— А хто сказаў, што я чалавек? Зусiм не. Я — Сунiчнiк, лясны дух, якi дапамагае маладым дзяўчатам збiраць ягады, паказвае найлепшыя мясцiны, выводзiць на ўсыпаныя сунiцамi сонечныя паляны.

— А маё вядзерца поўнае. Я свае сунiцы сабрала.

— Не трэба так казаць. Ты ж такая маладая, табе яшчэ збiраць i збiраць варта было б. Ты, мая мiлая, набрала адно драбязы кiслай, а сапраўднай духмянай сунiцы, што сама растае ў роце, нават i не пакаштавала. Хадзем, мiлая мая, пакажу ягадную паляну, якую ты i ў найсаладзейшых снах не бачыла. На тым месцы, колькi б нi збiраў сунiц, а ўсiх нiколi не збяреш. Хадзем, мая непараўнальная, хадзем у госцi. Ты i сама, пэўна, здагадваешся: не кожную ягаднiцу Сунiчнiк запрашае на пачастунак.

— Не трэба, спадар Сунiчнiк, так доўга ўгаворваць, я сама не першы год такую паляну шукаю. I калi паабяцалi, дык хутчэй паказвайце, а то перадумаеце, так з мужчынамi спрэс здараецца.

— Спрытная. Мне жвавыя падабаюцца. Падыдзi да мяне, стань тут, з левага боку, ды зiрнi праз правае плячо.

Маладая ягаднiца ўбачыла сонечную паляну, дзе не было як i ступiць з-за сакаўных сунiц.

— Заваражылi вы мяне, далiбог, зачаравалi.

— Сама захацела, а я толькi крышачку дапамог. А цяпер ты марыш пра зусiм iншыя чары, хочаш пакаштаваць саладзейшых ягад. Скiнь непатрэбная апранахi, застанься такою, як стварыла цябе прырода. Распранiся, духмяная мая, каб я мог параўнаць твае сунiчныя вусны з сунiчнымi смочкамi. Скiнь i астатняе, ляж на траву, раскрый таемныя веснiцы, каб я мог схiлiцца i языком палашчыць сунiчку твайго секеля.

Сунiчнiк доўга i старанна песцiў дзявочую похву пругкiм языком, аж да той пары, пакуль ягаднiца не задрыжала ўсiм целам, не завохала, не застагнала i не завыгiналася ў бурнай iстэрыцы. I нават тады Сунiчнiк працягваў пакусваць i лiзаць напружаную бубку жаночай сутнасцi. Дзявочае цела круцiлася ў марных спробах вырвацца з-пад Сунiчнiка, але той намёртва прыцiснуў ягаднiцу да зямлi. Свядомасць пакiнула дзяўчыну, i яе цела абмякла i аплыло. Сунiчнiк выдаiў са свайго напятага чэлеса мацiцовы кiсель насення.

Калi да маладой жанчыны спакваля вярнулася яснасць розуму i яна расплюшчыла вочы, дык Сунiчнiк ужо сядзеў каля вядзерца i еў ягады.

— Што ж гэта вы робiце? Абяцалi ягадамi частаваць, а самi назбiранае ясце, — ласкава папракнула маладзiца i пачала пальцамi расчэсваць i растрасаць свае доўгiя русыя валасы.

— Я думаў, мы паразумелiся, а табе жменькi ягад шкада.

— Ну не крыўдуйце. Я жартам. Ешце. Хоць усе з’ядайце. — Ягаднiца туга завязала на галаве белую хустачку.

— Зараз пойдзем да майго брата, Чарнiчнiка, i пазычым вялiкае вядро. Ты назбiраеш найсаладзейшых сунiц у свеце, цукровая мая. Дарэчы, тваё вядзерца хай пастаiць, нiхто не возьме.

Яны пайшлi вузенькай сцежкаю ў самыя нетры непрыбранага лесу. Сцежка вiлася ў зарасцях высокага кустоўя, абсыпанага крывавымi гронкамi воўчых ягад. Нечакана для маладзiцы кусты скончылiся, i сцежка выйшла да невялiкага, парослага асакою балотца, пасярод якога свяцiлася цнатлiва-нябесным блакiтам круглае акенца Чортавага вока. Сунiчнiк упэўнена ступiў на тоўсты кiлiм дзёрну, пад якiм затузалася дрыгва. Ён тупнуў, дробныя хвалi пабеглi па вадзе, Чортава вока пачарнела, запухiрылася i забалбатала. Разам з алейнымi бурбалкамi на паверхню ўзняўся сярнiсты газ. Праз хвiлiну над асакою вiсела жаўтлявая задушлiвая смуга.

Маладая ягаднiца адчула на сваiм запясцi жалезныя пальцы Сунiчнiка. Дзяўчына тарганулася ў бок воўчага кустоўя, але Сунiчнiк трымаў мёртва. Пераляканая маладзiчка звяла, апусцiлася на асаку i загула.

А ў гэты момант з самых нетраў дрыгвянога балота ўсплыў на паверхню калматы Багнiк. Ён нагадваў гурбу рудога торфу, у якiм ярка свяцiлiся дзве сапфiравыя зорачкi ясных вачэй.

— Ты нашто мяне пабудзiў, Сунiчнiк? — на травянiсты бераг леглi кiпцюрастыя лапы. — Ты ж ведаеш, як я не люблю, калi мяне торгаюць без дай прычыны?

— Нагода, шаноўны Багнiк, ёсць. Я ж нiколi не з’яўляюся без падарунка. Вось i цяпер прывёў ягаднiцу з чыстым целам i наiўнай душою.

— А колькi мне будзе каштаваць твой падарунак? — Багнiк соладка пазяхнуў.

— Дамовiмся. Сто разоў дамаўлялiся i зараз не пасварымся. Дасi пярсцёнак са смарагдам, i дзяўчына будзе тваёю. Не пашкадуеш. Я каштаваў яе сунiцы.

— I што ты, брат мой Сунiчнiк, у пустым зiхценнi каляровых каменьчыкаў знаходзiш? Не разумею. — Багнiк апусцiўся ў дрыгву з галавою, але праз iмгненне зноў ляжаў на паверхнi.

На крывым кiпцюры iскрыўся плацiнавы пярсцёнак з масiўным смарагдам.

— Трымай! — Багнiк пусцiў пярсцёнак у паветра, адкуль яго спрытна вычарпнуў Сунiчнiк.

— Прыгажосць уратуе свет, — сказаў ён i ўздзеў пярсцёнак на безыменны палец левай рукi.

Палюбаваўшыся смарагдам, Сунiчнiк падхапiў на рукi самлелую ягаднiцу i кiнуў у брунатны мул. Тая закалiхавала. Багнiк апусцiўся ў сваё густое царства разам з маладзiцаю.

Сунiчнiк вярнуўся на сонечную галявiну i ўсмак паеў салодкiх ягад з вядзерца.

27.06.1995

Вогненны сабака высока падскокваў i павiскваў.

— Зараз, зараз, — супакойваў сетэра гаспадар, выходзячы з прыбiральнi, — цыгарэты вазьму i пойдзем.

Гулялi доўга. Гаспадар хадзiў па лясных грудах, курыў i любаваўся краявiдамi ружовай i духмянай вечаровай Вiльнi. Сабака гойсаў па лагчынах, шапочучы ў зарасцях папарацi.

Праз гадзiну яны вярнулiся ў Новую Вiльню, каб узняцца на перадапошнi паверх шматкватэрнага гмаха. Яны толькi зайшлi ў пад’езд, як гнуткi сетэр занепакоiўся i колькi разоў варожа гаўкнуў. На сваiм паверсе сабака пачаў люта брахаць i кiдацца на дзверы. Гаспадар завагаўся: адчыняць, не адчыняць. Тут дзверы рэзка расхiнулiся. Чырвоны сетэр скочыў на цёмную постаць, што ўзвышалася ў калiдоры. Агнiстая зорка вырвалася з рукi чалавека ў чорнай масцы. Куля ўвайшла ў сабачую пашчу. Сетэр скруцiўся, тузануўся, заторгаўся i ацiх назаўсёды. Гаспадар хiстануўся, адступiў, прытулiўся спiнаю да сцяны i заплюшчыў вочы. У чалавека адняло мову.

Апрануты ў цёмнае, Папераджальнiк звiнцiў з пiсталета глушыльнае прыстасаванне i схаваў зброю ў нагруднай кiшэнi.

— Гэта вам папярэджанне, — паведамiў ён i пачаў спускацца па сходах.

Чалавек маўчаў, мова не вярнулася.

— Апошняе! — крыкнуў Папераджальнiк на ўвесь пад’езд i выйшаў у лiтоўскую ноч.

26.08.1995

Пачало накрапваць. Мужчына ўзняў каўнер. Ён стаяў на трамвайным прыпынку пад лiхтаром i чытаў газету. Ён мог бы перайсцi пад лiпу цi схавацца пад брылём шапiка "Саюздруку", але застаўся на месцы, бо спадзяваўся на хуткi трамвай, якi выверне з-за рога, пусцiць фiялетавую iскру, зазвонiць весела i бадзёра, спынiцца, расчынiць дзверы ў светлы салон, дзе можна будзе сесцi на сухое крэсла i дачытаць артыкул.

Толькi трамвай не прыходзiў i не выварочваў з-за дома, i не расхiнаў запрашальна дзверы.

Дождж гусцеў. Варта было схавацца пад дрэвам цi хоць бы стаць пад газетны шапiк. Але мужчына заставаўся пад высокiм лiхтаром. Так здараецца на прыпынках: стаiш i не можаш варухнуцца, ты ў поўнай залежнасцi ад трамвая, якi прапаў немаведама дзе.

Тыя, што прыходзiлi пазней, станавiлiся або пад купчастую лiпу, або тулiлiся спiнамi да дыктавых сцен шапiка. Мужчына заставаўся пад лiхтаром i змок бы ўшчэнт пад спорным i халодным начным дажджом, каб не Парасоннiца.

Прыйшоўшы на прыпынак, яна адразу схавалася пад густалiстую лiпу, адкуль i заўважыла мужчыну, якi згорбiўся, засунуў рукi ў кiшэнi i зрабiўся падобны да пакрыўджанага пеўня. Парасоннiца пашкадавала яго i разгарнула квяцiсты парасон.

— Бывае, стаiш на прыпынку пад дажджом i няма дзе схавацца, — загаварыла да мужчыны Парасоннiца. — А твой парасон стаiць дома, каля пачапельнiка, бо ранiцаю i знаку не было на дождж. I хто мог думаць, што ўвечары палье, як з вядра. I давядзецца думаць: столькi навокал людзей з парасонамi, i нiводзiн не падыдзе i не прапануе схавацца. Вы даруйце нахабства, але вам варта стаць пад мой парасон. Ён невялiкi, але захiне ад дажджу.