Унізе, у прыхожай, яго чакаў Пэдзі, разгублены і хваравіта-бледны.
— Ой, святы ойча! — загаварыў ён, ідучы насустрач свяшчэнніку. — Вось няшчасце, га! Такі страшны ўдар! He чакаў я, што яна так раптам памрэ, учора ж вечарам была зусім здаровая! Госпадзі, што ж мне цяпер рабіць?
— Вы ўжо бачылі яе?
— Божачка літасцівы, бачыў!
— Ну тады самі ведаеце, што рабіць. Я ніколі яшчэ не бачыў, каб труп так хутка гніў. Хутчэй пакладзіце яе ў якую-небудзь скрыню, a то праз некалькі гадзін давядзецца зліваць яе ў бочку з-пад газы. Заўтра ж раніцой, як мага раней, трэба яе пахаваць. He трацьце часу на аздабленне дамавіны, прыкрыйце яе ну хоць бы ружамі з саду, ці што. Ды не марудзьце, прыяцель. А я пад’еду ў Джылі па рызы.
— Вяртайцеся хутчэй, святы ойча! — узмаліўся Пэдзі.
Але святога айца не было даўжэй, чым патрабавалася толькі для таго, каб заехаць у царкоўны дом і прывезці што трэба. Спачатку ён павёў машыну на адну з самых багатых бакавых вуліц Джыланбаўна і спыніў яе каля шыкоўнага асабняка ў глыбіні прыгожага саду.
Гары Гоф якраз садзіўся вячэраць, але, пачуўшы ад пакаёўкі, хто прыйшоў, выйшаў у прыхожую.
— Можа, павячэраеце з намі, святы ойча? У нас саланіна з капустай і варанай бульбай пад соусам з пятрушкі, і якраз сёння мяса не перасоленае.
— Дзякую, Гары, але я спяшаюся. Заехаў толькі сказаць вам, што сёння раніцай памерла Мэры Карсан.
— Госпадзі Ісусе! Ды я ж там быў учора вечарам! Яна выглядала зусім здаровай!
— Правільна. Яна была зусім здаровая, калі недзе a трэцяй гадзіне я праводзіў яе наверх, але, відаць, памерла адразу як лягла спаць. Сёння а шостай гадзіне вечара місіс Сміт знайшла яе ў ложку мёртвай. Але смерць настала нашмат раней, і на яе ўжо глядзець было страшна; пакой быў шчыльна зачынены, і днём, у самую спёку, у ім было горача, як у інкубатары. Дай бог забыцца, на што яна была падобная! Словамі не пераказаць, Гары, так было агідна!
— Пахаванне заўтра?
— Пазней нельга.
— Колькі цяпер часу? Дзесяць? У такую спякоту даводзіцца вячэраць напроці ночы, як тым іспанцам, але званіць людзям па тэлефоне яшчэ зусім не позна. Калі жадаеце, святы ойча, я вазьму гэта на сябе.
— Дзякуй за ласку. Я прыехаў у Джылі, толькі каб пераапрануцца. Калі выпраўляўся ў Драгеду, і думаць не думаў, што прыйдзецца правіць памінальную месу. Мушу як мага хутчэй вярнуцца, я там ім патрэбен. Адпяванне пачнецца ў дзевяць раніцы.
— Перадайце Пэдзі, што я прывязу з сабой яе завяшчанне і абвяшчу яго адразу пасля пахавання. Вам таксама, святы ойча, яна сёе-тое апісала, добра было б, каб і вы прысутнічалі.
— Баюся, тут узнікла невялікая складанасць, Гары. Разумееце, Мэры напісала новае завяшчанне. Учора ноччу, пасля таго, як пакінула гасцей, яна дала мне запячатаны канверт і ўзяла з мяне слова, што я адкрыю яго, ледзь толькі сваімі вачамі ўбачу яе мёртвай. Так я і зрабіў і знайшоў у канверце новае завяшчанне.
— Мэры напісала новае завяшчанне? Без мяне?
— Відаць, так. Здаецца, яна даўно ўжо абдумвала яго, але чаму трымала ў сакрэце, не ведаю.
— Завяшчанне пры вас, святы ойча?
— Пры мне. — Свяшчэннік дастаў з-за пазухі складзеныя ў некалькі столак лісты паперы і падаў Гары Гофу.
Юрысту захацелася адразу ж прачытаць. Дачытаўшы да канца, ён узняў вочы, і айцец Ральф убачыў у іх шмат такога, чаго б хацеў лепш не бачыць: захапленне, гнеў і крыху пагарды.
— Што ж, святы ойча, віншую вас! Усё ж такі вы ўварвалі гэты ласы кавалак.
— Паверце, Гары, мне ўсё гэта не меншая нечаканасць, чым вам.
— Гэта адзіны экземпляр?
— Наколькі мне вядома, адзіны.
— I яна дала яго вам толькі ўчора вечарам?
— Толькі ўчора вечарам.
— Чаму ж вы не знішчылі яго, каб небарака Пэдзі атрымаў тое, што належыць яму па праву? У царквы няма ніякіх правоў на маёмасць Мэры Карсан.
Цудоўныя вочы свяшчэнніка глядзелі спакойна і мякка.
— Хіба ж так прыстойна рабіць, Гары? Усё ж належала Мэры, і яна магла распарадзіцца, як хацела.
— Я параю Пэдзі апратэставаць завяшчанне.
— I я думаю, што вам трэба даць яму такую параду.
На тым яны і развіталіся. Да раніцы, калі народ з’едзецца на пахаванне, увесь Джыланбаўн і ўся акруга будуць ужо ведаць, куды пойдзе багацце былой гаспадыні Драгеды.
Толькі а чацвёртай гадзіне папоўначы айцец Ральф мінуў апошнія вароты і апынуўся на Галоўнай сядзібе — не вельмі спяшаўся, едучы назад. Усю дарогу намаганнем волі прымушаў сябе забыцца на ўсё, не хацеў ні пра што думаць. Hi пра Пэдзі, ні пра Фію, ні пра Мэгі, ні пра тую смярдзючую гадасць, якую ўжо (ён вельмі спадзяваўся) увалілі ў труну. Затое і вачамі, і розумам паглынаў гэту ноч — прывіднае срэбра мёртвых дрэў, што адзінока стаялі сярод мігатлівай травы, і чорныя-чорныя цені гайкоў, і поўню, што, як паветраны шарык, плыла ў паднябессі. Адзін раз ён спыніў машыну, вылез і пастаяў, абапёршыся на туга нацягнуты дрот агароджы і ўдыхаючы смалісты пах эўкаліптаў і чарадзейны водар палявых кветак. Цудоўная зямля, такая чыстая, такая абыякавая да тых, хто ўяўляе, быццам кіруе ёю. Няхай нават яны і прыклалі рукі да яе, але ў канчатковым выніку яна сама кіруе імі. Пакуль людзі не навучыліся ўладарыць над надвор’ем і па сваёй волі выклікаць дождж, зямля бярэ верх.
Ён паставіў машыну крыху воддаль ад дома і няспешна пайшоў да парадных дзвярэй. Вокны ўсе былі ярка асветленыя; з пакоя аканомкі слаба даносіліся галасы — місіс Сміт і абедзве пакаёўкі-ірландкі чыталі па ружанцы малітвы. Пад цёмнымі шатамі гліцыніі варухнулася нейкая здань, айцец Ральф замёр на месцы, па спіне прабеглі мурашкі. Зусім выбіла яго з каляіны старая павучыха! Але аказалася, што гэта проста Мэгі цярпліва чакае яго. Апранутая, як для паездкі верхам, у брыджах і боціках, яна была не зданню, а самай зямной істотай.
— Ты напужала мяне, — сказаў ён суха.
— Прабачце, святы ойча, я незнарок. Проста мне не хацелася быць там з татам і хлопчыкамі, а мама яшчэ дома з малымі. Мусіць, трэба было пайсці маліцца разам з місіс Сміт, Міні і Кэт, але я не хачу за яе маліцца. Гэта грэх, праўда?
У яго не было ніякага жадання памінаць добрым словам Мэры Карсан.
— He думаю, што гэта грэх, Мэгі, а вось крывадушнасць — грэх. Я таксама не хачу маліцца за яе. Яна была... не дужа добрая жанчына. — На вуснах яго бліснула ўсмешка: — I калі ты саграшыла, сказаўшы гэта, дык я таксама, толькі мой грэх нашмат цяжэйшы. Мне належыць любіць усіх, такая цяжкая ноша на цябе не ўскладзена.
— Вам нядобра, святы ойча?
— He, са мной нічога. — Ён скіраваў позірк на дом і ўздыхнуў. — Ісці туды не хачу. He хачу быць пад адным дахам з ёю, пакуль дзень не выганіць дэманаў цемры. Можа, я асядлаю коней, і мы паездзім давідна?
Рука Мэгі дакранулася да яго чорнага рукава і ўпала.
— I я не хачу ісці ў дом.
— Пачакай тут хвілінку, я пакладу толькі сутану ў машыну.
— Я да стайні пайду.
Першы раз Мэгі спрабавала гаварыць з айцом Ральфам як роўная, як дарослая; ён адчуў перамену ў ёй, як адчуваў пах ружаў у прыгожых кветніках Мэры Карсан. Ружы. Попел ружаў. Куды ні глянь — ружы. На траве пялёсткі. Летнія ружы, чырвоныя, белыя, бледна-жоўтыя. Водар ружаў, густы салодкі водар сярод ночы. Ружовыя кветкі, выбеленыя месячным святлом, амаль попельныя. Попел ружаў, попел ружаў. Я адрокся ад цябе, Мэгі. Хіба ж ты не бачыш, што стала для мяне небяспечная? I таму я раздушыў цябе абцасам свайго славалюбства. Ты для мяне — толькі змятая ружа, што ляжыць на траве. Пах ружаў. Пах Мэры Карсан. Ружы і попел. Попел і ружы.
— Попел ружаў, — прамовіў ён ціха, сядаючы ў сядло. — Давай паедзем далей ад паху ружаў. Раніцай увесь дом будзе поўны імі.
Ён ударыў абцасамі буланую кабылу, пусціў яе лёгкі. галопам і пакінуў Мэгі ззаду, гатовы разрыдацца: толькі цяпер, калі ён надыхаўся пахам кветак, якія неўзабаве аздобяць труну Мэры Карсан, да яго дайшло разуменне немінучасці. Хутка, вельмі хутка давядзецца паехаць адсюль. Шмат розных думак, пачуццяў нахлынулі на яго, але ўсё ўжо яму непадуладнае. Яго ні на дзень лішні не пакінуць у Джылі, як толькі даведаюцца пра ўмовы гэтага неверагоднага завяшчання, адразу адклічуць у Сідней. Адразу! Ён уцякаў ад свайго болю, такога ён яшчэ ніколі не адчуваў, але боль не адставаў. I гэта здарыцца не калі-небудзь, не ў цьмянай будучыні, а зараз жа, неадкладна. Перад вачамі з’явіўся твар Пэдзі — з агідай паглядзеў і адвярнуўся. Цяпер ужо ён не будзе жаданым госцем у Драгедзе і ніколі больш не ўбачыць Мэгі.
