Шагыйрьне язмыш тоташтан эзәрлекли икән. Күп еллар узса да, куып җитә, каршысына чыгып баса икән. Шигырь – язмыш.
Сүземне йомгаклап, сезгә шигырьләр укытасым килә. Шагыйрь хакында гына түгел ул. Ул шагыйрь язмышы, шигырь язмышы хакында. Язылу тарихы – шигырьләрнең үзендә.
Инде кайтмас яшьлек
Йә якында,
Йә еракта учак кабыза,
Якын-ерак айкала да ялкын,
Бәгырьләрне өтә... Җан сыза!
Шул баш бирмәс еллар – кайнар яшьлек
Уңны-сулны белмәс булганга –
Кагылганмын былбыл оясына
Һәм басканмын кара еланга...
Дөрли генә яшьлек, ут шикелле,
Сүнмәс, капмас өчен кабынган –
Кичке шәфәкъләрдә учак кабыз
Кичәге таң офыкларыннан!..
...Ходай сулыш өргәч, җан кергән бит
Безгә –
сынга –
үзле балчыкка!
Бәлки... тагын сулыш өрер Ходай?
«Җитте... » димә, йөрәк, ашыкма!
Ут йөгергән икән шул сулыштан
Сулык-сулык типкән бу канга, –
Димәк,
сөю булып килеп кердең
Үзең гомер итәр Ватанга!
Билләһи, дим:
гомер дигәнебез,
Еллар белән санап карасаң,
Мең афәтле еллар түгел һич тә –
Мәхәббәтле еллар лабаса!
Чәчләремне җилләр тараганда,
Уйларымны еллар тарады –
Йөрәгемне былбыл чакты минем,
Кара елан миңа сайрады.
...Ник тоташтан гашыйк булам һаман?
Алгысытыр еллар күп мәллә?
Ходайның бер Кашка Тәкәсеме?
Яшәр җирем Изге Күк мәллә?
...Туймас-төкәнмәс бу гыйшкым өчен
Ни диярмен анда – азакта?
Яратудан кылган гөнаһларым
Саналмасмы икән савапка?
Уйнаклап кан,
әйбәт җөмләләрне
Яшьтән шигырь итеп мин шаштым –
Болар миңа савап саналмас шул...
Болар –
минем бетмәс гөнаһым!
Китмәс өчен килде, ахры, яшьлек...
Тетрәп,
дөнья онытылганда
Кагылам гел былбыл оясына
Һәм...
басам гел кара еланга!
Рәхмәт, дөнья,
Язмышның син миңа
Тоташ шигырьлесен сайладың, –
Йөрәгемне былбыл чакты минем,
Һәм өздереп елан сайрады!..
Упкын төпләрендә гөлләр үскән
Кыяларны белеп сайладым...
Мин
былбылдан сезне чактырырмын,
Тыңлатырмын елан сайравын.
Әллә нинди яман бер киная,
Ым бар сыман тоя күңелем –
Белгәнгәме кемне йотканлыгын
Мең тугыз йөз утыз җиденең?
Язмыш шулай сайлаганмы әллә
Иҗади җан сулар вакытны?
Дәшкән еллар
Дантесларны түгел –
Күн киемле бозбаш маңкортны!
Гигант илнең табигате шундый,
Һаман да шул шомлы җил исә –
Күр –
Пушкинны кача-поса җирләү
Нәкъ безнеңчә – утыз җидечә!
Тарихыңнан кая качмак кирәк? –
Гүзәл храмны бу ил бар кылган...
– Бүтәннәргә төземәсеннәр! – дип,
Осталарның күзен чукыган.
...Сәер «җиде» һаман җанга тиде –
Егерме лә җиде яшендә
Үлеп, халкын Тукай ятим итте...
Артык сергә мәллә төшенгән?
Афәт арты афәт... Бу зур илгә
Кем каргышы тиде? Ник тиде? –
Октябрьле бер ел ымсындырды! –
Тик ул –
мең тугыз йөз унҗиде...
Хәер, дуамал ил сан тылсымын
Санга сукмас иде... Болай да
Элеп кенә ала, селкеп сала –
Җан котыла качып Ходайга...
Белми генә китте микән Пушкин
Газраилнең атта җиләсен –
Шагыйрьләрне дуэльләрсез генә
Аулар утыз җиде киләсен?
Юньле илдә юньле шагыйрьләрне
Көтәр иде җиде юл чаты...
Ил шагыйрьсез калмас... Әмма бу ил
Күпне алды... Азны югалтты –
Азны... тере язны югалтты!
Ерак бабайлардан килгән тамга,
Безнең тамга – нәсел тамгабыз...
Әткәемә килеп ирешкән ул...
Нәсел тере! Исән калганбыз!
Ул тамганы әткәй,
өй салганда,
Балта белән чапты нигезгә. –
Хәтерләп кал, улым, бу тамганы
Һәм яман сүз аңа тигезмә!
Бу тамгада –
адәм, фикер, очыш...
Шулар һич тә туктап калмасын!
Тапшыра күр, берүк, оныкларга –
Бу тамганы сулар агызмасын,
Бу тамганы утлар алмасын!
Сукбай каны түгел –
тамырында
Борынгыдан килгән кан яна! –
Синең өчен нәсел кызармасын,
Син дан өстә шушы тамгага!
