Вось чаму Дзік павінен быў абавязкова адшукаць Джаану і ўзяць яе пад сваю абарону. Ён уважліва агледзеў твары сваіх воінаў. Выбраўшы трох, найбольш паслухмяных і цвярозых на выгляд, ён паклікаў іх убок і, паабяцаўшы шчодра ўзнагародзіць і расказаць аб іх герцагу, павёў іх праз апусцелы рыначны пляц у аддаленую частку горада.

Там і сям на вуліцы адбываліся яшчэ невялікія сутычкі; там і сям атакавалі які-небудзь дом, і асаджаныя кідалі сталы і крэслы на галовы воінаў. Снег быў усыпаны зброяй і трупамі; зрэшты, калі не лічыць удзельнікаў гэтых маленькіх сутычак, вуліцы былі пустэльныя; у адных дамах дзверы былі расчынены насцеж, у другіх яны былі зачынены і забарыкадзіраваны. І толькі рэдка дзе з коміна віўся дымок.

Дзік, асцярожна абыходзячы сутычкі, хутка павёў сваіх спадарожнікаў у напрамку да манастырскай царквы; але калі ён падышоў да галоўнай вуліцы, крык жаху сарваўся з яго вуснаў. Вялікі дом сэра Дэніэла быў узяты штурмам, разбітая на трэскі брама гайдалася на завесах, і натоўпы людзей хлынулі ў дом па здабычу. Аднак на верхніх паверхах рабаўнікам, відаць, аказвалі супраціўленне, бо якраз у тое імгненне, калі падышоў Дзік, акно наверсе расчынілася, і нейкага бедака ў цёмна-чырвоным і сінім адзенні, які крычаў і супраціўляўся, выкінулі на вуліцу.

Самая змрочная трывога авалодала Дзікам. Як звар'яцелы, кінуўся ён наперад, расштурхоўваючы сустрэчных, і, не спыняючыся, дабег да пакоя на трэцім паверсе, дзе расстаўся з Джаанай. Тут панаваў поўны разгром: мэбля была раскідана, шафы расчынены, дыван, сарваны са сцяны, тлеў, загарэўшыся ад іскры, што выпала з каміна.

Дзік амаль машынальна затаптаў дыван і спыніўся ў адчаі. Сэр Дэніэл, сэр Олівер, Джаана — усе зніклі. Але хто мог сказаць, ці яны забіты ў час пабоішча, ці выбраліся з Шорбі жывымі.

Ён схапіў за плашч стралка, які праходзіў міма.

— Малойца, — спытаў ён, — ты быў тут, калі бралі дом?

— Пусці! — сказаў стралок. — Пусці, а не то я стукну!

— Я таксама магу стукнуць, — адказаў рыцар. — Стой і расказвай!

Але воін, разгарачаны бітвай і віном, адной рукой стукнуў Дзіка па плячы, а другой выхапіў крысо свайго плашча. Тут малады правадыр не здолеў стрымаць свой гнеў. Ён схапіў стралка ў магутныя абдымкі і, як дзіця, прыціснуў да сваіх закаваных грудзей; потым, паставіўшы яго перад сабою, загадаў яму гаварыць.

— Прашу вас, злітуйцеся! — задыхаючыся, прамовіў стралок. — Калі б я ведаў, што вы такі сярдзіты, я быў бы больш асцярожны. Я бачыў, як бралі гэты дом.

— Ці ведаеш ты сэра Дэніэла? — спытаў Дзік.

— Вельмі добра яго ведаю, — адказаў стралок.

— Быў ён у доме?

— Але, сэр, — сказаў стралок. — Аднак як толькі мы ўварваліся ў двор, ён уцёк праз сад.

— Адзін? — ускрыкнуў Дзік.

— Не, з ім было чалавек дваццаць салдат, — адказаў стралок.

— Салдат! А жанчын не было? — спытаў Шэлтан.

— Дальбог, не ведаю, — сказаў стралок. — У доме мы не знайшлі ніводнай жанчыны.

— Дзякуй табе, — сказаў Дзік. — Вось табе манета за помач. — Але, пакапаўшыся ў сябе ў сумцы, Дзік нічога не знайшоў. — Заўтра спытаеш мяне, — дадаў ён. — Рычард Шэлтан. Сэр Рычард Шэлтан, — паправіўся ён. — Я шчодра ўзнагароджу цябе.

Раптам у галаве Дзіка мільганула здагадка. Ён паспешліва спусціўся ў двор, што было духу прамчаўся праз сад і апынуўся каля галоўнага ўвахода царквы. Царква была адчынена насцеж. Яе перапаўнялі гараджане з сем'ямі; яна была набіта іх маёмасцю, а ў галоўным алтары свяшчэннікі ў рызах малілі Бога аб літасці. Калі Дзік зайшоў, гучны хор загрымеў пад высокімі скляпеннямі.

Ён паспешліва расштурхаў уцекачоў і падышоў да лесвіцы, якая вяла на званіцу. Але тут высокі свяшчэннік падняўся перад ім і загарадзіў яму дарогу.

— Куды ты, сын мой? — сурова спытаў ён.

— Айцец мой, — адказаў Дзік, — я пасланы сюды па важнай справе. Не спыняйце мяне. Я тут распараджаюся ад імені Гластэра.

— Ад імені мілорда Гластэра? — паўтарыў свяшчэннік. — Няўжо бітва скончылася так сумна?

— Бітва, айцец мой, скончылася, ланкастэрцы разгромлены, мілорд Райзінгэм — вечная яму памяць! — застаўся на полі бітвы. А цяпер, з вашага дазволу, я буду рабіць тое, дзеля чаго прыйшоў.

І, адхіліўшы свяшчэнніка, здзіўленага навінамі, Дзік штурхануў дзверы і пабег уверх па лесвіцы, пераскокваючы адразу праз чатыры прыступкі, не спыняючыся і не спатыкаючыся, пакуль не выйшаў на адкрытую пляцоўку.

Са званіцы ён убачыў, як на карце, не толькі горад Шорбі, але і ўсё, што яго акружала, — і сушу, і мора. Час набліжаўся да апоўдня; дзень быў сонечны, снег аж зіхацеў. Дзік паглядзеў вакол і, як на далоні, убачыў усе вынікі бітвы.

Невыразны, глухі шум стаяў над вуліцамі, то тут, то там зрэдку чуўся бразгат сталі. Ніводнага карабля, ніводнай лодкі не засталося ў гавані, затое ў адкрытым моры было мноства парусных і вёславых суднаў, напоўненых уцекачамі. А на сушы, па засыпаных снегам лугах, імчаліся купкі вершнікаў; адны з іх стараліся прабіцца ў лясы, а іншыя, без сумнення, йоркісты, смела спынялі іх і гналі назад у горад. Усюды, куды ні кінеш позірк, валяліся трупы коней і людзей, выразна бачныя на снезе.

Пехацінцы, якія не змаглі схавацца на суднах, усё яшчэ працягвалі адстрэльвацца ў порце пад прыкрыццем прыбярэжных шынкоў. Многія дамы палалі; у марозным сонечным ззянні дым падымаўся высока і адлятаў у мора.

Купка вершнікаў, якая мчалася ў напрамку да Халівуда і ўжо набліжалася да ўскрайку лесу, прыцягнула ўвагу маладога назіральніка на званіцы. Іх было даволі многа, гэтых коннікаў, — гэта быў самы вялікі з ланкастэрскіх атрадаў, што адступалі. Яны пакідалі за сабой на снезе шырокі след, і па гэтым следзе Дзік бачыў увесь іхні шлях з той хвіліны, калі яны выехалі з горада.

Пакуль Дзік назіраў за імі, яны без перашкоды дасягнулі ўскрайку аголенага лесу; тут яны павярнулі ўбок, і промень сонца на імгненне асвятліў іх вопратку, выразна бачную на фоне цёмных дрэў.

— Цёмна-чырвоны і сіні! — усклікнуў Дзік. — Клянуся, цёмна-чырвоны і сіні!

І кінуўся ўніз па лесвіцы.

Цяпер перш за ўсё трэба было знайсці герцага Гластэра, таму што ў гэтым усеагульным бязладдзі адзін толькі герцаг мог даць яму атрад воінаў. Бітва ў цэнтры горада была, па сутнасці, закончанай. Бегаючы па горадзе ў пошуках герцага, Дзік бачыў, што вуліцы поўныя салдат, якія бадзяліся без справы; адны з іх хісталіся пад цяжарам здабычы, іншыя былі п'яныя і гарланілі песні. Ніхто з іх не меў ніякага ўяўлення аб тым, дзе быў герцаг. Дзік абсалютна выпадкова ўбачыў герцага, калі той, седзячы на кані, аддаваў распараджэнне выбіць варожых стралкоў з гавані.

— Сэр Рычард Шэлтан, — сказаў ён, — вы прыйшлі своечасова. Я абавязаны вам і тым, што цаню мала, — сваім жыццём, і тым, за што ніколі не ў стане буду адплаціць вам, — перамогай… Кэтсбі, калі б у мяне было дзесяць такіх камандзіраў, як сэр Рычард, я мог бы ісці прама на Лондан!… Ну, сэр, патрабуйце сабе ўзнагароды.

— Патрабую шчыра, мілорд, — сказаў Дзік, — адкрыта і каб усе чулі. Чалавек, якога я ненавіджу, уцёк і павёз з сабой дзяўчыну, якую я кахаю і паважаю. Дайце мне пяцьдзесят воінаў, каб я мог дагнаць іх, і ваша светласць будзе цалкам вызвалена ад усялякіх абавязацельстваў у адносінах да мяне.

— Як завуць гэтага чалавека? — спытаў герцаг.

— Сэр Дэніэл Брэклі, — адказаў Рычард.

— Лавіце гэтага перабежчыка! — ускрыкнуў Гластэр. — Гэта не ўзнагарода, сэр Рычард. Вы аказваеце мне новую паслугу. Калі вы прынесяце мне яго галаву, мой доўг вам толькі павялічыцца… Кэтсбі, дай яму салдат… А вы тым часам абдумайце, сэр, якую я магу вам даставіць радасць, гонар або выгаду.

Якраз у гэтую хвіліну йоркісты ўзялі адзін з партовых шынкоў, акружыўшы яго з трох бакоў, і захапілі ў палон яго абаронцаў. Гарбаты Дзік быў задаволены гэтым подзвігам і, пад'ехаўшы да шынка, загадаў паказаць яму палоннікаў.

Іх было чацвера: двое слуг мілорда Шорбі, адзін слуга лорда Райзінгэма і, нарэшце, апошні — але не апошні ў вачах Дзіка — высокі пасівелы стары марак, нязграбны і напаўп'яны, за якім па пятах, скавычучы і скачучы, рухаўся сабака. Малады герцаг агледзеў іх.