Зусім не падобны да таго, які ён звычайна чуў з эстрады. Гэта крыху збянтэжыла хлопца, але ён адчыніў дзверы і ўвайшоў.
— Ах, гэта вы… пан… пан… Алоньскі…
Голас змяніўся да непазнавальнасці. Знікла сухасць, нецярплівасць, раздражненне. Загучалі мяккія, глыбокія тоны…
— Сядайце, калі ласка…
Акцёрка грыміравала твар. На плечы быў накінуты цёплы халат. Яна рыхтавалася да другой дзеі.
— Дзякую, — сказаў Ясь і сеў на крэсла побач з люстэркам.
— Вы хацелі зблізку ўбачыць, як выглядае жанчына, што з’яўляецца на сцэне то каралевай, то гейшай… — казала яна Ясю, седзячы да яго паўабаротам і ўсміхаючыся.
Яся бянтэжыў свабодны строй жанчыны. З-пад халата былі бачныя ейныя ногі ў доўгіх панчохах цялеснага колеру. Блішчэлі ў святле вялікай лямпачкі аголеныя рукі, і праз гэта хлопец нямеў.
— Так… Я вельмі люблю тэатр… А ваша выкананне мне спадабалася асабліва…
— І таму вы вырашылі збанкрутаваць, набываючы для мяне кветкі…
— Я хацеў зрабіць вам прыемна…
— Дзякуй вялікі… Вы ўвесь час жывяце ў Менску?
— Не… Я жыву на вёсцы… У мяне маёнтак пад Барысавам, — схлусіў Ясь. — У горад я прыязджаю.
— А цяпер адвярніцеся, — сказала акцёрка, падыходзячы да люстэрка. — Мне трэба пераапрануцца для сцэны.
Ясь сеў бокам да люстэрка і спінай у пакой. Ззаду ён чуў шапаценне тканіны. Гук расшпільвання гаплікаў. Раптам ён заўважыў у маленькім люстэрку на століку ля сцяны адбітак той часткі пакоя, дзе знаходзілася жанчына. Магчыма, люстэрка забылі там адмыслова для госця. Ясь убачыў цалкам аголеную жанчыну. Ён не ведаў, што рабіць. Цікаўнасць вымушала яго глядзець у люстэрка, а адначасова ён баяўся, што акцёрка можа гэта заўважыць. Таму ён адводзіў твар як надалей улева, а скоса паглядаў направа.
— Гатова… Як я вам падабаюся ў гэтым строі?
Ясь агледзеў яе і шчыра сказаў:
— Цудоўна!
Жанчына дакранулася да яго вуснаў пальчыкамі правай рукі і сказала:
— Цяпер мне трэба на сцэну… Завітвайце да мяне… Сёння не было часу паразмаўляць… Добра?..
— З вялікай прыемнасцю.
І Ясь стаў частым госцем у грымёрцы актрысы. Ён дасылаў ёй усё больш кветак і ўсё смялей размаўляў з ёю. Два разы ён адвёз яе фурманкай дадому. Але ніколі не наважыўся на двухзначны жарт або пацалунак. Яна была для яго істотай найвышэйшага рангу, і ён мог толькі марыць пра яе як пра жанчыну, якую можна песціць так, як Марусю Лобаву. З апошняй, зрэшты, Ясь перастаў дачыняцца пасля таго, як закахаўся ў акцёрку. Лобава была здзіўлена. Яна заўважыла, што каханак пазбягае ейных пяшчот, і спытала:
— Я табе ўжо абрыдла?
— Не…
— Дык чаму ты такі халодны са мною?
— У мяне праблемы.
— Якія?.. Можа, я табе неяк дапамагу або штось параю?
Але Ясь адвязваўся ад яе агульнымі фразамі і ўсё радзей наведваў. Ён сапраўды закахаўся ў актрысу. Не бачыў таго, што яна прынамсі на 15 гадоў старэйшая за яго, што жыццё моцна яе пашкуматала і толькі грым, раскошныя строі і прыгожыя рэчы складалі ўсю ейную аздобу. Ясь нават марыў пра яе як пра жонку. Але поруч з ёю ён адчуваў сябе такім нікчэмным, што самі мроі лічыў нахабствам.
Неяк увечары, калі Ясь выходзіў з тэатра пасля адведзінаў у актрысавай грымёрцы, на вуліцы яго ўзяў пад руку адзін стары акцёр, у аперэтачнай трупе яго ледзь трывалі. Ён, як заўжды, быў на падпітку.
— Каралевіч мой каханы! — сказаў ён Ясю трагічным шэптам. — Што табе чалавека шчаслівым зрабіць. Вазамі кветкі дасылаеш гэтай голай прымадонне… Дай мне дзве сотні на лекі для жонкі… Я — творца, у мяне прызванне, а хто гэта разумее?.. Талент цяпер не аплачваецца. Толькі рэклама і прыгожыя ногі… А ў мяне ані рэкламы, ані ног, толькі талент і пуза… Вось і з голаду давядзецца падохнуць…
Ясь паспешліва дастаў з партманэ дзвесце рублёў і даў іх акцёру.
— Гран мярсі, мусьё!… Я лічу гэта пазыкай. І прашу памятаць, што я табе — сябар… Я… Сэмп-Сыркоўскі… змарнаваны, непрызнаны талент… Так…
Ён абняў Яся і пацалаваў.
— Ведаеш, каханы, я сёння з раніцы нічога не еў… Слова гонару!.. Толькі вось, гарэлкі ў сталярцы налілі… За гэта я блазнаваў паўгадзіны… Такое жыццё, каралевіч…
Ясь хацеў развітацца з акцёрам, але той раптам пляснуў сябе рукой па ілбе.
— Ведаеш, каралевіч, калі паставіш вячэру з кропелькамі, я табе ўладжу інтарэсік з галадоннай… Што, не верыш? Слова гонару…
— Я вас не разумею.
— Зараз зразумееш… Ты ёй там на тысячы кветак недасылаў… Але ты ж мужчына… Вядома, у чым тут справа… А я так інтэрас скірую, што яна сама да цябе ў ложак заскочыць… Нашто кветкавыя крамы карміць…
Ясь здзіўлена слухаў шчыроты п’янага акцёра. Урэшце, вельмі зацікаўлены, ён зразумеў, што той сур’ёзны ў сваіх намерах.
— Я бачу, што ты чалавек добры, — казаў акцёр далей, — і мне цябе шкада… Вось і я цябе ашукаў… Аніякай жонкі ў мяне няма… А грошы мне на гарэлку патрэбныя… Гарэлка — гэта таксама лекі… Мне гарэлка больш за хлеб патрэбная…
— Дык як вы гэта збіраецеся зрабіць!? — спытаў Ясь.
— Справа ясная, як раніца майская… Запрашу яе і цябе на вячэрачку… Яе адпаведна падрыхтую… Дзве тысячы ў дэкальтэ і гатова… Ну, і мне, каралевіч, па факце, рублікаў пяцьсот адшкадуйце… Вячэрачка таксама будзе каштаваць з пяць соценек…
Вырашылі так, што Сэмп-Сыркоўскі запросіць акцёрку ў суботу пасля спектакля да сябе на вячэру, патлумачыўшы ёй справу. Ясь даў яму 1 500 рублёў задатку. Ён дапускаў, што акцёр пускае пыл у вочы, але справа была не ў грошах. А прапанова зацікавіла яго як эксперымент: «Ці магчыма, каб такая прыгожая і таленавітая жанчына пагадзілася гандляваць сваім целам?»
У чацвер і пятніцу Ясь у тэатр не пайшоў, а ў суботу па абедзе яны разам з акцёрам купілі він, гарэлак і розных закусак. Падрыхтавалі ўсё старанна. Акцёр з гэтай мэтай зняў у сваёй гаспадыні вялікі, размешчаны побач з ягоным, сталовы пакой.
— Пасля вячэры, — сказаў акцёр Ясю, — я вас пакіну. Карыстайцеся маім пакоем. Бялізна свежая, пакой зацішны, зможаш дэтальна даследаваць усе геатапаграфічныя ўзвышшы і западзіны нашай чароўнай галадонны… А грошыкі падрыхтаваныя. Тысячку я ёй даў. Узяла і на другую аблізнулася.
— Ці лёгка яна пагадзілася? — спытаў Ясь.
— Калі ёсць дынаміт, — акцёр пацёр указальным пальцам аб вялікі, — то любую цноту можна разбурыць. Толькі трэба ўмець за справу ўзяцца. Што праўда, ідыёту то і дынаміт не дапаможа… А вы, мой каралевіч, я бачу, у такіх справах недасведчаны… Не… Гэтаму мастацтву час і жыццё навучаць…
Увечары Ясь застаўся ў кватэры, а Сэмп-Сыркоўскі брычкай паехаў у тэатр. Але папярэдне ён узяў у Яся яшчэ тысячу рублёў. Праз гадзіну ён вярнуўся разам з акцёркай, якая была ўбраная на дзіва (для Яся) сціпла. Хлопец прызвычаіўся бачыць яе ў бліскучых строях, з дэкальтэ, у трыко ці паўаголенай. Цяпер ён амаль не пазнаваў яе і быў збіты з панталыку.
Сэмп-Сыркоўскі быў вельмі вясёлы. Адразу запрасіў гасцей за стол і як найхутчэй напоўніў кілішкі.
— Здароўе Клеапатры! — урачыста абвясціў ён, строячы камічную міну.
Ён часта наліваў, еў, піў, прамаўляў гумарыстычныя, а часам і дурнаватыя тосты. Яся ён называў каралевічам, а пасля Антоніем. Пасля мноства кілішкаў у Ясевай галаве зашумела, але весела яму не было. Яму быў прыкры інтэрас, зладжаны для яго акцёрам. Жанчына таксама напілася. Гучна смяялася, пачала спяваць урыўкі арый з аперэт.
Было ўжо позна, і акцёр, абсалютна п’яны, бо піў часта і без тостаў, развітаўся з Ясем.
— Прыемных сноў жадаю… І глядзі не асаромся, бо гэта жанчына-вулкан… Не дагодзіш ёй, морду разаб’ю!
Ясь застаўся сам-насам з акцёркай. Жанчына была п’яная. Як толькі Сыркоўскі выйшаў, яна сказала Ясю:
— Спаць хачу… Дзе ложак?.. Гэй ты, смаркач… Я пытаюся… Аднясі мяне… Атрымаеш на гарэлку…
Ясь аднёс яе ў суседні пакой і падрыхтаваў ложак.
— Распрані і хутка, бо паганю ў карак… Зразумеў?
Хлопец паслухмяна, але не надта зграбна распрануў яе. Акцёрка пачала ікаць. Яна ляжала голая на ложку, пазірала на Яся і штохвілінна выцягвала да яго ўказальны палец.
