Я, паны, ўжо не рыбак,

I сілы не маю,

Сілы сваёй маладой.

Дні ўжо мае мінавалі.

Рукі не так ужо моцна

Вёслы трымаюць,

I на руках мазалёў

Больш, як у пана медаляў.

Шмат каштавала ўсім нам

Міколы айчына.

I панская, ваша, відаць,

Яшчэ з горшага лыка саткана.

Сёння на брацкіх магілах

Вербы, хваіны

Павырасталі, —

Толькі ў грудзях не загаіліся раны.

А паглядзіш на зямлю,

Як вокам ахопіш, —

Ямы, канавы —

Рубцы не зажылі і чарнеюць,

Плугам не раз

Выараш дрот, косці з акопаў,

Пліты разбітых магіл —

Рэшткі даўнейшых траншэяў…

I успаміны прыйшлі

З асенніх дарог і вясновых,

Дзе непагодай ліхой

Вербы сумуюць маркотна.

Усталі мінулыя дні

З-пад магіл-валатовак,

Дзе паласкаў дождж

Зрэбныя ніваўпалотны…

— Кажаш, пан, нам пра гасцінцы…

Чорнага поту

Шмат пралілося і там

З рук нашых,

З нашага карку.

I там, пан, пабачыш нашу работу.

Вёска пацвердзіць,

Як нас катавалі шарваркі.

Так і асвета, паны…

Не павіднела

У нашых саломенных хатах.

Дзень непагодны, ветраны, шэры,

Невадам з стрэхаў рыбацкіх

Спусціўшыся, мокне,

I шалясцяць на стале

Загады-паперы;

Мутна глядзяць

Запацелыя вокны.

Вось тут умова ляжыць, —

Зноў пачаў войт ў акулярах.

Быццам ударыў віхор

У алавяную цішу:

— Не!

— Пастаім да канца за Нарач!

— За Нарач!

— Не, з рыбакоў ні адзін

Гэтых умоў не падпіша!..

Солтыс яшчэ гаварыў —

Крычаў неяк хрыпла.

Хата шумела, як бор,

Грозна, магутна і гулка.

Натоўп, як рака напрадвесні,

Нястрыманы выплыў,

Хваляй расплыўся, пайшоў

Бурна вясковаю вулкай.

Над шляхамі, пераваламі,

Над разорамі і хатамі,

Над глухімі пералескамі,

Над лясамі над кудлатымі

Гаслі зоры, загараліся,

Майскім цветам асыпаліся…

Толькі маладосць адзіная

Расцвіла ў садах рабінаю.

Расцвіла, а можа, восенню

Яе скосяць ветры чорныя,

Што гуляюць над азёрамі,

Над старонкай непакорнаю.

Ці мо скутая і босая

Пройдзе сцежкамі, палосамі,

Незнаёмымі разлогамі,

Невядомымі дарогамі

I пачне блудзіць зноў песнямі

Па-над нівамі прасторнымі,

На ўсхвалёваных гармоніках

Тэнарамі непакорнымі…

Быў пагодны, быў сонечны час.

На шырокім на Мядзельскім рынку

Надрывалася хрыпла катрынка —

Пачынаўся вясенні кірмаш.

Быццам войска, пасталі вазы,

Бы на нейкім парадзе, на вечы.

I з натоўпу, як з цёмнай лазы,

Лес аглобляў узняўшы на плечы.

Сотняй звітых вясёлак паркаль

Усміхаўся з палатак на сонцы,

I каралі цвілі на руках

Прадаўцоў, у прыборах бясконцых,

Вецер пальцамі перабіраў

З гарманістам вясёлым частушкі,

Шматкаляровыя яркія стужкі

У дзявочыя косы ўплятаў.

На шнурах — чаравікі, кнаты;

А вышэй, на падмостках і ганках, —

Скуры жоўтыя і хамуты

I, яксонца, вянкі абаранкаў,

Плешча мора людскіх галасоў.

— Гэй, тавар загранічны, парыжскі! —

I кудакчуць між крам і вазоў

Маладзіцы, купляючы міскі.

Ззяюць хусткі вясёлкай, зарой.

Шоўк дзяўчына ускіне на грудзі.

— Гэй, купі чарнабровай сваёй,

Пакахае і век не забудзе!

Грышка доўга па рынку хадзіў

Прыглядаўся да розных убораў;

Хустку, не таргаваўся, купіў —

Сіні шоўк з пералівам азёраў.

Добра — блізка дзяўчат не было,

Бо, пакуль бы з мястэчка прыехаў,

Раззваніла б у лапці сяло,

Было б гутаркі лішняй і смеху.

Што прыехаў: наведаць кірмаш

Ці мо стужкамі палюбавацца?

Кінь, Іван, чалавек гэта наш,

I не варта табе з ім спрачацца.

А табе, Грышка, гэтак хадзіць

Па мястэчку ніколі не раю…

Тут пранюхае, можа сачыць

Дэфензіўская лютая зграя.

Ды нам час. Каля крайніх вазоў

Нас чакаюць, сабраўшыся, людзі.

Шмат баторынскіх ёсць рыбакоў,

Нехта з Гатавіч, з Пасынак будзе.

Крыху сілы збіраць пачалі.

Справу з месца крануць было горай.

Калі б ўсіх рыбакоў паднялі —

Ўскалыхнуліся б нашы азёры.

Рынак, як навальніца, шуміць,

То ён шматкаляровы, то зрэбны.

Сонца горача паліць, гарыць

На люстэрках, на хустках, на грэбнях,

Маладзіцы свой лён прадаюць:

Дываны, ручнікі, палатніны.

I калі яны зноў напрадуць

Ўсё, што вынесла гора на рынак?

Як сцяжынкі, цвітуць паяскі,

I расшытыя яркія стужкі

Ў каляровыя зоры і птушкі,

Ў каласы, верасы, васількі.

Ззяюць крамаў багатых рады.

Гоман-шум гандляроў, ржанне коней.

Вецер з возера, з Мястры, густы

Ў залатыя шарахаўкі звоніць.

— Гэй, купіце прыборы хутчэй!.. —

Не, купец не маніў, не марудзіў.

Ведаў — хлопца любіць весялей

Чарнабровая з хустачкай будзе.