Помніце, Фія, што я вам гаварыў, калі памерлі Пэдзі і Сцюарт? Дваццаць гадоў прайшло, а я ўсё не мог забыць, якія ў вас тады былі вочы. Такая жывая душа, такая сіла духу загублена.

— Праўда, — вырвалася ў Боба, ён не спускаў вачэй з мацеры. — Гэта праўда.

— Цяпер Фрэнка ўмоўна вызваляць, — сказаў дэ Брыкасар. — Толькі гэтым я і мог даказаць вам, як блізка да сэрца я ўсё прымаю.

Калі ён спадзяваўся, што ў цемры, у якую на доўгія гады апушчана была Фія, адразу ўспыхне асляпляльнае святло, яго чакала расчараванне; спачатку замігала толькі слабенькая іскарка, можа, пад цяжарам пражытага жыцця ёй ніколі ўжо і не разгарэцца. Але такім незвычайным, нястрымным святлом заззялі вочы ў сыноў, што Ральф зразумеў — ён жыве недарэмна, падобнага пачуцця ён не зведваў з часоў вайны, калі ўсю ноч прагаварыў з маладзенькім нямецкім салдатам, які носіць незвычайна гучнае, звонкае імя.

— Дзякуй вам, — сказала Фія.

— Вы прымеце яго, калі ён вернецца ў Драгеду? — папытаўся Ральф у братоў Кліры.

— Тут яго дом, дзе ж яшчэ яму быць, — сказаў Боб, як кажуць пра тое, што само па сабе зразумелае.

Усе згодна кіўнулі галавамі, толькі Фія нібыта нечым завабленая была, бачным ёй адной.

— Фрэнк стаў зусім другі, — мякка прадаўжаў Ральф. — Перш чым прыехаць сюды, я пабываў у Гоўлберне, сказаў, што яго выпускаюць, і даў зразумець, што ў Драгедзе ўсе даўным-даўно ведаюць, дзе ён і чаму. Ён не быў ні абураны, ні засмучаны, па адным гэтым вы можаце зразумець, як моцна ён перамяніўся. Ён толькі... удзячны. I вельмі хоча зноў убачыць усіх родных, асабліва вас, Фія.

— Калі яго выпускаюць? — папытаўся Боб і адкашляўся. Відаць было: ён і рады за маці, і апасаецца — што прынясе ім Фрэнкава вяртанне.

— Праз тыдзень ці два. Ён прыедзе вячэрнім паштовым. Я прапаноўваў яму ляцець, але ён сказаў, што лепей прыедзе цягніком.

— Мы з Пэтсі яго сустрэнем, — з запалам падрадзіўся Джымс, але адразу расчаравана дадаў: — Ох, мы ж не ведаем яго ў твар!

— He, я сама яго сустрэну, — сказала Фія. — Я паеду адна. He такая ўжо я драхлая старая, змагу давесці машыну да Джылі.

— Мама правільна кажа, — рашуча ўмяшалася Мэгі,перабіваючы братоў, якія паспрабавалі былі хорам запярэчыць. — Няхай мама адна яго стрэне. Ёй трэба першай яго ўбачыць.

— Ну, мне трэба яшчэ папрацаваць, — хмурна сказала Фія, паднялася і адышла да пісьмовага стала.

Пяцёра братоў усталі разам, як адзін чалавек. Боб старанна пазяхнуў.

— А нам пара спаць, так я думаю, — сказаў ён. Потым сарамліва ўсміхнуўся Ральфу. — Раніцаю вы адслужыце імшу, а мы паслухаем, проста як некалі.

Мэгі склала вязанне і паднялася:

— Я таксама іду спаць, Ральф. Добрай ночы.

— Добрай ночы, Мэгі. — Ён правёў яе вачыма, потым павярнуўся да Фіёны, якая ўжо схілілася над пісьмовым сталом. — Добрай ночы, Фія.

— Што? Вы мне? Прабачце, я не чула.

— Я сказаў, добрай ночы.

— А-а. Добрай ночы, Ральф.

Яму не хацелася падымацца наверх услед за Мэгі.

— Я, мабыць, трошкі прайдуся перад сном. Ведаеце што, Фія?

— Ага? — рассеяна выпусціла яна.

— Вам ні на мінуту не ўдалося мяне ашукаць.

Яна пагардліва пырхнула, страшнавата прагучаў гэты кароткі смяшок.

— Вось як? He ведаю, не ведаю.

Позні час, неба поўнае зорак. Паўднёвыя зоркі ідуць па сваёй дарозе ў вышыні. Ён назаўсёды іх страціў, а яны і тыя самыя, надта далёкія, яны не грэюць, недасягальныя — не суцяшаюць. Яны бліжэй да бога, што згубіўся між імі няўлоўным воблачкам пары. Доўга стаяў Ральф пад зоркамі, задраўшы галаву, слухаў шэпт ветру ў лісцях дрэў, усміхаўся.

Яму не хацелася праходзіць міма Фіёны, і ён падняўся наверх па лесвіцы ў другім крыле дома; а яе лямпа ўсё гарэла, цёмны сілуэт схіліўся над пісьмовым сталом — яна яшчэ працавала. Бедная Фія. Так страшна ёй, напэўна, цяпер легчы ў пасцель — але, можа, калі Фрэнк будзе ўжо дома, ёй палягчэе. Можа...

Наверсе Ральфа аглушыла глыбокая цішыня; дзеля тых, каму захочацца блукаць сярод ночы, гарэла на стале каля акна маленькая лямпа; у акно залятаў начны ветрык, парусам надзімаў фіранкі, і кволае полымя здрыгвалася пад хрустальным абажурам. Ральф прайшоў міма, пад нагамі ляжаў шчытны дыван, і хады не было чуваць.

Дзверы ў Мэгі былі адчыненыя, адтуль у калідор таксама падала святло; імгненне Ральф стаяў на парозе, засланяючы святло, потым ступіў у пакой, зачыніў і замкнуў за сабой дзверы. Мэгі ў свабодным халаціку сядзела каля акна, гледзячы ў цемру, але адразу павярнула галаву і глядзела, як ён увайшоў і сеў на край ложка. Потым паволі паднялася, падышла.

— Дай я памагу табе сцягнуць боты. Вось таму я ніколі не езджу ў высокіх. Сама іх не сцягнеш без сцягача, а ад сцягача добры абутак псуецца.

— Ты знарок носіш гэты колер, Мэгі?

— Попел ружы? — Яна ўсміхнулася. — Гэта заўсёды быў мой любімы колер. I ён падыходзіць да маіх валасоў.

Ён абапёрся на яе плячо, і яна сцягнула з яго бот, потым другі.

— Дык ты не сумнявалася, што я да цябе прыйду, Мэгі?

— Я ж табе сказала. У Драгедзе ты мой. Калі б ты не прыйшоў, павер мне, я сама да цябе прыйшла б.

Мэгі цераз галаву сцягнула з яго кашулю, на хвіліну далонь яе з прыемнаю асалодаю легла на яго голую спіну; потым яна адышла, патушыла святло, а Ральф павесіў сваё адзенне на спінку крэсла. Ён чуў яе рухі ў цемры, зашамацеў скінуты халацік. А заўтра раніцаю я буду служыць імшу. Але да раніцы яшчэ далёка, і чараўніцтва ў службе даўно не засталося. А цяпер — толькі ноч і Мэгі. Жаданая.

I гэта таксама — святое прычасце.

Дэн быў расчараваны.

— Я думаў, вы надзенеце чырвоную сутану! — сказаў ён.

— Іншы раз я яе надзяваю, Дэн, але толькі калі служу імшу ў сябе ў палацы. А калі я не ў Ватыкане, надзяваю чорную сутану і толькі падпяразваюся чырвоным, вось як цяпер.

— У вас там і праўда палац?

— Праўда.

— I там усюды запальваюць свечкі?

— Ага, але ж і ў Драгедзе запальваюць.

— Ну, у Драгедзе, — незадаволена паўтарыў Дэн. — Пэўна ўжо нашым да тых далёка. Вось каб мне ўбачыць ваш палац і вас у чырвонай сутане.

Кардынал дэ Брыкасар усміхнуўся.

— Хто ведае, Дэн, можа, калі-небудзь і ўбачыш.

Дзіўны выраз затаіўся ў вачах гэтага хлопчыка, быццам ён заўсёды глядзеў аднекуль здалёку. Паварочваючыся да слухачоў у час імшы, Ральф заўважыў — гэты дзіўны выраз стаў яшчэ яснейшы, але не пазнаў яго, толькі адчуў нешта вельмі знаёмае. Hi адзін чалавек на свеце, хай сабе гэта мужчына ці жанчына, не бачыць сябе ў люстэрку такога, які ён на самай справе.

На каляды ў Драгедзе, як, зрэшты, і на кожныя каляды, чакалі ў госці Людвіга і Эн Мюлераў. Усе ў доме рыхтаваліся адсвяткаваць гэты дзень бесклапотна і весела, як не было ўжо шмат гадоў; Міні з Кэт за працаю даволі немузычна напявалі, пухлы твар місіс Сміт штохвіліны расплываўся ва ўсмешцы, Мэгі маўкліва аддала Дэна ў Ральфава распараджэнне, нават Фія нібыта павесялела і не ўвесь час сядзела, быццам прыкаваная, за пісьмовым сталом. Мужчыны знаходзілі прычыну, каб начаваць цяпер дома, бо вечарамі, пасля позняй вячэры, у гасцёўні не змаўкалі размовы, і місіс Сміт з задавальненнем частавала на ноч гледзячы падсмажаным хлебам з сырам, пульхнымі, адразу з полымя аладкамі і плюшкамі з разынкамі. Ральф пратэставаў — залішне яго кормяць, каб хоць не растаўсцець, — але за першыя тры дні само паветра ў Драгедзе, яе трапезы і яе насельнікі змянілі яго, і ён ужо не здаваўся такім змардаваным і змучаным, якім сюды прыехаў.

Чацвёрты дзень выдаўся вельмі гарачы. Ральф з Дэнам паехалі прыгнаць з выгану адну атару, Джасціна змрочна зашылася ў сховішча пад перцавым дрэвам, а Мэгі прылегла адпачыць на верандзе. Яе размарыла, ва ўсім целе і на душы — шчаслівая лёгкасць. Жанчына можа добра абыходзіцца без гэтага гадамі, але так слаўна, калі з табою — той, адзіны. У гадзіны, калі з ёю Ральф, трапятліва жыве ўся яе істота, недатыкальная толькі тая яе частка, якая належыць Дэну; ды вось бяда, калі з ёю Дэн, трапятліва жыве ўся яе істота, апрача тае часткі, што належыць Ральфу. I толькі калі яны з ёю абодва разам, вось як цяпер, яна папраўдзе жыве поўным жыццём. Што ж, вельмі зразумела. Дэн яе сын, а Ральф — каханы.