У горадзе палiлi апалае лiсце. Стаяла сонца — яркае, але нiзкае i халаднаватае.

Мiнак склаў рот лiтараю "о" i выхукнуў паветра. Белыя клубочкi пары расталi ў кастрычнiцкiм надвячорку.

Мiнак прыспешыў крок. Ён ледзь не бег па цэментавых плiтах, якiмi выклалi сцежку памiж дашчаным плотам новабудоўлi i каштанавай вулiцаю.

Ён гэтак шпарка i ўтрапёна рухаўся, што, сам не хочучы таго, апынуўся на сярэдзiне завулка, па якiм павольна плыла жалобная працэсiя. Паперадзе рассыпалi кветкi двое дзяцей: цыбаты хлопчык i дзяўчынка з тоўстымi коскамi. Галоўкi гваздзiкоў расцiскалiся ботамi салдат, якiя неслi на плячах труну з сiвагаловым палкоўнiкам. За труною сунулiся на ватных нагах чырванавокiя сваячкi ў чорных хустках i вайсковы духавы аркестр. Ён зайграў нудотна i непрыгожа толькi тады, калi Мiнак быў ужо даволi далёка ад развiтальнай працэсii.

Ён крочыў каля дзiцячага садка, у якiм мужчына з жанчынаю выгульвалi чорных пудзялькоў. Мужчына са смакам курыў цыгарэту, пудзялькi нюхалi адзiн аднаму задняе мiжлап’е, а жанчына, прысеўшы на кукiшкi, спраўляла абедзве патрэбы. Вочы ў Мiнака i сабакаводкi сустрэлiся толькi на iмгненне. Мiнаку зрабiлася нiякавата. Ён адвярнуўся i прыспешыў хаду.

Ён нават пачаў пераходзiць на другi бок завулка, але i там яго падпiльнавала нечаканасць. У блакiтнакрылай легкавой машыне, якая не магла праехаць з-за пахавання, на пярэднiм сядзеннi, вывалiўшы з-пад курткi вялiзную цыцку, ружоватварая маладуха кармiла немаўля.

Мiнак збочыў з завулка ў двор, i ягоная спiна схавалася ў клубах духмянага дыму спаленага лiсця.

28.01.1996

Надышло 25 снежня, канчаўся найкарацейшы дзень.

У горадзе з вiншаваннямi, падарункамi i застоллямi святкавалiся Каляды. А таму шмат у якiх вокнах мiгцелi вясёлкавымi лямпачкамi навагоднiя ёлкi.

Але — так бывае заўсёды — калi ў адным месцы весела, дык у другiм — сумна i горка. За адным з вокнаў стаяла суцэльная цемра. I ў прапахлай лекамi цямрэчы памiрала хворая на сухоты маладая самотная жанчына.

Яна паспрабавала прыўзняцца на ложку, каб зрабiць глыток астылай мятнай гарбаты, i не змагла. Свядомасць на хвiлю пакiнула яе.

Да прытомнасцi жанчына вярнулася цяжка i першае, што пачула, — грукат уваходных дзвярэй.

Нехта вялiкi i няўклюдны шапацеў, тупаў i натужна соп у маленькай вiтальнi.

Жанчына, зрабiўшы намаганне, павярнула голаў i пабачыла танюткую стужачку залацiстага святла, што ляжала пад дзвярыма цёмнай спачывальнi. Розум вярнуўся ў крышталёвую яснасць, i ад гэтага хворай зрабiлася толькi горай. Страх канчаткова спаралiзаваў змучанае, высахлае, выпетранае цела. Жанчына з жахам пазiрала на светлую шчылiну i не магла адвесцi вачэй.

Тым часам з вiтальнi пачуўся сухi, рэзкi кашаль. Перхаючы, бухаючы i захлынаючыся ўласнымi макротамi, да дзвярэй падсунулася нязваная iстота. Ручка павярнулася. Дзверы расхiнулiся. У жаўтлявым прагале ўзвышалася каржакаватая постаць Карачуна. З жаночых грудзей вылецеў жаласны перадсмяротны стогн.

— Не сiпi. Патрывай. Табе засталося ўсяго нiчога. Прымеш апошнюю пакуту ад рук маiх i пойдзеш вольная ў нябеснае святло. — Шырокi, падобны да дубовага карча, цемнатвары Карачун сунуўся да ложка, ледзь-ледзь перастаўляючы слановыя ногi ў мяккiх бурачках.

Халодныя слёзы заслалi ашклелыя жаночыя вочы.

Карачун узлез на ложак, стаў над пакутнiцаю на карачкi i пачаў цiснуць i ламаць змучанае цела сваiмi наўздзiў цёплымi лапамi.

Не вытрываўшы курчаў i сутаргаў, жанчынiна душа пакiнула цела. Твар у нябожчыцы зрабiўся падобны да васковае маскi. У сцiснутых губах скамянеў увесь жах, якi чалавек адчувае пры сустрэчы з Карачуном.

24.02.1996

Часавiк перакулiў невялiчкi пясочны гадзiннiк i сказаў:

— Жыццё — гэта толькi iмгненне. А калi пасля смерцi цябе чакае iснаванне, дык яно будзе драбочкам у параўнаннi з велiччу вечнасцi, як i ў тым выпадку, калi пасля другога скону ты апынешся ў трэцiм жыццi.

— А што ўкладаецца ў iмгненне, якое вы называеце жыццём? — спытаўся вучань у Часавiка, якi неадрыўна сачыў за струменьчыкам пяску ў настольным гадзiннiку.

— Iмгненне жыцця складаецца з сямi крокаў — як для жанчыны, так i для мужчыны, але ёсць адна рознiца: жанчына ступае сямiгадовымi, а мужчына васьмiгадовымi адрэзкамi часу. Пра першыя, як i пра апошнiя, гады чалавечага iснавання гаварыць не мае сэнсу, бо яны не належаць уласна асобе, iмi распараджаюцца i апякуюцца бацькi, дзяды, дзецi, унукi — адным словам, iншыя людзi.

Таму варта не звяртаць увагi на першы крок i не заўважаць апошнi.

Часавiк замаўчаў.

— Працягвайце, калi ласка, — шэптам папрасiў вучань.

— Зараз, я засяроджваюся, бо ў далейшым аповедзе павiнна быць толькi адна якасць, ён мусiбыць кароткi, як жыццё.

Перакулiўшы, Часавiк зноўку запусцiў старажытны гадзiннiк i прамовiў:

— У 7 гадоў у дзяўчынкi змяняюцца зубы, адрастаюць досыць доўгiя валасы, з’яўляецца вiльгаць ва ўлоннi.

У 8 гадоў у хлопчыка выпадаюць малочныя i вырастаюць сапраўдныя зубы, валасы гусцеюць i цямнеюць, а чэлес пачынае зрэдчас напiнацца i выпускае першую кроплю насення.

У 14-гадовым узросце ў дзяўчыны пачынаюцца месячныя, такiм чынам яна робiцца здатная да нараджэння дзiцяцi. I калi ўдары сэрца падчас плоцкае любовi ў яе моцныя i роўныя, дзiця народзiцца здаровае.

У 16-гадовым узросце хлопец страчвае здольнасцi Чараўнiка, канчаткова абрываюцца сувязi памiж ягоным цяперашнiм iснаваннем i мiнулымi жыццямi. Насення ў хлопца выпрацоўваецца шмат. Ён гатовы да кахання i любовi з дзяўчынаю i можа дасягнуць з ёю суладдзя, мiру i шчасця.

У 21 год жаночае цела выспявае цалкам, напаўняецца энергiяй, валасы дасягаюць максiмальнай даўжынi, а ў роце з’яўляюцца зубы мудрасцi.

У 24 гады мужчынскiя цяглiцы робяцца цвёрдыя, косткi набываюць моц, насенне выштурхоўваецца пругка i часта, а ў роце вырастаюць апошнiя зубы.

У 28 гадоў жаночыя цяглiцы, як нiколi, пругкiя, яна з лёгкасцю нараджае дзяцей, а яе ўлонне поўнiцца жыццядайнымi сокамi i святлом.

У 32 гады мужчына дасягае вяршынi ўласнай спеласцi: плоць ягоная моцная. У iм нязгасна палымнее агонь любоўных жаданняў.

Калi жанчыне спаўняецца 35, бiццё сардэчнага пульсу пачынае затухаць, твар пакрываюць зморшчынкi, а валасы губляюць бляск.

Калi мужчыну спаўняецца 40, яечкi выпрацоўваюць меней насення, валасы радзеюць, зубы псуюцца.

У 42 гады ў жанчыны слабне жыццядайнасць грудзей, жывата i похвы. Твар амаль цалкам пакрываюць зморшчынкi, а валасы пачынаюць сiвець.

У 48 гадоў у мужчыны жыццёвыя сiлы моцна змяншаюцца, на твары з’яўляюцца зморшчынкi, а валасы выбельвае сiвiзна.

Калi жанчына пражыве 49 гадоў, месячныя ў яе спыняцца, пульс у вагiне канчаткова ацiхне, i мужчына не сустрэне радасцi ў запаветных веснiцах. Але менавiта ў гэтым веку жанчына набудзе здатнасць да сувязяў памiж яе цяперашнiм жыццём i жыццём будучым, яна займее вартасцi Чараўнiцы. Людзi навокал пачнуць казаць на яе: старая.

Калi мужчына пражыве 56 гадоў, ён перастае выпраменьваць жыццядайную субстанцыю. Хваробы накiнуцца на яго, нiбыта сабачая гайня, вантробы выпетраюць, а сiлы скончацца. Людзi пачнуць называць яго: стары.

Па гэтых словах Часавiк паклаў пясочны гадзiннiк на бок, даючы зразумець, што размова скончылася.

14.02.1996

У тэатры апусцiлася заслона. Скончыўся спектакль "Снежная каралева". Акторы пераапранулiся i сабралiся ў буфеце, каб адзначыць заканчэнне апошняй пастаноўкi ў 1995 годзе. Святкаванне атрымалася шумнае, не раўнуючы, як у пячоры ў лясных бандытаў. Балявалi доўга. Разыходзiлiся апоўначы. Калi пакiнулi буфет i паразвiтвалiся, у тэатральным парку застаўся стаяць толькi адзiн Актор. Зрэшты, у Дзяржаўным тэатры iмя Янкi Купалы, што месцiцца насупраць прэзiдэнцкага палаца, толькi ён i быў Акторам, а не кардоннай дурылкаю, як астатнiя твараробы. Хвiлiн колькi Актор пастаяў на абледзянелых прыступках каля службовага ўвахода, а потым рушыў у грамадскую прыбiральню. Менавiта там ён набыў гарэлку ў прыбiральнiка. З пляшкаю ў кiшэнi Актор пайшоў у сваю бабыльскую кватэру.