— Чиста.
11. — Син бҮген нинди билге алдың?
— Бишле.
12. — əни, мин бҮген ике дҮртле, бер бишле алдым.
— Рəхмəт, улым.
13. — Кəрим, чҮпрəк бармы?
— Бар. Менə.
14. — БҮген Җыр дəресе бармы?
— əйе, бар.
15. — Сездə сыйныф Җитəкчесе кем?
— МӨнирə апа.
16. — Тəнəфес кайчан?
— Хəзер.
17. — Балалар, нинди сораулар бар?
— Юк.
18. — Укучылар, Өй эшен языгыз. Марат, син дə яз!
— Хəзер.
19. — РӨстəм, укытучыгыз кем?
— Котдус абый.
20. — Ришат, дəреслеклəрең бармы?
— Бар, Кəрим абый.
— Яңамы? (Новые ли?)
— əйе.
21. — Балалар, кем сӨйли?
— Мин, апа.
— СӨйлə, Шамил.
22. — Укучылар, кем əйтə?
— Мин!
— Мин!
— Мин!
— əйдə, Камил əйт!
23. — Укучылар, дəфтəрлəрегез бармы?
— Бар.
— Дəфтəрлəрегезгə языгыз: «БҮген — егерменче ноябрь».
24. — БҮген тарих дəресе бармы?
— əйе, бар.
25. — əдəбият дəресе буламы? (будет ли?)
— Була.
26. — Сезнең сыйныфта тарихны кем укыта?
— Сания апа.
27. — Бишенче класста əдəбиятны кем укыта?
— ТаҺир абый.
28. — Сезнең сыйныфта ничə кыз бар?
— Унбиш.
29. — Унынчы класста ничə егет (парень) бар?
— Егерме бер.
30. — Укучылар, кем беренче Җавап бирə?
— Мин, Нурия апа!
— Мин, Нурия апа!
— Мин, Нурия апа!
— əйдə, Хəлим, Җавап бир əле.
31. — Мəрзия, бҮген кичə (вечер) буламы?
— Белмим, Сəлимə.
— Рəйсə, син белəсеңме?
— Белəм.
— Нəрсə белəсең?
— Кичə бҮген була.
— Рəхмəт.
Задание 1. Составьте диалог «В школе».
На прощание опять вам четыре пословицы.
Белем малдан кадерле [белем малдан къəдерле] — Знание дороже богатства.
Бер галим мең наданга тора [бер „алим мең надаң„а тора] — Один ученый стоит тысячи неграмотных.
Уйнап сӨйлəмə, уйлап сӨйлə — Не говори играючи, говори подумав.
Җиде йортның телен бел, Җиде тӨрле белем бел — Знай языки семи (букв.) домов, знай семь разных наук.
Сау булыгыз!
Урок 16
Продукты питания. Овощи и фрукты. Рынок. Диалоги.
(Уналтынчы дəрес)
— Исəнмесез!
Сегодня мы будем знакомиться с названиями продуктов, овощей и фруктов, с ценами на рынках и в магазинах.
Сначала правильно прочитаем эти слова:
кибет — магазин
сатучы — продавец
акча [акъча] — деньги
тҮлə-ргə — платить
Үлчə-ргə — взвешивать
ипи (икмəк) — хлеб
кҮмəч — булка
сӨт — молоко
май — масло
ит — мясо
сыер ите — говядина
сарык ите [сары„ите] — баранина
дуңгыз ите — свинина
ат ите — конина
тавык ите [та — ы„ите] — курятина
каз ите [къаз ите] — гусятина
тоз — соль
шикəр — сахар
аракы [аракъы] — водка
эремчек — творог
катык [къатык] — катык
каймак [къаймакъ] — сметана
сӨт Өсте — сливки
балык [балыкъ] — рыба
ярма — крупа
чират — очередь
1. — Кибеттə икмəк бармы?
— Бар.
— Ничə сум? (рубль)
— ДҮрт сум.
2. — Кибеттə май бармы?
— Юк.
3. — Кибеттə сӨт бармы?
— Бар.
— Ничə сум?
— Җиде сум.
4. — Базарда ит бармы?
— Бар.
— Сыер ите бармы?
— Бар.
— Сарык ите бармы?
— Юк.
— Дуңгыз ите бармы?
— Бар.
5. — Базарда ит ни хак? (почем?)
— Алтмыш сум.
6. — Базарда казлар бармы?
— Бар.
— Ничə сум?
— Ике йӨз сум.
— О-о-о!
7. — Кибеттə кеше кҮпме? (много ли?)
— КҮп тҮгел.
8. — Иткə чират бармы?
— Бар. Бик кҮп.
9. — əмир, безгə ипи кирəкме?
— Кирəк, əни.
— Мə акча. Кибеткə бар əле.
10. — Сездə катык бармы?
— Бар.
— Ничə сум?
— Биш сум.
— Миңа ике катык бирегез əле.
11. — Сездə эремчек бармы?
— Бар.
— Ничə сум?
— Ун сум.
— Миңа бер кило бирегез əле.
— Хəзер.
12. — Каймак ничə сум?
— Егерме Җиде сум.
— Ике кило бирегез əле.
— Хəзер.
13. — Балык бармы?
— Юк.
— Колбаса бармы?
— Юк.
— Ит бармы?
— Юк.
— Нəрсə бар?
— Бернəрсə дə юк.
14. — Миңа бер кило май бирегез əле.
— Рəхим итегез! (Пожалуйста!)
15. — Аракы ничə сум?
— 41 сум 52 тиен.
— Шулаймыни?
— əйе.
16. — Ике кило ит бирегез əле.
— Хəзер.
17. — Колбаса яхшымы?
— əйе, яхшы.
— 400 гр бирегез əле.
— Рəхим итегез!
18. — Сыр ничə сум?
— Витринада бар.
— Минем кҮзем кҮрми (не видит).
— Җитмеш сум, Җитмеш сигез сум, туксан ике сум.
— Рəхмəт.
19. — Сездə тавык бармы?
— Бар.
— Килосы ничə сум?
— ырык ике.
— Ике тавык бирегез əле.
— Рəхим итегез.
Теперь об овощах:
бəрəңге — картофель
суган [су„ан] — лук
сарымсак [сарымсакъ] — чеснок
кабак [къабак] — тыква
кишер — морковь
кыяр [къыйар] — огурец
чӨгендер [чӨгӨндер] — свекла
шалкан [шалкан] — репа
кəбестə — капуста
торма — редька
борыч — перец
Многие овощи и зелень называются так же, как в русском языке: помидор, редиска, укроп, петрушка, баклажан, патиссон и т. д.
Только капуста стала кəбестə.
Теперь поговорим:
1. — Бəрəңге ничə сум?
— Биш сум.
2. — Суган ничə сум?
— Җиде сум.
3. — Сездə кишер бармы?
— Бар.
— Ни хак (какая еда)?
— Сигез сум.
— Миңа ике кило кишер бирегез əле.
— Рəхим итегез! Мəгез!
4. — Базарда кыяр бармы?
— Бар.
— Ни хак?
— Тугыз сум.
5. — Сезнең бакчада (огород) чӨгендер бармы?
— Юк.
— Шалкан бармы?
— Бар.
— Миңа бирəсеңме?
— Бирəм.
