Агульны смех яшчэ не аціх, калі падалі чай, наліваў яго, як ні дзіўна, Хартгейм і, падаючы кубачак Джасціне, паглядзеў на яе дружалюбней, чым у першую хвіліну знаёмства.

— У англічан чай сярод дня — самая важная трапеза, праўда? — сказаў ён ёй. — За кубачкам чаю многае адбываецца. Думаю, што гэта таму, што пасядзець за чаем, пагаварыць можна ледзь не ў любы час, паміж дзвюма і палавінаю шостай, а ад размоў смага мацнее.

Наступныя паўгадзіны пацвердзілі яго заўвагу, хоць Джасціна ў размову не ўключалася. Гаворка ішла пра слабое здароўе ў папы, потым пра халодную вайну, пасля пра эканамічны спад; усе чацвёра мужчын гаварылі так жвава, зацікаўлена, што Джасціна была ашаломлена — напэўна, вось што аб’ядноўвае іх усіх, нават Дэна, ён цяпер такі дзіўны, зусім незнаёмы. Ён актыўна ўдзельнічаў у размове, і ў Джасціны не выпала з-пад увагі, што трое старэйшых прыслухоўваюцца да яго надзіва ўважліва, ледзь не пакорна, як бы нават з вялікаю ўвагаю. У яго словах не было няведання ці наіўнасці, але адчувалася нешта вельмі сваё, ні на кога не падобнае... чыстае. Можа, яны так сур’ёзна, так уважліва да яго ставяцца таму, што ёсць у ім чысціня? Яму яна ўласцівая, а ім — не? Можа, гэта і праўда дабрачыннасць і яны ёю захапляюцца і тужаць па ёй? Гэтыя трое зусім розныя, і, аднак, усе яны намнога бліжэй адзін да аднаго, чым кожны з іх да Дэна. Але да таго цяжка прымаць Дэна так усур’ёз, як прымаюць яго гэтыя трое. Ведама, у многім ён болей падобны не на малодшага, а на старэйшага брата; і безумоўна яна адчувае — ён вельмі разумны, нават мудры, і сапраўды чысты. I раней яны двое заўсёды жылі адным агульным жыццём. А цяпер ён ад яе далёкі, і давядзецца да гэтага прывыкнуць.

— Калі вы хочаце перайсці да малітваў, Дэн, я правяду вашу сястру да гасцініцы, — нібыта распарадзіўся Ліан Мерлінг Хартгейм, не пытаючыся, што думаюць пра гэта астатнія.

I вось яна спускаецца па мармуровай лесвіцы з гэтым уладарным каржакаватым чужаком і не адважваецца загаварыць. На дварэ, у залатым ззянні рымскага захаду, ён бярэ яе пад руку і вядзе да чорнага зачыненага «мерседэса», і шафёр выцягваецца перад ім па стойцы «смірна».

— He заставацца ж вам першы вечар у Рыме адной, а ў Дэна другі клопат, — кажа ён, садзячыся ўслед за Джасцінаю ў машыну. — Вы стаміліся, разгубіліся ў новых абставінах, і спадарожнік вам не зашкодзіць.

— Вы, здаецца, не пакідаеце мне выбару, гер Хартгейм.

— Завіце мяне, калі ласка, проста Ліан.

— Вы, відаць, важная персона, у вас такая шыкоўная машына і асабісты шафёр.

— Вось стану канцлерам Заходняй Германіі, тады буду яшчэ важнейшая.

Джасціна пырхнула.

— Няўжо вы яшчэ не канцлер?

— Такая смеласць! Да канцлера я яшчэ не дарос.

— Хіба? — Джасціна павярнулася, агледзела яго збоку ўважлівым паглядам: праўда, смуглявая скура ў яго — гладкая і чыстая, як у юнака, вакол глыбока пасаджаных вачэй — ні маршчын, ні пухлявасці, якая прыходзіць з гадамі.

— Я пацяжэў і пасівеў, ды сівы я з шаснаццаці гадоў, a растаўсцеў, як перастаў галадаць. Мне толькі трыццаць адзін.

— Веру вам на слова, — сказала Джасціна і скінула туфлі. — Па-мойму, гэта ўсё роўна многа, мой чароўны ўзрост — усяго толькі дваццаць адзін.

— Вы страхоцце! — усміхнуўся Хартгейм.

— Трэба думаць. Мая мама таксама кажа, што я страхоцце, толькі мне не вельмі зразумела, хто з вас які сэнс укладвае ў гэтае слова, так што, будзьце ласкавыя, растлумачце мне ваш варыянт.

— А варыянт вашай мамы вам ужо вядомы?

— Яна б да смерці збянтэжылася, калі б я папыталася.

— А мяне, думаеце, ваша пытанне не бянтэжыць?

— Я моцна падазраю, што вы і самі страхоцце, гер Хартгейм, і наўрад ці вас можна чым-небудзь збянтэжыць.

— Страхоцце, — шэптам паўтарыў ён. — Што ж, добра, міс О’Ніл, пастараюся вам растлумачыць, што гэта значыць. Страхоцце — гэта той, хто наводзіць на другіх жах; ходзіць па галовах; адчувае сябе мацнейшым за ўсіх, апрача госпада бога; яго не грызе сумленне і ў яго вельмі слабое паняцце пра мараль.

— Па-мойму, усё гэта вельмі падобна на вас, — усміхнулася Джасціна. — А я не магу не мець паняцця пра сумленне і мараль. Я ж Дэнава сястра.

— Вы ніколечкі на яго не падобныя.

— Тым горай мне.

— Такая знешнасць, як у яго, не падышла б да вашага характару.

— Вы, безумоўна, праўду кажаце, але калі б у мяне была яго знешнасць, дык і характар атрымаўся б другі.

— Гледзячы што было напачатку — курыца ці яйцо? Абуйце туфлі, зараз пойдзем пяшком.

Вельмі цёпла, ужо змяркаецца, усюды ярка гараць ліхтары; усюды, куды ні пойдзеш, поўна народу, вуліцы забіты машынамі — пранізліва сігналяць мотаролеры, маленькія настырныя «фіяты» рухаюцца скачкамі, нібыта чароды перапалоханых жаб. Нарэшце Хартгейм спыніў свой лімузін на маленькай плошчы, брук на якой за стагоддзі стаў гладкі пад незлічоным мноствам ног, і павёў Джасціну ў рэстаран.

— Ці, можа, лепей. хочаце павячэраць пад адкрытым небам? — папытаўся ён.

— Толькі накарміце мяне, а пад адкрытым небам, пад страхою ці недзе між гэтага, мне ўсё роўна.

— Дазвольце, я сам вам закажу?

На хвіліну вельмі светлыя Джасцініны вочы стомлена заплюшчыліся, але дух непакорнасці ў ёй не зусім угаманіўся.

— He разумею, з якое ласкі я павінна патакаць гэтай вечнай мужчынскай звычцы распараджацца. Урэшце, адкуль вы ведаеце, чаго мне зараз захочацца?

— О гордая амазонка, — прамармытаў ён. — Тады скажыце, што вы болей любіце, і я ручаюся, што змагу вам дагадзіць. Рыба? Цяляціна?

— Згодныя на кампраміс? Добра, пайду вам насустрач. Я хачу паштэт, крэветкі, добрую порцыю saltimbocca[9], a пасля ўсяго пламбір і каву з малаком. Вось цяпер і выдумляйце, што хочаце.

— Трэба было б вас набіць, — заўважыў ён з непахіснаю лагоднасцю. I дакладна паўтарыў яе заказ афіцыянту па-італьянску.

— Вы сказалі, я ніяк не падобная на Дэна. Хіба зусім-зусім ні ў чым не падобная? — не без смутку папыталася Джасціна ўжо за каваю: яна так прагаладалася, што не стала траціць часу на размовы, пакуль не кончыла з ядою.

Хартгейм даў ёй агню, сам зацягнуўся цыгарэтаю і, адхіліўшыся ў цень, каб вальней за ёю сачыць, успомніў, як некалькі месяцаў назад упершыню пазнаёміўся з Дэнам. Гэты хлопец — выліты кардынал дэ Брыкасар, толькі на сорак гадоў маладзейшы; Хартгейм імгненна ўбачыў падабенства, а потым дазнаўся, што гэтыя двое — дзядзька і пляменнік: Дэнава і Джасцініна маці даводзіцца Ральфу дэ Брыкасару сястрою.

— Пэўнае падабенства ёсць, — сказаў ён цяпер. — Мінутамі нават у твары — не ў рысах, а ў выразе твару. У вачах і ў вуснах — у тым, як расплюшчваюцца вочы і стулены вусны. Але вось што дзіўна, на вашага дзядзьку кардынала вы ані не падобныя.

— На дзядзьку кардынала? — здзіўлена паўтарыла Джасціна.

— На кардынала дэ Брыкасара. Хіба ён вам не дзядзька? Ды не, мне пра гэта пэўна гаварылі.

— Гэты стары ястраб? Дзякуй богу, ніякая ён нам не радня. Проста даўным-даўно, яшчэ да майго нараджэння, ён быў свяшчэннікам у нашым прыходзе.

Яна вельмі недурная, але і вельмі стомленая. Беднае дзяўчо, вось што яна такое, усяго толькі малое дзяўчо. Раптам здалося, між імі не дзесяць гадоў, а разяўленая бездань, вечнасць. Абудзіць у ёй падазрэнне — і загіне ўвесь яе свет, які яна так храбра абараняе. А хутчэй, яна проста не паверыць, нават калі сказаць напрасткі. Як бы зрабіць выгляд, што гэта не так важна? He паглыбляцца ў гэтую тэму, не, ні ў якім разе, але і не пераводзіць адразу размову на другое.

— Тады зразумела, — абыякава сказаў Хартгейм.

— Што зразумела?

— Што ў Дэна з кардыналам самае агульнае — толькі ў росце, складзе, колеры твару.

— Ага. Бабуля гаварыла, што наш бацька і кардынал на першы погляд былі даволі падобныя, — спакойна заўважыла Джасціна.

— Вы бацькі ніколі не бачылі?

— He бачыла нават фатаграфіі. Яны з мамаю разышліся яшчэ да таго, як нарадзіўся Дэн. — Джасціна кіўнула афіцыянту. — Калі ласка, яшчэ кавы з малаком.

— Джасціна, вы нейкая дзікунка! Заказваць дазвольце мне!