Назаўтра першы раз з таго дня, як ён падвёз сюды Ральфа, пад’ехаў Роб і цярпліва чакаў, пакуль яны развітваліся. Усё ясна, яны не маладажоны, думаў Роб, ён прыехаў пазней, а выязджае раней. Але не патаемныя палюбоўнікі. Жанатыя, адразу відно. Але любяць адно аднаго, нават вельмі любяць. Вось як ён сам, Роб, са сваёю гаспадыняю; муж намнога старэйшы за жонку, і выходзіць добрая пара.
— Будзь здаровая, Мэгі.
— Едзь здароў, Ральф. Беражы сябе.
— Добра. I ты.
Ён нахіліўся, пацалаваў яе; насуперак усім сваім рашэнням, яна рукамі абняла яго за шыю, прытулілася да яго, але ён разняў яе рукі — і яна адразу заклала іх за спіну, сашчапіла пальцы.
Ральф сеў у машыну і, калі Роб завярнуў яе, стаў глядзець наперад праз ветравое шкло, ні разу не азірнуўся. Мала які чалавек гэтак можа, падумаў Роб, хоць і не чуў пра Арфея. Моўчкі ехалі яны пад дажджом і нарэшце выехалі на марскі бераг Матлака, на доўгі прычал. Паціскаючы на развітанне руку госцю, Роб паглядзеў яму ў вочы і здзівіўся. Ніколі яшчэ не бачыў такіх выразных, такіх журботных вачэй. Пагляд архіепіскапа Ральфа назаўсёды страціў колішнюю адлучанасць.
Калі Мэгі вярнулася ў Хімельхох, Эн адразу зразумела, што страчвае яе. Ведама, перад ёю колішняя Мэгі — але і другая. Што б ні гаварыў сабе архіепіскап Ральф перад паездкаю на Матлак, там, на востраве, усё нарэшце павярнулася не па яго волі, не па волі Мэгі. Што ж, даўно пара.
Мэгі ўзяла дачку на рукі, быццам толькі цяпер зразумела, што значыць ёй Джасціна, і стаіць, закалыхвае дзяўчынку, і з усмешкаю азірае пакой. Сустрэлася вачыма з Эн, і гэтулькі жыцця, гэтулькі радасці ў яе зіхатлівых вачах, што і на вачах у Эн выступілі слёзы радаснага хвалявання.
— He ведаю, як вам аддзякаваць, Эн.
— Пф-ф, за што гэта?
— За тое, што вы прыслалі да мяне Ральфа. Напэўна ўжо вы разумелі, што пасля гэтага я пайду ад Люка, за гэта вам таксама вялікі дзякуй. Вы нават падумаць не можаце, што гэта мне значыць! Я ж збіралася ўжо на ўсё жыццё застацца з Люкам. А цяпер вярнуся ў Драгеду і адтуль ні кроку!
— Мне цяжка з вамі расставацца, Мэгі, а з Джасцінаю і яшчэ цяжэй, але я радая за вас абедзвюх. Люк вам нічога не даў бы, апрача гора.
— Вы не ведаеце, дзе ён цяпер?
— Быў на рафінаднай фабрыцы ў Сіднеі. А цяпер сячэ трыснёг пад Інгемам.
— Давядзецца мне з’ездзіць да яго, сказаць яму. I, як ні гнюсна і ні прыкра, пераспаць з ім.
— Што-о?!
Вочы ў Мэгі ззяюць.
— У мяне два тыдні затрымкі, а ніколі і на дзень спазнення не было. Толькі адзін раз такое было, перад Джасцінаю. У мяне будзе дзіця, Эн, я добра ведаю!
— Божа літасцівы! — Эн глядзіць на Мэгі на ўсе вочы, нібыта бачыць першы раз; праўда, мабыць, так яно і ёсць.
Аблізвае раптоўна перасохлыя губы, гаворыць заікаючыся: — Можа, гэта заўчасная трывога.
Але Мэгі круціць галавою.
— He, не. Будзе дзіця. Я ж ведаю.
— Такі страх, калі праўда, — прамармытала Эн.
— Ды што вы, Эн, сляпая? Ральф не можа быць маім, я заўсёды гэта ведала. А цяпер ён мой, мой! — Яна зарагатала і так моцна прыціснула да сябе Джасціну, што Эн нават спалохалася, але, на яе здзіўленне, малая не заплакала. — Я ўзяла ў Ральфа тое, чаго царква не атрымае, што застанецца ў пакаленнях. Цяпер ён будзе жыць вечна, бо — я ведаю — у мяне будзе сын! А ў сына будуць свае сыны, а потым і ў іх будуць сыны... я яшчэ вазьму верх над госпадам богам. Я палюбіла Ральфа ў дзесяць гадоў і, напэўна, калі дажыву да ста, усё роўна буду яго любіць. Але ён не мой, і вось яго дзіця будзе маё. Маё, Эн, маё!
— Ох, Мэгі, — бездапаможна ўздыхнула Эн.
Успышка бурнай радасці прайшла, Эн пазнавала колішнюю Мэгі, спакойную і ласкавую, толькі цяпер у ёй адчуваўся жалезны стрыжань, здольнасць многае вытрываць. Аднак Эн стала асцеражнейшая: чаго яна, па сутнасці, дамаглася, паслаўшы Ральфа дэ Брыкасара на востраў Матлак? Няўжо чалавек можа гэтак перамяніцца? Наўрад. Значыць, гэта было ў Мэгі заўсёды, толькі так глыбока схавана, што і не здагадаешся. I не проста жалезны стрыжань, не, аказваецца, Мэгі цвёрдая, як сталь.
— Мэгі, калі вы мяне хоць трошкі любіце, я папрашу вас сёе-тое ўспомніць, добра?
Шэрыя вочы ўсміхнуліся.
— Пастараюся!
— Я даўно перачытала ўсе свае кнігі і апошнія гады чытаю Людвігавы. Асабліва пра Старажытную Грэцыю, гэтыя грэкі проста мяне заваражылі. Кажуць, яны разумелі ўсё на свеце, няма такога чалавечага пачуцця і ўчынку, якога не сустрэнеш у іх літаратуры.
— Ведаю. Я таксама прачытала некаторыя Людвігавы кнігі.
— Дык няўжо вы не памятаеце? Старажытныя грэкі лічылі, бяздумная любоў — грэх перад богам. I яшчэ, помніце: калі некага вось гэтак бяздумна палюбіць, багі раўнуюць і абавязкова губяць любага ў росквіце гадоў. Гэта ўсім нам урок, Мэгі. Любіць звыш меры — гэта блюзнерства.
— Вось гэта праўда, Эн, іменна блюзнерства. He, я буду любіць Ральфава дзіця не блюзнерскаю любоўю, а найчысцейшаю, як сама багародзіца.
Карыя вочы Эн глядзелі з глыбокім смуткам.
— Але ці такая чыстая была яе любоў? Хіба той, каго яна любіла, не загінуў у росквіце гадоў?
Мэгі паклала дачку ў калыску.
— Чаму быць, таго не абмінуць. Ральфа мець я не магу, а яго дзіця ў мяне будзе. У мяне такое адчуванне... быццам мне нарэшце ёсць дзеля чаго жыць! Вось што было горай за ўсё ў гэтыя тры з палавінаю гады, Эн: я ўжо думала, навошта жыць. — Мэгі коратка, рашуча ўсміхнулася. — Я хачу ўсяляк абараніць і зберагчы гэтае дзіця, любою цаною. I найперш трэба, каб нікому, нават Люку, і ў сне не снілася, быццам малы не мае права на адзінае імя, якое я яму магу даць. Легчы ў пасцель з Люкам — мяне ад аднае думкі ванітуе, але я гэта зраблю. Я і з д’яблам легла б, калі б гэта памагло малому жыць. А потым я вярнуся дадому, у Драгеду, і, спадзяюся, ніколі болей Люка не ўбачу. — Яна адышла ад калыскі. Вы з Людвігам будзеце нас праведваць, праўда? У Драгедзе заўсёды знойдзецца месца гасцям.
— Будзем праведваць раз на год, кожны год, пакуль вам не надакучыць! Мы з Людвігам хочам бачыць, як расце Джасціна.
Толькі думка пра Ральфава дзіця падтрымлівала мужнасць Мэгі, якая згасала, і мілі да Інгема ў дрогкім і хісткім вагончыку здаліся ёй несканчона доўгімі. Калі б не тое, што ў ёй спее новае жыццё, яшчэ раз легчы ў пасцель з Люкам было б смяротным грэхам проці самое сябе; але дзеля Ральфавага дзіцяці яна і праўда прадала б душу д’яблу.
Зразумела, што і чыста практычна гэта будзе не проста. Але яна старанна ўсё прадумала і прадугледзела — і, як ні дзіўна, ёй памог Людвіг. Ад яго рэдка ўдавалася што-небудзь утаіць, надта ён быў праніклівы, дый Эн ва ўсім яму давяралася. Ён з сумам глядзеў на Мэгі, круціў галавою і кожны раз даваў разумную добрую параду. Пра сапраўдную мэту яе паездкі не ўпаміналася, але, як кожны, хто прачытаў на сваім вяку нямала салідных тамоў, Людвіг Мюлер быў чалавек кемлівы.
— Зусім няма патрэбы гаварыць Люку, што вы яго пакідаеце, калі ён будзе стомлены, знясілены пасля працы, — мякка падказваў ён. — У добрым настроі ён будзе падатлівейшы, праўда? Сама лепей — пабачцеся з ім у суботу вечарам ці ў нядзелю пасля таго, як пройдзе яго тыдзень на кухні. Есць чуткі, на ўсіх плантацыях не знайсці другога такога кухара, як Люк. Ён навучыўся кухарыць, яшчэ калі быў падручным у арцелі стрыгалёў, а стрыгалі народ куды болей разборлівы ў ядзе, чым секары трыснягу. Так што, разумееце, пасля кухарання ён у настроі. Яму такі занятак, напэўна, як адпачынак. I тут марудзіць не трэба, Мэгі. Застанеце яго пасля тыдня на арцельнай кухні задаволенага, вясёлага і адразу выкладвайце свае навіны.
Апошнім часам Мэгі здавалася, што яна зусім ужо развучылася чырванець; яна сустрэла Людвігаў пагляд і ніколечкі не паружавела.
— Людвіг, а вы не можаце дазнацца, якога тыдня ён на кухні? Ці мне самой можна неяк разведаць?
— Малайчына дзяўчынка! — сказаў ён весела. — Нічога, у мяне ёсць свае крыніцы. Я разведаю.
У суботу ўдзень Мэгі ўзяла нумар у інгемскай гасцініцы, якая ёй найболей прыглянулася. Трэба аддаць справядлівасць Паўночнаму Квінсленду — там у кожным горадзе на кожным рагу па гасцініцы. Мэгі пакінула свой невялікі чамадан у нумары і зноў выйшла ў непрыглядны вестыбюль да тэлефона. У Інгем якраз прыехала на чарговую таварыскую сустрэчу нейкая футбольная каманда, і ў калідорах поўна было напалавіну голых п’яных хлопцаў — яны віталі Мэгі радаснымі крыкамі і плескачамі па спіне і трохі ніжэй. Калі ёй усё-такі ўдалося дабрацца да тэлефона, яе калаціла ад страху; мусіць, уся гэтая задума ад пачатку і да канца будзе катаваннем. Але, нягледзячы на шум і крык і п’яныя морды навокал, яна ўсё ж ухітрылася дазваніцца да фермы нейкага Браўна, дзе працавала цяпер Люкава арцель, і папрасіла перадаць О’Нілу, што яго жонка ў Інгеме і хоча з ім пабачыцца. Гаспадар гасцініцы заўважыў, што яна моцна перапалоханая, правёў яе назад да нумара і пайшоў, толькі пачуўшы, як яна замкнулася на ключ.
