрыхтавалі ўсё да непасрэднага роду дзейнасці медзвяжатніка — ускрывання. З камплекту «ракаў» Ажур выбраў найбольш адпаведны, змантаваў з некалькіх кароткіх сталёвых труб клямар для рук так, каб рычаг у «рака» быў магутны. Формай гэты інструмент нагадваў нож для адкрыцця кансерваў.
Кіпцюр «рака» паволі ўздымаўся ўгару, разразаючы і раздзіраючы тоўсты панцыр сейфа. Урэшце, разрэз быў зроблены. Тады «фартух» адцягнулі ўніз. Формай ён быў падобны да высалапленага языка.
Каб дабрацца да другой сценкі сейфа, трэба было выкінуць тоўсты слой пяску. Тады прыступілі да свідравання дзір ва ўнутранай сценцы. Дзейнічалі гэтаксама, як і з першай сценкай. І ўрэшце, пасля доўгай, цяжкай і нязручнай працы, адцягнулі — гэтым разам угару — другі «фартух» Сейф быў адкрыты.
Праца заняла шмат часу. Пакуль у вартоўні шумеў прымус, працавалі спешна. Пасля — асабліва тады, калі ў вартоўні было зусім ціха, — трэба было або перапыняць працу, або рабіць усё вельмі павольна.
Увесь гэты час Ясь сядзеў на сходах падвала і прыслухоўваўся або час ад часу вызіраў праз шчыліну ў калідор. Гадзіны цягнуліся доўга, манатонна. Цішыня звінела ўвушшу. Было чуваць, як цікае на руцэ гадзіннік. Зрэдку манатоннасць перарывалі крокі вартаўнікоў, паступова сціхаючы ў далечыні. За ўсю ноч цішыню ў калідоры парушылі толькі двойчы. Першы раз, калі хтосьці ўвайшоў і скіраваўся сходамі ўгору. Другі раз вартаўнік цяжка наваліўся на дзверы, грымнуў адным з навясных замкоў, сплюнуў і выйшаў.
«Паскачаце заўтра», — з задавальненнем думаў Ясь.
Пасля заканчэння працы Ажур дастаў з валізкі пакунак з ежай. Сабраў і склаў туды акуратна ўсе інструменты. Рэшту месца запоўніў пачкамі банкнотаў. Некалькі пачкаў, што не змясціліся ў валізку, расклалі па кішэнях. Баран і Ажур пільна агледзелі пакой, каб не засталося нічога з інструментаў ці рэчаў. Пасля Ажур вільготнай анучай старанна выцер сейф і ўсё, да чаго дакраналіся калегі ўначы і што заставалася тут. Асаблівую ўвагу ён звярнуў на рэчы паліраваныя, лакіраваныя і металічныя.
Аперацыя была скончаная. За вокнамі віднела. Ажур і Баран праз лаз у падлозе спусціліся ў падвал. Рыштаванні яны пакінулі на месцы, а самі скіраваліся да выхаду. Ціхенька паклікалі Яся. Пасля, за лесвічным паваротам, разгарнулі пакунак з ежай і пры святле ліхтарыка (праца была зроблена, таму святла не ашчаджалі) распілі пляшку гарэлкі і з’елі прынесеныя прысмакі. Наколькі гэта было магчыма, прывялі ў парадак адзенне.
Пасля дасталі з валізкі і кішэняў грошы, расклалі іх на перакуленай дагары дном скрыні. З гэтай вялікай кучы былі адабраныя пачкі з найбуйнейшымі купюрамі, і Ажур з Баранам схавалі іх па кішэнях і пад адзеннем. Рэшту паклалі ў валізку, да інструментаў. Ажур і Баран, як ужо вядомыя паліцыі злачынцы, намерваліся выйсці з двара і прайсці вуліцамі паасобку і з пустымі рукамі, каб не прыцягваць нічыёй увагі. А вось Ясю выпала місія вынесці валізку з падвала. Гэта было рызыкоўна, бо патруль у браме мог затрымаць яго, хоць назіранне і выявіла, што ўдзень патрульныя не затрымлівалі цывільных, бо некалькі сем’яў супрацоўнікаў Цэнтрхарчзабкама жылі на верхніх паверхах будынка.
Крыху пасля восьмай з падвала выпусцілі Ажура. Ён выйшаў з калідора, ціха насвістваючы полечку, і знік у двары. Праз пятнаццаць хвілін выйшаў Баран. Перад сыходам ён паціснуў Ясю руку і сказаў крыху іншым, чым заўжды, голасам, бо яўна баяўся за хлопца.
— Ты глядзі, спакойна… Калі што, валізкі адкрыць не можаш, бо не твая.
— Нічога. Выкручуся, — адказаў хлопец.
Ясь чакаў. Дзверы былі гатовыя да хуткага выхаду. На парозе падвала стаяла бляшанка, куды перад сыходам Ажур выліў з бутэлечкі сумесь карболкі, дзёгцю і шкіпінару.
Раптам хлопец пачуў крокі: хтосьці спускаўся па сходах. Людзі гучна размаўлялі. Праз шчыліну ў дзвярах ён заўважыў, што гэта ідзе мужчына, а з ім тры жанчыны і двое дзяцей, усе святочна ўбраныя. Як толькі кампанія выйшла на двор, Ясь хутка адчыніў дзверы і з трэскам зачыніў іх за сабою. Выліў вадкасць з бляшанкі на зямлю, поруч з уваходам у Цэнтрхарчзабкам і падвал. Бляшанку паставіў поруч, ля дзвярэй. Пасля бесклапотна і з усмешкай выйшаў на двор, удаючы, што валізка лёгенькая, і спешна далучыўся да кампаніі, што кіравалася ў бок брамы. Там адна з жанчын размаўляла з вартаўніком. Немец смяяўся. Ясь, ідучы за мужчынам, праз веснічкі ў браме выйшаў на вуліцу. На яго не звярнулі ўвагі.
Толькі цяпер, апынуўшыся па-за межамі галоўнай небяспекі, ён адчуў хваляванне.
На Захар’еўскай Ясь затрымаў рамізніка. Нагандляваўся — гэта таксама было задумана — і паехаў на Нізкі рынак. Рамізніка адпусціў перад прызначаным месцам. Увайшоў у браму. А калі грукат колаў сціх, вярнуўся на вуліцу і скіраваўся ў размешчаную напаўбліз трушчобу Цыпы.
Барана і Ажура ён застаў у апошнім пакоі. Яны прывіталі яго з заўважнай радасцю і палёгкай. Дзверы зачынілі на засаўку. Усе прыехалі сюды на рамізніках, што было зроблена праз паліцэйскіх сабак, якіх выпусцяць, як толькі выявяць крадзеж. Дзеля гэтага Ясь і разліў у калідоры смярдзючую сумесь. Ён распавёў, як выйшаў з падвала. Баран толькі зірнуў на Ажура, позіркам кажучы: «Бач, які хлопец». Ажур ухвальна свіснуў і кінуў на стол схаваныя ў сябе пачкі купюр. Баран пераняў ягоны прыклад. Да гэтага дадалі тое, што было ў валізцы.
Ясь і Ажур лічылі грошы. Гэта было няцяжка, бо амаль усе былі перавязаныя стужкамі з пазначэннем сумы. Іх хутчэй дзялілі, чым лічылі. Але і на гэта сышло шмат часу. Ясь разважаў, ці супольнікі дадуць яму долю, ці толькі пэўную частку. Ён разумеў, што ягоны ўдзел у сапраўднай працы быў другасны. Але яму было прыемна, калі ён убачыў, што Ажур дзеліць усё на тры часткі. Гэта канчаткова ўмацавала ягоны прэстыж ва ўласных вачах. Ён стаў паважаным фірмовым злодзеем. З гэтага дня ў размовах з іншымі злодзеямі ён менш круціў. Менш казаў і быў больш замкнёны.
Назаўтра і цягам некалькіх наступных дзён паліцыя, злодзеі і пэўная частка гараджан былі пад уражаннем здзейсненага ў Цэнтрхарчзабкаме крадзяжу. Суму перабольшвалі ў разы. Паліцыя і Следчы камітэт бязмэтна гойсалі па малінах і зладзейскіх трушчобах. Пракацілася шмат арыштаў. Але ані грошай, ані віноўнікаў узлому не знайшлі. Зладзейскі свет таксама не ведаў, хто прааперыраваў скрынку. Некалькі паважаных блатных звязвалі ўзлом сейфа са з’яўленнем на даляглядзе Ажура, але пра гэта ніхто не казаў. А вось Баран і Ясь былі па-за падазрэннямі.
У сераду ўвечары Ажур, ахайна і сціпла апрануты, у акулярах, спакойна ішоў Петрапаўлаўскай вуліцай з тросткай у руцэ. Ён спыніўся каля кінатэатра «Люкс». З сумным тварам агледзеў фота і рушыў далей. Стаў каля вітрыны крамы з цацкамі. Вітрына выглядала не так, як мінулым разам: таварам перагружана не была, але — стварала ўражанне асартыменту і выклікала зацікаўленне.
Ажур ціхенька насвістваў вальс. Зайшоў у краму. Запольская сядзела за прылаўкам. Убачыўшы яго, яна падарвалася з месца.
— Як добра, што вы прыйшлі! — сказала яна з яўнай радасцю.
Ажур пытальна падняў бровы і ўсміхнуўся вачыма.
— Штосьці важнае ў краме?
— Не… Толькі я.
Яна пачырванела.
Ажур глядзеў ёй у вочы… Пасля гэты позірк пабег па ейным твары і бачнай з-за прылаўка фігуры. На момант затрымаўся на маленькай, вузкай руцэ. Потым Ажур паволі развярнуўся і, не развітаўшыся, выйшаў з крамы.
«Усё ведае!»
Пасля ягонага сыходу дзяўчына моўчкі села. Па ейных шчоках цяклі слёзы.
Ажур вярнуўся ў краму толькі ў панядзелак. Пачакаў, пакуль выйшлі пакупнікі, а пасля сказаў:
