яшел — зеленый
сары — желтый
агач [а„ач] — дерево
кар [къар] — снег
яңгыр [йаң„ыр] — дождь
Җил — ветер
озын [озон] — длинный
кыска [къыскъа] — короткий
кояш [къойаш] — солнце
кош [къош] — птица
яфрак [йафракъ] — лист
Җилəк — ягода
Җылы — тепло
салкын [салкъын] — холодно, холодный
эссе [ессе] — жарко, жаркий
ашлык [ашлыкъ] — хлеба
урман — лес
елга [йыл„а] — река
рəхəт — приятно
бодай — пшеница
кҮк — небо
яшенле яңгыр — гроза
кырау [кыра — ] — заморозки
йолдыз [йолдоз] — звезда
салават кҮпере [сала — ат кҮпере] — радуга
боз — лед
Поговорим по-татарски:
1. — Син кайсы вакытны (время года) яратасың?
— Җəйне. ə син?
— ə мин — язны.
2. — Син кышны яратасыңмы?
— əйе.
3. — Син язны яратасыңмы?
— Юк. Мин Җəйне яратам.
4. — Син Җəйне яратасыңмы?
— əлбəттə (конечно).
5. — Син Җəй кӨне авылга кайтасыңмы?
— əйе.
— Авылда кемнəр бар?
— əби, бабай.
— əбиеңə ничə яшь?
— Җитмеш.
— Бабаеңа ничə яшь?
— Җитмеш ике.
— Җəй кӨне авылда рəхəтме?
— Бик рəхəт.
6. — Быел кӨз озын булды.
— əйе шул. Бик матур булды.
— əйе.
7. — Быел кӨз кӨне конференция булды.
— Нинди?
— Математикадан.
— Син бардыңмы?
— Юк. Мин командировкага бардым.
8. — Җəй кӨне кайда ял итəсез (отдыхаете)?
— Дачада.
— Дачагыз еракмы?
— Ерак тҮгел. Поезд белəн барабыз.
— Елга бармы?
— Бар.
— Нинди елга?
— Идел.
— И-и-их, яхшы икəн!
9. — Былтыр кыш Җылы булды.
— əйе шул. Кар да кҮп тҮгел иде.
— əйе.
10. — Син ялны (отдых, отпуск) кайчан аласың?
— Җəй кӨне.
— ə мин — кӨз кӨне. КӨз кӨне дачада бик рəхəт.
11. — БҮген шундый (такой) матур кӨн!
— əйе шул. Җил дə юк. Җылы.
— əйдə, дачага барабыз!
— əйдə!
12. — Җилəк бармы урманда?
— Бар.
— КҮпме?
— Бик кҮп.
— Иртəгə барабызмы?
— əйдə.
13. — Яфраклар яшелме?
— Юк, сары.
14. — Агачлар яшелме?
— əйе, ямь-яшел.
15. — Агачлар сарымы?
— əйе, сап-сары.
16. — əйдə, урманга барабыз.
— Кайчан?
— Иртəгə. Урманда гӨмбə кҮп.
— Ярар.
17. — Иртəгə салкын буламы?
— əйе. Радиодан əйттелəр.
— Ничə градус?
— Егерме градус.
18. — Иртəгə яңгыр буламы?
— Юк. Иртəгə Җылы, кояш.
— Ничə градус?
— Егерме Җиде.
19. — Сезнең урманда Җилəк кҮпме?
— КҮп.
— Нинди Җилəклəр бар?
— Җир Җилəге, каен Җилəге, кызыл бӨрлегəн, кара бӨрлегəн бар.
20. — Кыш кӨне рəхəтме?
— Рəхəт.
21. — Син чаңгы шуасыңмы? (ты катаешься на лыжах?)
— əйе. Минем чаңгым бар.
— əйдə, иртəгə урманга барабыз.
— Вакытым юк шул. Татар телен Өйрəнəм.
22. — Кичə салкын булдымы?
— əйе. Бик салкын.
— Җил булдымы?
— Булды.
— Туңдыңмы? (замерз?)
— əйе, туңдым.
— Кайчан кайттыгыз?
— Сəгать сигездə.
23. — Быел Җəй кӨне син комбайнда эшлəдеңме?
— əйе.
— Нинди комбайнда?
— «Дон» да.
— Ашлык уңганмы? (уродился ли хлеб?)
— əйе. Бер гектардан 30 центнер булды.
— Яхшы булган. КҮпме бодай бирделəр?
— 40 центнер бирделəр.
— Шəп! (Отлично!)
24. — Кошлар очып киттелəрме? (птицы улетели?)
— əйе.
25. — Кошлар очып килделəрме? (прилетели?)
— Юк əле.
— Кайчан килерлəр икəн?
— Бер-ике атнадан.
26. — Кояш кыздырамы? (печет ли солнце?)
— əйе.
— Бик эссе, əйеме?
— əйе. əйдə, су эчəбез.
— əйдə, кайда су бар?
— əнə киоскыда.
— Бер шешə (бутылка) 10 сум.
— Ай-ай кыйбат!
— Алабызмы?
— Алабыз.
27. — Казанкада су Җылымы?
— Җылы.
— Су коенырга (купаться) барабызмы?
— əйдə. Тагын кем бара?
— Рəис, Рушан.
— əйдəгез тизрəк.
— əйдə, киттек.
28. — КӨз кӨне урман бик матур, əйеме?
— əйе, яфраклар сары, кызыл. КҮк зəңгəр. Кояш балкый (сияет).
29. — БҮген яңгыр булачак.
— Шулаймыни?! Кем əйтте?
— Радиодан əйттелəр.
— Кичə бездə боз яуды.
— Кайчан?
— ТӨнлə.
30. — БҮген тӨнлə яшенле яңгыр булды.
— Мин ишетмəдем (не слышала).
— Иртəгə кӨн кояшлы була.
— Урманга барабыз, əйеме?
— əйе.
31. — БерсекӨнгə салкыннар башлана (начинаются).
— Ничə градус?
— 30 градус булачак.
— Кичə авылга кайткан идек. Буран булды. Кар яуды.
— ə бездə булмады.
32. — Кызым, Җил исə, тəрəзəлəрне яп əле (закрой-ка окна).
— Ярар, əни.
33. — Нинди матур кҮк! Йолдызлар кҮп!
— əйе. əнə йолдыз атылды!
— Мин дə кҮрдем.
34. — Яңгырдан соң салават кҮпере чыккан. Кара əле!
— əйе, кҮрəм. Нинди матур!
35. — Иртəгə кырау булачак!
— Алайса (тогда) бҮген бакчага барырга кирəк.
— Ник?
— Помидорларны капларга (закрыть) кирəк.
— əйе шул.
36. — Улым, тор инде, тор!
— Кояш чыкмаган əле, əни.
— Хəзер чыга ул.
37. — БҮген кояш кичке сəгать 8 дə бата (байый) (заходит).
— Каян белəсең?
— Календарьга язганнар.
38. — ДҮшəмбе кӨнне яңгыр яуды.
— Син кҮрдеңме?
— əйе.
39. — И-и-и, шундый кӨчле яшен булды!
— айчан?
— Сишəмбе кӨнне.
40. — Шимбə кӨнне боз яуган.
— Кайда?
— Арча районында.
41. — Җомга кӨнне кӨн аяз (ясно) була.
— Җилəккə барабызмы?
— Аяз булса (если будет ясно) барабыз.
42. — Якшəмбедə буран булды. Шундый салкын иде. КӨчле Җил исте.
— Бездə булмады.
Задание 1. Попробуйте понять напечатанную в газете сводку погоды.
Һава торышы
Синоптиклар хəбəр иткəнчə, бҮген, 28 июнь кӨнне, алмашынучан болытлы Һава, явымсыз диярлек. Температура тӨнлə 9-11, кӨндез 21–23 градус Җылы. Һава басымы тӨшə, дымлылык арта.
