— Гэта проста дзіва, — сказаў ён.
Джасціна ўсміхнулася яму.
— Ты не разлюбіў мяне, праўда?
— Ведама, не, herzchen.
— Пэўна, я вельмі цябе мучыла.
— He тым, чым ты думаеш. Я ведаў, што ты мяне любіш, і я чакаў. Я заўсёды верыў, што цярплівы ўрэшце абавязкова перамагае.
— I вырашыў даць мне самой ва ўсім разабрацца. I ні капелькі не спалохаўся, калі я сказала, што еду дадому ў Драгеду, праўда?
— Яшчэ як спалохаўся! Калі б на гарызонце з’явіўся другі мужчына, гэта б мяне мала непакоіла. Але Драгеда — грозны сапернік. He, я вельмі спалохаўся.
— Ты ведаў, што я паеду, яшчэ раней, чым я табе сказала, праўда?
— Клайд прагаварыўся. Пазваніў мне ў Бон, пытаўся, ці не магу я як-небудзь цябе ўтрымаць, і я сказаў, няхай падтаквае табе хоць тыдзень-другі, а я паспрабую што-небудзь зрабіць. He дзеля яго, herzchen. Дзеля сябе. Я не настолькі бескарыслівы.
— Вось і мая мама так гаворыць. А гэты дом! Ты яго прыдбаў ужо месяц назад?
— He, і ён наогул не мой. Але ты будзеш і далей працаваць у тэатры, такім чынам, дом у Лондане нам патрэбны, і я даведаюся, ці нельга купіць яго. Зразумела, калі ён табе па душы. Я нават даверу табе аздобіць яго нанава, толькі дай слова — не ў ружовых і аранжавых тонах!
— Які ж ты хітрун! Чаму было проста не сказаць, што ты мяне ўсё яшчэ любіш? Мне так гэтага хацелася!
— He. Усё было ясна як дзень, ты магла ўбачыць сама — павінна была ўбачыць сама.
— Баюся, я безнадзейна сляпая. Нічога я толкам не бачу, абавязкова трэба, каб нехта мне памог. Гэта мама ўрэшце прымусіла мяне адкрыць вочы. Сёння ўвечары я атрымала ад яе ліст, яна піша, каб я не ехала дадому.
— Твая мама — слаўны чалавек.
— Так я і ведала, што ты з ёю пазнаёміўся, Лівень... калі гэта было?
— Каля года таму назад, я ездзіў пабачыцца з ёю. Драгеда выдатная, але гэта не для цябе, herzchen. Тады я паехаў, каб паспрабаваць памагчы тваёй маме гэта зразумець. Ты не ўяўляеш, які я рады, што яна зразумела, хоць наўрад ці я змог нешта ёй толкам растлумачыць.
Джасціна даткнулася пальцамі да яго вуснаў.
— Я вельмі няўпэўненая ў сабе, Лівень. Заўсёды ў сабе сумнявалася. I, можа, ніколі не перастану сумнявацца.
— He, herzchen, не трэба! Мне ніхто больш не трэба. Толькі ты. I ўсяму свету гэта вядома ўжо колькі гадоў. Але словы пра каханне не маюць сэнсу. Я мог крычаць табе, што люблю, тысячу разоў на дзень, і ўсё роўна ты сумнявалася б. Вось я і не гаварыў пра сваё каханне, Джасціна, я ім жыў. Як ты магла сумнявацца ў пачуццях свайго самага вернага рыцара? — Ён уздыхнуў. — Што ж, урэшце, гэта ідзе не ад мяне. Спадзяюся, табе і надалей будзе даволі слова ад твае мамы.
— Калі ласка, не гавары так! Бедны мой Лівень, відаць, я вычарпала нават тваё невычэрпнае цярпенне. He сумуй, што гэта мама ўсё мне растлумачыла. Гэта зусім, зусім не мае значэння! На каленях пакорліва прашу ў цябе прабачэння.
— Дзякуй богу, пакорлівасці хопіць хіба толькі на сённяшні вечар, — сказаў Ліан весялей. — Заўтра ж ты пра яго забудзеш.
I ў яе стала лягчэй на душы: самае цяжкае асталося ззаду.
— Што мне больш за ўсё ў табе падабаецца — не, што я больш за ўсё ў табе люблю — гэта што ты не даеш мне паблажкі, і я ніколі не магла з табою паквітацца.
Яго плечы здрыгануліся ад бязгучнага смеху.
— Тады глядзі на будучыню з гэтага пункту погляду, herzchen. Жывучы са мною пад адным дахам, ты, мабыць, знойдзеш спосаб даваць мне здачы. — Ён стаў цалаваць яе лоб, шчокі, вочы. — Ты мне трэба такая, якая ты ёсць, Джасціна, толькі такая. Я не хачу, каб знікла хоць адна рабацінка з твайго твару, каб змянілася хоць адна клетачка ў мозгу.
Яна абвіла рукамі Ліанаву шыю, з асалодаю запусціла пальцы ў яго густую грыву.
— Ах, калі б ведаў ты, як мне хацелася патармасіць цябе за валасы! Ніяк не магла забыцца, як гэта прыемна!
У тэлеграме паведамлялася: «Толькі што стала місіс Ліан Мёрлінг Хартгейм кропка павянчаліся ў Ватыкане кропка атрымалі блаславенне самога папы кропка вось якое вяселле клічнік запазняемся прыедзем відаць хутчэй за ўсё на мядовы месяц стала жыць будзем у Еўропе кропка цалую ўсіх Ліан таксама кропка Джасціна».
Мэгі паклала тэлеграму на стол, задуменная, глядзела на мора асенніх ружаў за акном. Духмянасць ружаў, гудзенне пчол над імі. I яшчэ — гібіскус, перцавыя дрэвы і прывідныя эўкаліпты, і па іх высока ўецца бугенвілея. Які прыгожы сад, як напоўнены жыццём. Заўсёды б глядзець, як прабіваюцца парасткі, як усё расце, цвіце, змяняецца, вяне... і з’яўляюцца новыя парасткі, няспынна прадаўжаецца той самы вечны кругаварот.
Пара развітацца з Драгедаю. Даўно пара. Няхай кругаварот узновяць новыя людзі. Я сама такім зрабіла свой лёс, мне няма каго вінаваціць. I ні пра што не шкадую.
Птушка з церневай калючкаю ў грудзях падпарадкоўваецца нязменнаму закону развіцця прыроды; яна сама не ведае, якая сіла прымушае яе кінуцца на вастрыё і памерці з песняю. У тое імгненне, калі калючка працінае ёй сэрца, яна не думае пра блізкую смерць,яна проста спявае, спявае да таго часу, пакуль ёсць голас і не абарвецца дыханне. Але мы, калі кідаемся грудзьмі на церні, — мы ведаем. Мы разумеем. I ўсё роўна — грудзьмі на церні. Так будзе заўсёды.
Зноскі
1 Скегі — маляўка ласося.
2 Відаць, маецца на ўвазе пакаянне біблейскага героя Самсона ў тым, што, паддаўшыся каханню да Далілы, ён парушыў зарок назарэйства.
3 Прывітанне (італ.)
4 Як справы? (ням.)
5 Ты хворы? (ням.)
6 He (ням.)
7 Добрая ахова целу (лац.)
8 Каву з малаком (італ.)
9 Адмыслова згатаваная цяляціна, назва стравы прыкладна — «язык праглынеш» ці «пальчыкі абліжаш» (італ.)
10 Галубка (літаральна— «сэрцайка») (ням.)
11 Дэн блытае радкі паэта Роберта Херыка (1591—1674):
Нарцысы мілыя, мы плачам,
Бо ваша вабнасць хутка вяне.
12 Святло і гук (франц.) — звіняць струмені фантана, а вечарам іх падсвечваюць.
13 Пад гэтым цэнтрам веры (сабор св. Пятра — увасабленне каталіцызму, галоўная каталіцкая царква).
14 Тут — шаты над алтаром.
15 У кожнага свой густ, пра густы не спрачаюцца (франц.)
16 Любоў мая (ням.)
17 Ці не праўда? (ням.)
18 Чортава дзеўка (ням.)
19 У імя айца і сына і святога духа... (лац.)
20 Свят... свят... свят... (лац.)
21 Ідзіце, імша закончана. Хай спачываюць у спакоі... (лац.)
22 Прыстанак (франц.)
