— Ого, Мэры! Ты цудоўна выглядаеш! Ну проста як маладзенькая!
А на самай справе старая была кропля ў кроплю як каралева Вікторыя незадоўга да смерці на вядомай фатаграфіі. Глыбокія складкі абапал ганарлівага носа, упарта сцяты ўладны рот, трошачкі лупаватыя халодныя вочы, якія не міргаючы ўставіліся на Мэгі.
Прыгожыя вочы айца Ральфа пераходзілі з пляменніцы на яе цётку і зноў на пляменніцу.
Мэры Карсан усміхнулася Пэдзі, узяла яго пад руку.
— Можаш весці мяне да стала, Пэдрайк. Айцец дэ Брыкасар павядзе Фіёну, а хлопчыкі пойдуць з сястрой. — Старая цераз плячо глянула на Мэгі. — Будзеш сёння танцаваць, Мэгі?
— Для гэтага яна занадта маладая, Мэры, ёй няма яшчэ семнаццаці, — паспешліва ўмяшаўся Пэдзі, прыгадаўшы яшчэ адзін бацькоўскі свой недагляд: нікога з дзяцей Кліры не вучылі танцаваць.
— Вельмі шкада, — прамовіла Мэры Карсан.
Баль быў цудоўны, раскошны, бліскучы, асляпляльны — прынамсі, гэтыя словы не сходзілі з вуснаў прысутных. Прыехаў з жонкай, з сынамі і незамужняй дачкой нават Роял О’Мара з Інішмары, за дзвесце міль — самы доўгі шлях, хоць і не нашмат даўжэйшы, чым у астатніх гасцей. Жыхарам Джыланбаўнскай акругі нічога не абыходзіцца пракаціцца за дзвесце міль на крыкетны матч, а ўжо на такую ўрачыстасць тым больш. Прыехаў Дункан з Іч-Юізджа; ніхто не мог дапытацца ў яго, чаму ён назваў свой маёнтак, такі далёкі ад акіяна, «Марскім каньком», ды не па-шатландску, а на паўночна-гэльскім дыялекце. Марцін Кінг прыехаў з жонкай, сынам і нявесткай; яго тытулавалі Старшым першапасяленцам на джыланбаўнскіх землях — Мэры Карсан як жанчына не магла прэтэндаваць на гэта званне. Сярод гасцей былі: Івэн П’ю з Брэйх-і-Пвла — мясцовыя жыхары вымаўлялі «Брэйкіпул», гэтак было лягчэй; Домінік О’Рорк з Дыбан-Дыбана, Хоры Хоўптан з Біл-Біла і яшчэ некалькі дзесяткаў чалавек.
Амаль усе чыста былі католікі; мала хто мог пахваліцца англасаксонскім імем — было прыкладна пароўну ірландцаў, шатландцаў і ўэльсцаў. He, на сваёй радзіме яны не маглі спадзявацца на самакіраванне і незалежнасць, а католікам у Шатландыі і Уэльсе наогул нельга было разлічваць на спачуванне мясцовых пратэстантаў. Але тут, на многіх тысячах квадратных міль вакол Джыланбаўна, яны былі самі сабе паны, уладальнікі велізарных тэрыторый, і маглі ўцерці нос любому брытанскаму зямельнаму магнату: у межах Драгеды, найбуйнейшага з тутэйшых маёнткаў, свабодна размясціліся б некалькі еўрапейскіх княстваў. Дрыжыце, князькі Манака і герцагі Ліхтэнштэйнскія! Вам не зраўняцца веліччу з Мэры Карсан. I вось госці закружыліся ў вальсе пад гукі бліскучага аркестра, выпісанага з Сіднея, потым паблажліва пазіралі, як вытанцоўваюць іхнія дзеці чарльстон; частаваліся паштэтам з амараў і сырымі вустрыцамі на лёдзе, пілі вытрыманае пятнаццацігадовае шампанскае з Францыі і дванаццацігадовае шатландскае віскі-пяршак. Шчыра кажучы, ім больш была б да смаку смажаная барановая шынка альбо салёная ялавічына і танны бандабергскі ром ці графтонскае горкае піва з бочкі. Але прыемна было адчуваць, што варта толькі пажадаць — і перад табой самыя далікатныя стравы і пітво.
Вядома, бывалі і неўрадлівыя гады, і нямала іх. Даходы ад воўны ў добрыя гады адкладаліся на запас, каб перажыць спусташальныя засушлівыя гады, таму што ніхто наперад не можа сказаць, ці будуць дажджы. Але той год выдаўся добры, і так было ўжо некалькі гадоў запар, а ў Джылі амаль зусім не было на што траціць грошы. О, калі ты апынуўся ўжо на чарназёмных раўнінах Вялікага Паўночнага Захаду, няма табе лепшага месца на зямлі. Яны не сумавалі па былой радзіме, не пускаліся туды ў паломніцтва: яна нічога для іх не зрабіла, а толькі прыніжала і праследавала за іхнія вераванні, у той час як у Аўстраліі, якая сама была пераважна каталіцкай краінай, ніхто не ўчыняў на іх ганенняў. Вялікі Паўночны Захад стаў ім новай радзімай.
А яшчэ ж тым вечарам за ўсё плаціла Мэры Карсан. Яна магла сабе гэта дазволіць. Пагаворвалі, нібы грошай у яе хапіла б, каб купіць і прадаць самога англійскага караля. Яе капітал быў укладзены ў сталь, у серабро-свінец-цынк, у медныя і залатыя капальні і яшчэ ў дзесяткі розных спраў, з іх амаль усе такія, у якіх у прамым і пераносным сэнсе робяцца грошы. Драгеда даўно ўжо перастала быць галоўнай крыніцай яе прыбыткаў — цяпер гэты маёнтак быў усяго толькі выгаднай забавай.
Айцец Ральф ні на абедзе, ні пасля не загаворваў з Мэгі і ўвесь вечар старанна яе пазбягаў. Крыўдуючы, яна ўвесь час шукала яго вачамі сярод гасцей. Ён адчуваў на сабе яе позірк, і яму страшэнна хацелася падысці і растлумачыць ёй, што яе добраму імю, ды і яго імю таксама толькі пашкодзіць, калі ён выкажа ёй болып увагі, чым, скажам, міс Кармайкл, міс Гордан альбо міс О’Мара. Як і Мэгі, ён не танцаваў, і, як і на яе, на яго скіраваліся шматлікія позіркі; што гаварыць, яны двое пераўзышлі прыгажосцю ўсіх астатніх.
Адна палавіна яго душы абуралася выглядам Мэгі ў той вечар, яму непрыемныя былі і яе кароткая стрыжка, і чароўная сукенка, і элегантныя шаўковыя туфелькі колеру «попелу ружаў» на высокіх двухцалёвых абцасах; ён толькі цяпер убачыў, як яна выцягнулася і ўся яе постаць стала па-жаночы прывабнай. А другая палавіна душы перапаўнялася гонарам, што яна сваім хараством зацьміла ўсіх астатніх дзяўчат. У міс Кармайкл арыстакратычныя рысы твару, але ёй не хапае гэтага залаціста-рыжага арэолу; у міс Кінг цудоўныя светла-русыя косы, але постаць не такая станістая і гібкая; у міс Маккейл фігурка дзівосная, але твар, як конская морда, што цягнецца па яблык праз драцяную агароджу. I ўсё ж усе гэтыя разнастайныя пачуцці захліснула расчараванне і пакутлівае жаданне павярнуць назад час. Яму зусім не патрэбна была дарослая Мэгі — хай бы лепш засталася маленькая дзяўчынка, з якой можна быць як з пяшчотна любімым дзіцем. На твары Пэдзі ён улавіў як бы адбітак сваіх думак і слаба ўсміхнуўся. Якім шчасцем было б хоць раз у жыцці не хаваць сваіх пачуццяў!
А вечар працягваўся, і ўсё менш цырымоннымі рабіліся танцы. Шампанскае і віскі саступілі месца рому і піву, і баль цяпер больш нагадваў гулянку ў стрыгальнай павеці ў канцы сезона стрыжкі. Пад дзве гадзіны ночы толькі поўная адсутнасць работнікаў і работніц фермы давала зразумець, што гэта свецкі баль, а не звычайная ў Джыланбаўнскай акрузе ўсім даступная дэмакратычная вечарынка.
Пэдзі і Фія ўсё яшчэ абслугоўвалі і займалі гасцей, але Боб з Джэкам і Мэгі апоўначы пайшлі дадому. Аднак ні Фія, ні Пэдзі не заўважылі гэтага — яны весяліліся. Што ж, дзеці іхнія танцаваць не ўмеюць, але Пэдзі з Фіяй умеюць, і яны танцавалі — болып адно з адным, і назіральнаму воку айца Ральфа яны здаліся куды больш адпаведнай парай: напэўна, якраз таму, што ім гэтак рэдка выпадала забыцца пра клопаты і ўволю парадавацца адно аднаму. Айцец Ральф не памятаў, каб яму хоць раз даводзілася бачыць іх адных — хоць хто-небудзь з дзяцей ды круціўся заўсёды каля іх, і яму падумалася, што бацькам вялікіх сем’яў нялёгка прыходзіцца: ніколі не ўдаецца пабыць адным, хіба толькі ў спальні, а тады ўжо, само сабой, ім не да гутарак. Пэдзі дык той заўсёды быў вясёлы і жыццярадасны, але вось Фія — сёння яна проста свеціцца радасцю, і калі Пэдзі дзеля прыстойнасці запрашае на танец жонку якога-небудзь авечкагадоўца, у Фіі адбою няма ад кавалераў; між тым жанчыны нашмат маладзейшыя за Фію марнеюць на сваіх крэслах, што стаяць уздоўж сцен, і ніхто надта на іх не квапіцца.
Зрэшты, айцец Ральф толькі ўрыўкамі назіраў за Кліры-старэйшымі. Убачыўшы, што Мэгі пакінула баль, ён быццам бы памаладзеў гадоў на дзесяць, неяк ажывіўся і прывёў у захапленне дачок Хоўптана, Маккейла, Гордана і О’Мары, станцаваўшы — ды яшчэ як цудоўна — «блэк-ботам» з міс Кармайкл. Але пасля гэтага ён прайшоўся ў танцы па чарзе з кожнай свабоднай дзяўчынай у зале, нават з непрыгожай небаракаю міс П’ю, а паколькі на гэты час госці адчувалі сябе ўжо зусім вольна і дабрадушнасць пералівалася ў іх цераз край, дык ніхто ані не асуджаў святога айца. Наадварот, усе ўголас захапляліся яго нястомнасцю і ўвагаю. Ніхто не мог бы сказаць потым, што дачцэ яго не давялося патанцаваць з айцом дэ Брыкасарам. Безумоўна, калі б прыём не адбываўся ў прыватным доме, ён і блізка б не падыходзіў да танцавальнай залы, але як прыемна бачыць, што такі відны мужчына можа хоць раз пацешыцца.
