Восем гадоў прабыў Дэн у Рыме, перш чым прыняў сан, і напачатку ўсім здавалася, што гэтыя гады ніколі не скончацца. I, аднак, восем гадоў пранесліся куды хутчэй, чым маглі ўявіць у Драгедзе. Што ён будзе рабіць потым, калі стане свяшчэннікам, ніхто добра не ведаў, але напэўна вернецца ў Аўстралію. Толькі Мэгі і Джасціна падазравалі, што ён захоча застацца ў Італіі, але Мэгі ўсё ж удавалася заглушыць гэтае апасенне — Дэн кожны год з такою радасцю прыязджае дадому на канікулы. Ён жа аўстраліец, ведама ж, ён захоча вярнуцца на радзіму. Джасціна зусім другое. Няма чаго і думаць, каб яна назаўсёды вярнулася дадому. Яна актрыса, у Аўстраліі яна на сцэне не вылучыцца. А Дэн можа аддавацца свайму прызванню абы-дзе.

Дык вось, на восьмы год ніхто не строіў планаў — як будуць дзеці забаўляцца, калі прыедуць на канікулы; наадварот, надумаліся ўсёю сям’ёю паехаць у Рым і ўбачыць сваімі вачыма, як Дэн прыме сан.

— Мы кончыліся пшыкам, — заявіла Мэгі.

— Даруйце, дарагая, як вы сказалі? — перапытала Эн.

Яны сядзелі ва ўтульным кутку на верандзе і чыталі, але кніга Мэгі даўно ўжо ляжала забытая ў яе на каленях, а яна рассеяна сачыла, як дзве сітаўкі весела бегаюць па поплаве. Год выдаўся дажджлівы, чарвякоў — процьма, і не прыпомніш, каб гэтак багата і вольна жылося птушынаму народу. Рознагалосыя спевы і шчэбет не змаўкалі ад цямна да цямна.

— Я сказала, мы кончыліся пшыкам, — злавесна паўтарыла Мэгі. — Як адсырэлая шуціха на феерверку. Усе надзеі пайшлі прахам! Хто б падумаў у тысяча дзевяцьсот дваццаць першым, калі мы прыехалі ў Драгеду, што гэтым кончыцца?

— Я ўсё-такі не разумею.

— У мамы з татам было шасцёра сыноў ды яшчэ я. Праз год нарадзіліся яшчэ два сыны. Чаго трэба было чакаць? Будуць дзесяткі дзяцей, паўсотні ўнукаў? А цяпер глядзіце. Хэл і Сцюарт памерлі, астатнія мае браты, відаць, жаніцца не збіраюцца, і вось я — адзіная, хто не мае права перадаць па спадчыне нашу фамілію, — адна магу даць Драгедзе наследнікаў. Але ўсявышнім багам і гэтага мала. У мяне сын і дачка. Можна чакаць хоць некалькі ўнукаў. Уга, дзе вы бачылі! Мой сын становіцца свяшчэннікам, а дачка з яе прафесіяй увесь век пражыве ў дзеўках. I зноў Драгеда застанецца ні з чым.

— Няма чаго дзівіцца, — сказала Эн. — Урэшце, чаго можна чакаць ад вашых братоў? Толькі тырчаць на выганах, палахлівыя, як кенгуру, ніколі не сустракаюцца з дзяўчатамі, з якімі можна было б ажаніцца. А Джымса і Пэтсі яшчэ і вайна прыгняла. Можаце ўявіць, каб Джымс ажаніўся, калі ён ведае, што ў Пэтсі гэтага ніколі не будзе? Вельмі яны прывязаныя адзін да аднаго. Дый праца на зямлі таксама робіць мужчын бясполымі, траха не ўсю сілу забірае, а яе не так і многа. У самым простым, чыста фізічным сэнсе. Вы ніколі пра гэта не задумваліся, Мэгі? Груба кажучы, ваша сям’я не створана для бурнага сексуальнага жыцця. I Дэн з Джасцінаю такія самыя. Я хачу сказаць, іншыя людзі толькі тое і ведаюць, што за гэтым ганяюцца, як марцовыя каты, а ў вас у родзе нічога такога няма. Зрэшты, Джасціна яшчэ можа выйсці замуж. Мусіць, яна незвычайна прывязана да гэтага немца, да Ліана.

— Вось іменна, вы якраз пацэлілі. — Мэгі не прымала ніякіх суцяшэнняў. — Яна незвычайна да яго прывязана. I не болей. Урэшце, яны знаёмыя ўжо сем гадоў. Калі б яна збіралася за яго замуж, яны б ужо даўным-даўно пажаніліся.

— Вы думаеце? Я някепска ведаю Джасціну. (Эн гаварыла чыстую праўду, у Драгедзе ніхто, у тым ліку і Фія з Мэгі, не разумеў Джасціну так, як яна.) Я думаю, яна баіцца палюбіць тою любоўю, якую вядзе за сабою замужжа, і, прызнаюся, я ў захапленні ад гэтага Ліана. Ён, відаць, яе раскусіў. He, я не магу сказаць напэўна, што ён у яе закаханы, але калі ўжо закаханы, у яго хапае розуму чакаць, пакуль яна пасталее, каб зрабіць такі крок. — Эн нахілілася ў крэсле, забытая кніга ўпала на кафляную падлогу. — Чуеце, чуеце гэтую птушку? Па-мойму, салаўю і то да яе далёка... — I, счакаўшы, выказала тое, што ўжо многія тыдні было ў яе на душы: — Мэгі, чаму вам не паехаць у Рым? Вам трэба было б быць там, калі Дэн прыме сан.

— Я ў Рым не паеду! — праз зубы адказала Мэгі. — Я ніколі болей нікуды не крануся з Драгеды.

— Ну што вы, Мэгі! Дэн так замаркоціцца! Калі ласка, паедзьце! Калі вы не паедзеце, там не будзе ні аднае жанчыны з Драгеды, вы адна яшчэ маладая і можаце ляцець. Паверце, калі б я, старая разваліна, магла спадзявацца, што вытрымаю такое падарожжа, я ўжо была б у гэтым самалёце.

— Прыехаць у Рым і глядзець, як святкуюць перамогу Ральфа дэ Брыкасара? Ды я хутчэй памру!

— Мэгі, Мэгі! Ведама, вы расчараваныя, але нашто ж адводзіць душу на ім і на родным сыне? Вы ж аднаго разу прызналіся, што самі ва ўсім вінаватыя. Дык уціхамірце сваю гордасць і едзьце ў Рым, зрабіце ласку.

— Прычына не ў гордасці. — Мэгі скаланулася. — Ох, Эн, мне страшна ехаць! Я не веру, што гэта абавязкова, не магу паверыць. Як падумаю, мароз па скуры.

— А калі, прыняўшы сан, ён не зможа прыехаць дадому, пра гэта вы не падумалі? Гэта вам і ў галаву не прыходзіла? У свяшчэнніка не будзе такіх доўгіх канікулаў, як у семінарыста, і, калі ён вырашыць застацца ў Рыме, давядзецца вам самой туды ездзіць, а не дык вы зусім яго не ўбачыце. Едзьце ў Рым, Мэгі!

— He магу. Каб вы ведалі, як мне страшна! Тут ні пры чым гордасць і тое, што Ральф узяў верх нада мною, і іншае, — гэта ўсё адгаворкі, гэта я выдумляю, каб да мяне не чапляліся з пытаннямі. Бог сведка, я так па іх абаіх замаркоцілася, на каленях папаўзла б паглядзець на іх, ды толькі ані не веру, што я ім патрэбная. He, Дэн рады будзе мяне ўбачыць, а вось Ральф? Ён і думаць забыўся, што я ёсць на свеце. Кажу вам, мне страшна. Усім нутром чую: калі я паеду ў Рым, здарыцца няшчасце. Таму і не еду.

— Ды што можа здарыцца, людзі добрыя?

— He ведаю. Калі б я ведала, было б з чым змагацца. А тут проста чуццё. Нічога другога, Прадчуванне. Нібыта нясмертныя багі збіраюцца мне адплаціць.

Эн засмяялася.

— Кіньце, Мэгі! Вы проста як старая!

— He магу я, не магу! Ды я і ёсць старая.

— Лухта, вы яшчэ маладжавая жанчына ў росквіце гадоў. I даволі маладая, каб праехацца ў самалёце.

— Ох, адвяжыцеся вы ад мяне! — сурова агрызнулася Мэгі і зноў унурылася ў кнігу.

Бываюць часіны, калі Рым запаўняе натоўп, заваблены асабліваю мэтаю. He турысты, не цікаўныя разявакі, што па цяперашніх рэліквіях спрабуюць уявіць веліч колішніх часоў, і не пералётныя птушкі, якія спехам аглядаюць Рым у вольную хвіліну, праездам з якога-небудзь пункта A ў пункт Б. He, гэты гурт людзей аб’ядноўвае нейкае агульнае пачуццё; яны перапоўненыя гордасцю, бо прыязджаюць, каб убачыць сваімі вачыма, як у велічнай рымскай базіліцы — самым шаноўным храме на свеце — іх сын, пляменнік ці нехта з радні будзе ўрачыста пасвячоны ў духоўны сан. Гэтыя прыезджыя спыняюцца хто ў небагатых пансіёнах, хто — у раскошных атэлях, хто ў радні ці ў сяброў.

Але ўсе яны заадно, у згодзе адзін з адным і з цэлым светам. Як яно і павінна быць, яны аглядаюць усё па парадку: вось Ватыканскі музей і пад канец, як узнагарода за доўгае цярпенне, Сіксцінская капліца; вось Форум, Калізей, Апіева дарога, лесвіца на плошчы Іспаніі, прагны фантан Трэві, son et lumière[12]. Усё гэта запаўняе час у чаканні запаветнага дня. Гэтым людзям даруецца асаблівая міласць — аўдыенцыя ў самога папы. Рым шчодры і нічога ім не шкадуе.

Гэтым разам Дэн не сустракаў сястры на вакзале, як у мінулыя гады: на адзіноце ён рыхтаваўся да цырымоніі. Замест яго на пероне, быццам нейкі вялікі звер, рыскаў Ліан Мёрлінг Хартгейм. Ён не пацалаваў Джасціны пры сустрэчы, толькі абняў за плечы і моцна сціснуў.

— Вось мядзведзь, — сказала Джасціна.

— Мядзведзь?

— Раней, як мы толькі пазнаёміліся, я думала, вы — нейкае звяно, якога неставала ў гісторыі паходжання чалавека, але потым перадумала: вы бліжэй не да гарылы, а да мядзведзя. Гарыла — непрыемнае параўнанне.

— А мядзведзь — прыемнае?

— Ну, мусіць, мядзведзь таксама каго хочаш у адзін момант прыкончыць, але ўсё-такі ён ласкавейшы. — Яна ўзяла Ліана пад руку і лёгка прымерылася да яго хады, яны былі амаль аднаго росту. — Як Дэн? Бачылі вы яго, перш чым ён схаваўся на адзіноце? Я траха не забіла Клайда, ён мяне раней ніяк не пускаў.