— He, проста белыя баваўняныя, самыя звычайныя. А гэты кавалачак Драгеды неблагі, праўда?
— Кавалачак Драгеды?
— Дыван. Ён са скур тамашніх кенгуру, — растлумачыла Джасціна.
— Замала экзотыкі і эротыкі. Я дзеля цябе выпішу з Індыі тыгравую шкуру.
— Гэта мне нагадвае адзін вершык, я яго некалі чула:
Ці хочаш? Пусціся
Ты з Элінар Глін
У грэшныя гульні
На тыгравай шкуры.
Ці ў гэтай забаве
Адзін на адзін
Вы зробіце грэх
На футры другім?
— Што ж, herzchen, табе і напраўду пара ўспомніць свае звычкі, — усміхнуўся Ліан. — Ты ўжо паўсутак не паказвала легкадумства, толькі аддавала даніну Эрасу і Марфею.
— He адчуваю цяпер патрэбы ў легкадумстве. — Джасціна ўсміхнулася ў адказ і вельмі спакойна засунула яго руку туды, куды захацелася. — Вершык пра тыгравую шкуру вельмі дарэчы, вось я і не стрымалася, але цяпер мне болей зусім няма чаго ад цябе хаваць, дык і легкадумства не трэба, праўда? — Яна раптам прынюхалася, крыху пацягнула пахам нясвежай рыбы. — Фэ, халера, ты так і не павячэраў, а цяпер ужо пара снедаць. Ты ж не можаш быць сыты адным каханнем!
— Ага, бадай што, калі ты хочаш, каб я і надалей гэтаксама пераканаўча яго даказваў.
— Ну, кінь, ты і сам атрымаў поўнае задавальненне.
— Ведама. — Ён уздыхнуў, пацягнуўся, пазяхнуў. — Цікава, ці здагадваешся ты хоць крыху, які я шчаслівы.
— Здаецца, здагадваюся, — ледзь чутно адказала Джасціна.
Ён прыўзняўся на локці, паглядзеў уважліва:
— Скажы, ты толькі дзеля ролі Дэздэмоны вярнулася ў Лондан?
Яна балюча ўшчыпнула яго за вуха.
— Цяпер я табе адплачу, даволі ты мяне ганяў пытаннямі, як дзяўчо на экзамене. Ты сам як думаеш?
Ліан усміхнуўся, лёгкім рухам расчапіў яе пальцы.
— Калі ты мне не адкажаш, herzchen, я цябе задушу з большай сур’ёзнасцю, чым твой Атэла — Марк.
— Я вярнулася ў Лондан іграць Дэздэмону, але ўсё роўна з-за цябе. З той хвіліны, як ты тады мяне пацалаваў, я была сама не свая, і ты добра гэта ведаеш. Вы вельмі разумны чалавек, Ліан Мёрлінг Хартгейм.
— Па крайняй меры, у мяне хапіла розуму зразумець з першай жа сустрэчы: я хачу, каб ты стала маёю жонкаю.
Джасціна ў адно імгненне села.
— Жонкаю?!
— Ага, жонкаю. Калі б ты была мне патрэбная каханкаю, я атрымаў бы цябе многа гадоў назад. Гэта было б не так ужо цяжка, я ж ведаю, як у цябе галава працуе. Я толькі таму гэтага не дамагаўся, што ты мне трэба толькі ў жонкі, і я разумеў, ты яшчэ не ўяўляла сябе ў такой ролі.
— Бадай што, і цяпер не ўяўляю, — Джасціна спрабавала асвоіцца з гэтай думкаю.
Ліан падняўся на ногі, падняў і яе.
— Добра, папрактыкуйся трошкі, згатуй мне чаго-небудзь паснедаць. Калі б мы былі ў мяне дома, я б пакухарыў, але ў сваёй кухні кожны гатуе сам.
— Сёння я не супраць накарміць цябе снеданнем, але аддаць сябе на гэта да канца дзён маіх? —Яна пакруціла галавою. — Мусіць, гэта мне не пад сілу, Лівень.
I зноў перад ёю ўладны твар рымскага імператара, велічны, спакойны перад пагрозаю мяцяжу.
— Гэтым не жартуюць, Джасціна, і не той я чалавек, з якім можна жартаваць. Спяшацца няма куды. Ты добра ведаеш, цярпення ў мяне хопіць. Але калі ты думаеш, нібы тут нешта можа быць апроч шлюбу, выкінь гэта з галавы. Хай усе ведаюць, што я табе муж, а не хто-небудзь.
— Сцэну я не пакіну! — ускіпела Джасціна.
— Verfluchte Kiste[18], ды хіба я гэтага патрабую. Калі ты ўрэшце пасталееш, Джасціна? Можна падумаць, нібы я цябе прыгаворваю да пажыццёвай катаргі каля пліты! Мы, да твайго ведама, не такія бедныя. Наймі служанку, няньку дзяцей няньчыць.
— Брр! — Пра дзяцей Джасціна зусім не думала.
Ён адкінуў галаву і зарагатаў.
— Ага, herzchen, вось гэта і называецца ранішняе пахмелле, і нават з лішкам! Я ведаю, з майго боку неразумна адразу пачынаць гаворку пра прозу, пакуль што дастаткова, каб ты пра яе толькі падумала. Але папярэджваю сумленна, пакуль ты вырашаеш, так ці не, помні — калі я не атрымліваю цябе жонкаю, ты мне наогул не патрэбная.
Джасціна парывіста абняла яго, ухапілася за яго ў адчаі, нібы яна тоне.
— Лівень, Лівень, не трэба са мною так строга! — узмалілася яна.
Дэн адзінока вёў сваю машыну ўгору па італьянскім «боце» — мінуў Перуджу, Фларэнцыю, Балонью, Ферару, Падую, выбраў найболей зручны аб’езд міма Венецыі, пераначаваў у Трыесце. Трыест ён любіў болей за іншыя гарады і таму затрымаўся на беразе Адрыятыкі яшчэ два дні, потым падняўся горнаю дарогай у Любляну, яшчэ ноч прабыў у Заграбе. I зноў уніз, прасторнаю далінаю ракі Савы, сярод блакітных палёў цыкорыю да Бялграда, пасля начлег у Нішы. Далей — Македонія, Скоп'е, яшчэ ў руінах пасля землетрасення, якое тут здарылася два гады назад: і Цітоў-Велес, горад-курорт, які сваімі мячэцямі і мінарэтамі нагадвае Турцыю. У Югаславіі Дэн усю дарогу быў вельмі сціплы ў ядзе, сорамна было б паставіць перад сабою поўную талерку мяса, калі тутэйшы жыхар задавольваецца хлебам.
Эўзон, грэчаская мяжа, потым Фесалонікі. Італьянскія газеты даўно ўжо крычалі, што ў Грэцыі выспявае пераварот; Дэн стаяў каля акна сваёй спальні ў гасцініцы, глядзеў, як у змроку фесаланікійскай ночы неспакойна мітусяцца ўзад і ўперад тысячы запаленых факелаў, і быў рады, што Джасціна з ім не паехала.
— Па-пан-дрэу! Па-пан-дрэу! Па-пан-дрэу! — далёка за поўнач роў натоўп у святле факелаў.
Але перавароты адбываюцца ў гарадах, у асяроддзі народных мас і галечы, а пасечаныя шрамамі землі Фесалійскай раўніны, мусіць, і цяпер такія самыя, якімі бачылі іх легіёны Цэзара, ідучы па спаленым іржэўніку да Фарсалы, насустрач Пампеевым войскам. Пастухі спяць у цяні шатроў з казіных шкураў, на дахах старэнькіх-старэнькіх белых домікаў стаяць на адной назе буслы, і ўсё навокал засохла, задыхаецца ад страшэннай смагі. У высокім небе — ні воблачка, на пабурэлых пад спякотным сонцам прасторах ні дрэўца, усё так нагадвае Аўстралію. I Дэн удыхаў усё гэта на поўныя грудзі, і ўжо ўсміхаўся ад думкі, што паедзе дадому. Ён пагаворыць з мамаю, і яна яго зразумее.
Над Ларысаю ён убачыў зверху мора, спыніў машыну і выйшаў. Мора распасціралася да выгнутага дугою гарызонту, празрыстым прыемным аквамарынам было афарбаванае каля берагоў, а далей яно было цёмнае, нібы віно, як у Гамера, з ліловымі плямамі колеру вінаградных гронак. Далёка ўнізе, на яркай травяной зелені, асляпляльна бялеў у сонечных промнях маленькі круглы храм з калонамі, а на горным схіле ззаду ў Дэна, выстаяўшы стагоддзі, была відаць хмурная крэпасць часоў крыжакоў. Ты прыгожая, Грэцыя, як я ні люблю Італію, ты яшчэ прыгажэйшая. I ты на векі вечныя — калыска ўсяго.
Яму не цярпелася трапіць у Афіны, і ён на поўнай хуткасці пагнаў сваю чырвоную спартыўную машыну па крутых звілістых дарогах Дамакос і, пераадолеўшы перавал, пачаў спускацца ў Беотыю; яго ашаламіла адкрытая ва ўсёй непаўторнай красе шырыня аліўкавых гаёў, рыжых горных схілаў, велічных вяршынь. Але як ні спяшаўся Дэн, ён спыніўся перад помнікам Леаніду і яго спартанцам, якія загінулі пры Фермапілах; дзіўна, нешта ў гэтым помніку напамінала Галівуд. «Незнаёмец, — было напісана на камені, — ідзі і паведамі жыхарам Спарты, што тут мы палеглі, іх паслухаўшыся загаду». Словы гэтыя зачапілі нейкую таемную струну ў Дэнавай душы, здалося — ён ужо чуў іх у нейкай другой сувязі; яго праймалі дрыжыкі, і ён заспяшаўся далей.
Спёка слабела, і Дэн спыніўся ненадоўга над Каменай Воўрай, паплаваў у празрыстай вадзе вузкага праліва, за якім віднелася Эўбея; пэўна, тут і прайшла тысяча караблёў, якія плылі з Алісы да Троі. Бурлівая моцная плынь імкнулася да мора; відаць, Гамеравым героям не даводзілася многа працаваць вёсламі. У пляжнай раздзявальні Дэна збянтэжыла вельмі старая жанчына ў чорным, яна з захапленнем забуркавала і ўсё хацела пагладзіць яго па плячы; ён не ведаў, як хутчэй ад яе ўцячы. Цяпер людзі ўжо не казалі яму ў вочы, які ён прыгожы, і амаль заўсёды ўдавалася пра гэта забываць. Ён наспех купіў у крамцы два вялізныя пірожныя з заварным крэмам, паехаў далей уздоўж атычнага берага і ўрэшце, на захадзе сонца ўехаў у Афіны; сонца залаціла велізарную скалу, увянчаную неацэннаю каланадай.
