Амаль штодзённа Ісай уздымаў дзесьці бойку. Нават і без нагоды. Сябе ён не бярог, таму трапіць пад раздачу не баяўся. Ён паўсюль шукаў звады і скандаліў. Але калі загадзя адчуваў, што прайграе, то прыдзірак пазбягаў. Найлепшых злодзеяў таксама не чапаў, бо ведаў, што такі не дасць сябе зневажаць і, нават калі будзе нашмат слабейшы, адрэагуе нажом, а то і рэвальверам.

Год таму ў Ісая на Камароўцы быў канкурэнт. Гэта таксама быў хуліган, старавер Казьма Вялікі, пасля многіх непрыемнасцей выгнаны з дому бацькамі. Казьма саступаў Ісаю ў сіле, але ўмеў добра біцца на кулаках. Пасля першай бойкі з ім — калі іх урэшце разнялі сябры — акрываўлены Ісай вырашыў адпомсціць. Ён завітаў да Казьмы з гарэлкай і сказаў так:

— Нас тут двое… Мы свае хлопцы… Нашто нам грызціся… Абодвум месца і фраераў хопіць… Хіба не? Вып’ем во, на згоду… Можа, яшчэ адзін аднаму прыдадзімся…

Казьма быў легкаверны і не адчуў падступства. Ісай наліў шклянку гарэлкі і ўрачыста прамовіў:

— За цябе, братка!… За згоду!

Казьма хітнуў галавой. Ісай выпіў гарэлку і напоўніў шклянку да краёў.

— Трымай, братка! Куляй на здароўе!

А калі Казьма, седзячы за сталом, паднёс да вуснаў шклянку і пачаў піць, Ісай устаў і з усяе сілы страшным ударам убіў яму шклянку і аскепкі шкла ў нос, губы, дзясны і рот. Пырснула кроў. Казьма глуха застагнаў.

А Ісай загадзя падрыхтаванай кілаграмовай гірай, замацаванай на рамяні, пачаў наносіць яму раз’юшаныя ўдары. Казьма ўпаў на падлогу.

Ісай біў, намагаючыся як найбольш скалечыць яго. І Казьму забралі ў шпіталь. Твар і рот у яго былі страшна знявечаныя, зубы выбіты, пераламаныя рэбры і рукі. Яго доўга складвалі, зашывалі, цыравалі і лячылі. Урэшце ён выйшаў са шпіталя, але кепска валодаючы правай рукой і кульгаючы.

Так Ісай пазбыўся канкурэнта.

Цяпер ён са сваім штабам сядзеў у Чорнай Ханы і піў. У галаве ў яго ўжо круцілася, калі хтось з кампаніі пачаў распавядаць пра прыём у Кацярыны Сперды.

— Чаго там толькі няма!.. І печанае, і смажанае, і варанае, і марынаванае… А гарэлкі — плаваць можна!

— І ў нас хапае! — надзьмуўся Ісай.

— Хапае, алё гэта не тое. Там гэныя розныя прысмакі і ромы найдаражэйшыя.

— А хто там ёсць? — спытаў Ісай.

— Адныя найлепшыя злодзеі… Ну, і нашых дзяўчынак колькі: абедзве Афрыканкі, Ландыш і там тая Ядзька Рудая. Кожнаму гонар у такім таварыстве бавіцца.

Ісай яшчэ больш нахмурыўся. Выпіў паўшклянкі і сказаў:

— Гонар гонарам, а я вось як захачу, то Ядзьку Рудую ў іх забяру.

Ядзя Рудая была пляменніцай Ісая, але ані ейны бацька, ані ейная маці не падтрымлівалі сувязі з хуліганам. А калі Ісай колькі разоў наведаў іх на правах сваяка, прымалі яго вельмі прахалодна.

— Не надта ты яе забярэш. Мае права гуляць. І госці абразяцца.

— На гасцей мне пляваць. А Ядзьку забяру, такое і права будзе. Не дазваляю ёй як дзядзька са шваллю блытацца, і канец. Такое маё права.

Адзін з сябрукоў Ісая — таксама скандаліст — пачаў пад’юджваць дружбака, хочучы падражніць ягоныя амбіцыі і выкінуць нумар.

— Ой, не атрымаецца, — сказаў ён з чутным сумневам, — кароткія завароткі. Яшчэ па башцэ атрымаеш…

Ісай запаліўся.

— А вось зраблю! Мне толькі захацець.

— Не будзеш ты так рызыкаваць, бо можаш нагамі накрыцца.

— Плявузгаеш, хрэн табе ў вочы, — раззлаваўся Ісай.

— Ты не кідайся, — адказаў дружбак. — Я табе па-добраму кажу. Там жа фірмовыя злодзеі гуляюць.

— Фірмова яны толькі паветра псуюць, — кіпеў Ісай. — Вялікі парад — злодзеі! І я злодзей. Пяць разоў у кічы сядзеў. Хутчэй у іх лыткі затрасуцца, чымся ў мне. Я ні перад кім не здрэйфлю.

— Ну ты і штукар! — паблажліва сказаў дружбак.

— А я вось пайду і Ядзьку забяру! — усё больш разгараўся Ісай, куляючы чарговую паўшклянку.

Праз пэўны час, ужо добра п’яны, ён устаў і ўрачыста прамовіў прыяцелям:

— Вы тут пачакайце, а я зараз туды пайду і Ядзьку забяру. Вам яе пакажу, пасля да мамкі адвяду. Хай ёй скуру злупяць, што са злодзеямі п’е.

І Ісай упэўненым крокам, з напышлівай мінай, выйшаў з хаты.

— Ну і натаўкуць яму ў каршэнь! — сказаў адзін з рэшты хуліганаў.

— А хай не казырыцца, — заўважыў другі. — Атрымае ў косці, і добра. Не будзе такім гарлапанам.

Як відаць, сябрукі не надта клапаціліся пра свайго важака. Пілі далей і пакеплівалі з гетмана.

Тым часам прыём у Кацярыны Сперды працягваўся. Госці былі разахвочаныя, але не п’яныя. Часу было яшчэ досыць, таму напоямі і прысмакамі частаваліся не спяшаючыся. Некаторыя госці падмянялі месцы згодна з упадабаннямі. Філіп Лысы апынуўся (да вялікага жалю Касі) поруч з Ядзяй Рудой і сыпаў ёй выкшталцоныя кампліменты. Ясь сеў на месца Пецькі Быка бліжэй да Афрыканкі.

Колькі разоў уздымаліся тосты: «За гаспадынь!» «За жанчын!». Чэсік Свабода ў пэўны момант вырваўся са сваім тостам, устаў і ўрачыста прамовіў:

— Жыве трэці інтэрнацыянал!

Усе здзіўлена глядзелі на яго. І не ўсе зразумелі, пра што вядзецца. А Залаты Зуб сур’ёзна заявіў:

— Не трэба пужацца, прашу вас. Звычайна ён спакойны. Гэта яму гарэлка ў мозгі ўдарыла. Пачатак белай гарачкі.

— Чырвонай… — кінуў Жаба.

Але Чэсік Свабода не сумяўся ад такой рэакцыі на свой тост і пачаў тлумачыць:

— Мы як люмпен-пралетарыі…

— Цьху! Глядзі, не падавіся гэтым выразам, — сказаў Мангол.

— …павінны з асаблівай удзячнасцю ставіцца да Леніна і Троцкага… Яны дадуць нам магчымасць…

Янка Залаты Зуб устаў і, пераймаючы Чэсікаў пафас, пачаў яшчэ гучней працягваць ягоную прамову:

— ….жэрці сечку, сядзець у турме, замест адзення насіць транспаранты і штандары!

Тост Свабоды быў адхілены.

Тым часам Пятрок Парадак настройваў сваю скрыпку. Пасля заняў месца ля дзвярэй, дзе быў вольны кут. Пакуль не пачнуцца танцы — а бяседа зацягнулася, — ён вырашыў зайграць гасцям проста так. Пачаў з марша. Граў ён зухавата, ахвотна, з прыемнасцю. Размова перапынілася, пасля стала зусім ціха.

Калі Парадак скончыў марш, дзверы з імпэтам адчыніліся і ў пакой, цяжка ступаючы, увайшоў Ісай. Ён перашкодзіў Парадку граць… Музыка сціхла. Прыхадзень стаяў і вылупленымі вачыма аглядаў таварыства. Некаторых ён ведаў. Але не разлічваў убачыць так добра апранутых гасцей. Гэта яго збянтэжыла. Таму ён стаяў і маўчаў, водзячы вачыма па прысутных.

— Дзверы зачыні! — кінула яму Кася, якая пазнала хулігана і была непрыемна здзіўлена ягоным з’яўленнем.

— А ў яго дома не было дзвярэй, — адгукнуўся Янка Залаты Зуб. — Карова з’ела, бо саламяныя былі.

Хтосьці пырснуў смехам. Гэта быццам абудзіла Ісая. Ён зрабіў яшчэ крок наперад і тыцнуў пальцам у кірунку Ядзі.

— Ядзька, ідзі дамоў!

— Бо што? — здзівілася дзяўчына.

— Маці кліча!

— Маці мне дазволіла!.. Гэта не твая справа!

— Ідзі, бо горш будзе! — бліснуў вачыма Ісай.

— Не пайду я! Ідзі адсюль!

Тады адгукнуўся Філіп Лысы:

— Паненка паўнагадовая і ведае, што робіць… То чаго вам ад яе трэба? Я вас пытаю!

— Я хачу адвесці яе дамоў, бо я ейны сваяк.

Ісай узяўся кулакамі ў бокі і з’едліва сказаў:

— А скажыце вы мне, мой дарагі пане Філіпе, дзе ж гэта вы валасы згубілі? Нават пры святле не бачна.

На вуснах прысутных з’явілася колькі ўсмешак. Ніхто не прымаў скандал усур’ёз. Не ўсе нават зразумелі, у чым справа. Ісаева шпілька Філіпа раззлавала, але, удаючы спакой, ён сказаў:

— Валасы то і ў малпы ёсць. Трэба мець добрае выхаванне.

— Што гэта за фікус? — гучна спытаў Жаба, мераючы вачыма Ісая як нейкі рэдкі экзэмпляр.

Тады Кася, быццам шылам параненая, падарвалася са свайго месца і, падскочыўшы да Ісая, паказала яму пальцам на дзверы:

— Пайшоў прэч адсюль!

Ісай крыва ўсміхнуўся.

— А не пайду. Хай Ядзька са мной ідзе.

— А вось і пойдзеш!

Тады з-за стала, нізка нахіляючы галаву, падняўся Пецька Бык.

Ісай павярнуўся да яго:

— Ты б хоць шапкай морду закрыў. Такі брыдкі, што на ваніты цягне.

Янка Залаты Зуб і Мангол быццам з цікаўнасці падышлі да Ісая. Адчувалі, што збіраецца на скандал. Ісай пачаў адступаць да дзвярэй.