Тукаебыз җанын авыр борчу
Һаман парә-парә телгәндер:
«Безнең милләт әллә йоклаганмы?
Безнең милләт әллә үлгәнме?»
Кем бу милләт – тәмуг учагына
Ыргытасы коры утынмы?
Инде өмет йолдызлары сүнгән,
Инкыйразга мәхкүм токыммы?
«Халкың хәлен татып яшә!» – дипме,
Бугазымнан буа бу ютәл?
...Хәтта Тукай белгән хәлләрдән дә
Хәвефлерәк хәзер безнең хәл...
Кайчагында хәтта «көфер» фикер
Сискәндереп куя күңелне:
Терелеккә милләт тере сыман...
Ләкин...
тере мәет түгелме?
Ышанасы килә буш хыялга,
Ымсындыргыч ялган өметкә.
Ә дөреслек кырыс,
Һәм өметнең
Кысырларын тетә, юк итә!
Кысыр өмет кысыр килеш кала –
Мең килештә аны төрләндер!
Тукайның да күз алдына шушы
Төпсез, кара упкын килгәндер...
Керәле дә чыгалы бу, диләр,
Ни үле бу, диләр, ни тере...
Халык кадәр халыкны соң нинди
Язмыш соңгы чиккә җиткерде?
...Рәхәт үлем, диләр,
үлсә кеше
Тирән йокыдагы көенчә;
Үз-үзеңнең мескенлегең танып,
Курыксаң да уянсана, халык!
Рәхәт үлем көтә югыйсә.
Шундый рәхәт үлем көтә безне,
Рәхәт үлем... Ләкин чын үлем!
Нишләп инде шушы афәт хәтта
Парә-парә телми күңелең?!
Юлы бетеп бара Иделкәйнең...
Зур Хәзәргә хәзер төшәсе...
Колач салып бер йөзәсе килә,
Каерылып ишкәк ишәсе!
...Идел читтә калды... Дала безне
Кунак итеп дәште түргәрәк.
Монда гына күреп була икән –
Чынлап, газиз Җиркәй түгәрәк!
Шулчак... Әллә инде акылыма
Дала сихерләре сирпелде? –
Ак теплоход бара дала буйлап,
Карап туймас мираж шикелле!
Катлы-катлы «Титаник»тай кораб
Алсу мәкле дала түрендә!
Иделкәйнең Хәзәр кочагында
Эреп юкка чыгар җирендә!
...Идел ярында мин аңлый алдым:
Булган икән минем алдымда
Дала рәшәсенең шук уены –
Серле мираж түгел, чын дөнья...
...Югарыдан – очкычтан – мин күрдем
Таралгандай булды томаннар:
Менә кайда икән Иделкәйне
Тотып алып, буып салганнар!
Килгән юлы инде диңгез аның,
Юл дәвамы мәгәр... күр әле! –
Шушы икән
Безнең буынга ят
Борынгы, чын Идел дигәне!
Казан янындагы шау дулкынлы
Сусаклагыч түгел икән лә! –
Бормаланып ага... Яры таллы...
Теплоходлар йөзеп үткәндә
Минем сыман,
Тын даладан, читтән
Кемдер кылса моны тамаша,
Әйтер:
«Титаник»тай олы кораб
Дала буйлап бара лабаса!»
...Суы да бит
Инде хәзер яман –
Су коену хәтта тыела...
Әмма ярлар монда – чып-чын ярлар,
Борынгылар булып тоела!
Казан-Болгар күреп белгән ярлар
Күптән аккан ләмгә уралып...
Очкыч тәрәзеннән карап уздым –
Өнсез калды йөрәк беравык...
Күз алдына гел килә дә баса
Без яшәгән сәер бу заман:
Дала уртасында – ак теплоход!
...«Титаник»ка никтер охшаган.
Әйләнде безнең яшәеш,
Тәмам тулганды...
Кайларга тамган иде соң
Кендегең каны?
Шул изге җирне, чордашым,
Табарсың микән?
Хәтерне изеп, гүяки
Чирүләр үткән...
Ни нәфес безне котыртты? –
Алга ташландык!
Кичәге гаҗәеп гамьнәр
Бүген – ташландык,
Һәм нәкъ шушы ташландыктан
Көнне башладык...
Безнең хәтта иртәгәсе
Көн дә ташландык...
Шундый ташландык дөньяда
Кем белсен аны –
Кайларга тамган икәнен
Кендегең каны?!
Догалар кылып салынган
Нигезләр купкан, –
Нигезләр эзен кабатлап
Шыта кычыткан.
Авыллар купкан җирләрдә
Көтүлек кала,
Буразна сыза төрәннәр,
Иген чайкала.
Сөрәләр дә, таптыйлар да
Инде югыйсә –
Үҗәт нигез кычытканы
Кабаттан үсә!
Оныттың кая тамганын
Кендегең каны.
Шул төшнең бетмәс тамгасы –
Җир кычытканы!
Ни үсемлек биек, бөек
Кычыткан чаклы?
Шундый уй килде...
Әйтерсең
Кычыткан чакты!
...Уйлар да ташлар бу уен
Ташландык балаң,
Ташландык ил, ташландык җир,
Ташландык заман!
Күз алдына килә шомлык,
Куркынып куям:
Салкын бушлыкта оча
Җир –
ташландык оя...
