— Я смехам, — гавару, — бярыце бiлет.

— Ён смехам, — мяккi брыль паварочваецца да прыгажунi, на рыхлым твары — палёгка.

— Жартачкi, — рот прыгажунi расцягваецца. — Ну ў цябе i жарты.

— У вас, — кажу ёй.

— У вас жарты! — папраўляе сябе прыгажуня.

— Так лепш, прыгажуня!

— Камплiмент? Цi спроба пазнаёмiцца?

Падсоўваючы грошы пад касавую шыбу, мажны не ўтрымлiвае колькi манет. Яны коцяцца ў розныя бакi. У мажнога калоцяцца рукi — перахваляваўся дзядзька, вось i рукi не слухаюцца.

— Ну, што вы. I думаць не думаў знаёмiцца на аўтастанцыях, — раблю iдыёцкi твар i разглядаю нос прыгажунi.

Мужчына ў белай кепцы збiрае свае манеты.

— Адзiн да Мiнска, — даю касiрцы глянцавы чырвонец. Яна выбiвае бiлет i адлiчвае рэшту рублямi.

— У вас усе рублi брудныя.

— Спознiцеся на аўтобус.

— Прабачце, я не пачуў, што вы сказалi?

— Якiя мне даюць, такiя i я даю. Другiх няма. Чырвонцы я не малюю.

— Пераканаўча...

— I не кажыце, — апошняе слова пакiдаю за ёй.

Каля аўтобусных дзвярэй юнак есць яблык, некалькi мужчын кураць. Сярод курцоў белы мяккi брыль. Заходжу ў аўтобус. У канцы салона абапiраецца на незанятае крэсла прыгажуня. Праходжу ў самы хвост аўтобуса.

— Садзiся, хлопец, — запрашае старая кабета. Яе далонь стукае па вольным сядзеннi.

— У мяне без месца.

— Тут палова без месца. Зоймеш, i тваё будзе. Я во да Бялынiч прастаяла. Змучылася.

— Мо вы сядзеце? — прапаноўваю прыгажунi.

— Дзякуй. Там крэсла зламанае. Я пачакаю, мо гэта вольнае.

— Як сабе хочаш, — саджуся. Крэсла не адкiдваецца.

Стома ўцiскае мяне ў крэсла. Яна налiвае болем суставы... Колькi iх у мяне? Нi скуры, нi мышцаў, нi сэрца, нi душы я не адчуваю. Я нiбыта складзены з адных суставаў, i ўсе яны ныюць, распухаюць, баляць, выломлiваюцца... Страшэнны боль працiнае вострым дротам хрыбетнiк. Боль канцэнтруецца ў сёмым шыйным пазванку. Я расцiраю яго. Жаданне вырваць i выкiнуць!

Аўтобус набiрае хуткасць. Крэслы парыпваюць. Буркоча матор. Музыка, лiпучая i салодкая, што патака. Нехта ўключыў магнiтафон. Гомасексуалiстычная творчасць "Новай хвалi" — "Бэд Блю Бойз". Не пераношу слiнявы пасцельны музон. Устаю i iду па гумовай падлозе, пераступаючы праз сумкi, чамаданы i рэчмяхi. Юнак, што купляў бiлет другiм, прыцiскае да жывата аднакасетнiк.

— Я суткi не спаў, твой маг не дае заснуць. Вырубi яго. Ка-лi лас-ка.

— Я зраблю цiшэй.

— Паўтараю. Прашу цябе, выключы магнiтафон. Я не "блакiтны", каб засынаць пад скавытанне гермафрадытаў.

Юнак расшпiльвае партфель i дастае навушнiкi. Яму сорамна, але ён надзявае iх.

— Дзякуй, зносак, — кiваю, ён не чуе слоў i кiвае ў адказ. Яму не пашанцавала, да Мiнска прыйдзецца стаяць.

Сiлуэты мажнога ў кепцы i юнака ў самаробных навушнiках пагойдваюцца каля кабiны вадзiцеля. Нарэшце засынаю. Тое, што бачу, — не сон, а чаргаванне рэчаў, якiя бачыў за апошнi дзень...

Пераапранаюся. Чорныя порткi без паса. Замест паса раблю зашчапкi з алюмiнiевага дроту. Пачак цыгарэт i запалкi перакладаю ў кiшэнi рабочай курткi. Цяжкая тачка спыняецца каля гурбы жвiру. Рыдлёўка перамешвае вапнавы раствор. Ён фарбуецца. Каляровыя пасмы пiгменту цягнуцца за лязом. Пялёстак кельмы шпурляе аднатонны раствор на сiта. Ім стукаю аб таз. Той, поўны чорнага раствору, цяжкi, ледзь падняць, нясу да сцяны. Яна робiцца чорнай i выклiкае жах. Мне пачынае здавацца, што я не зраблю з графiту, што яно абрынецца, цi я не паспею выразаць, а тынк засохне. Другi слой — шэры. Ён кладзецца ўдвая лягчэй i лепш зацiраецца. Упэўненасць i спакой вяртаюцца ў душу. Верхнi слой белы. Яго раблю лепшым за папярэднiя, адмысловым. Ад сцяны цягне сцвярджальным духам будоўлi. Я ем сала з хлебам i цыбуляю. Трэба як мага больш з'есцi, каб не заснуць i скончыць працу. Жую, а перад вачыма кругамi ходзiць зграбная цёрка, раўняючы i раўняючы i без таго ўжо роўную плоскасць. Прыбiваю падрыхтаваны малюнак. На iм арган у натуральную велiчыню. На арганных трубах сядзяць пташкi — два галубы i салавей. Загадзя завостраны скальпель уваходзiць у прахалодны тынк. Выразаю першую дэталь — валюту на арганным камуфляжы. Прыкладаю да сцяны далонi. Прыемная шурпатасць i чысцiня. Прыкладаюся шчакой да тынку. Трэба паслухаць, адчуць сцяну, паверыць у яе, адчуць яе падрыхтаванасць да ператварэння. Сцяна чакае. Дэталi з'яўляюцца ў рэльефнай трохколернасцi. Тынк паступова высыхае. Рэзаць цяжэй i цяжэй. Нарэшце праца скончана. Радавацца няма сiлы. Прыбiраю, пераапранаюся ў дарожны строй i iду на станцыю. Побач, над маiм плячом, ляцiць салавей...

— Прачынайся, хлопец. Мы ўжо ў Мiнску, — будзiць мяне старая.

— Я спаў?

— Спаў, усю дарогу спаў, — яна сочыць, як наплывае на аўтобус паралелепiпед шматпавярховага будынка...

— Колькi паверхаў? Палiчыць не паспела.

— Многа.

— Я налiчыла дваццаць. Можа такое быць?

— Можа быць i дваццаць два.

— Буду-уюць.

Аўтобус спыняецца. Калi выходжу на тратуар, прыгажуня ўжо стаiць на асфальце. Яна трымае сумку, поўную дробных яблыкаў, i глядзiць на мяне. На прыгажунiным твары разгубленасць.

Прыгажуня! Якая ты прыгажуня? Рыбiна ты, якую шпурнулi ў траву. Сена ты ў лужыне на асфальце. Ты спадзяешся, што мы пойдзем разам i я дапамагу несцi пачастунак тваiм сталiчным сваякам? Ты глядзiш мне ў вочы, шукаючы падтрымкi... Дарма. Ты не паверыла, што я быў першым у чарзе па бiлеты. А я iм быў, бо першы той, хто едзе дадому, а не наадварот. Сталiца — Мiнск — мой дом, а ты спадзяешся на паразуменне...

Пакiдаючы за плячыма правiнцыялку з яе велiзарнай сумкаю, накiроўваюся да таксафонаў.

— Слухаю вас...

— Добры дзень, гэта я — Вадзiм.

— Я пазнаў цябе, Вадзiм. Адкуль тэлефануеш?

— З аўтавакзала. Толькi прыехаў. Заказ я зрабiў, сто гадоў прастаiць, гарантую. Грошы пры мне, заўтра прынясу твае дваццаць пяць працэнтаў.

— А калi працэнты перакласцi на рублi, колькi прынясеш?

— Колькi прынясу, столькi i будзе.

— Якi сабака цябе ўкусiў?

— Я даручаў табе шукаць заказы, i ты iх знаходзiў. Я працаваў з табой, а цяпер мне больш не патрэбна твая дапамога. Я больш не магу цягаць тазы з тынковачным растворам. З мастака я зрабiўся маляром, атынкоўшчыкам... Добра, што ты не бачыш мяне. На руках ад вапны — слановая скура, панцыр, а не скура, а ў маёй галаве столькi пяску, што хмарачос можна пабудаваць дваццацiдвухпавярховы. Я дайшоў да ручкi, запiс у дзённiку не магу зрабiць, лiст не магу напiсаць. У мяне ўжо нi сяброў, нi жанчын няма. Адны заказы. Вiтражы i сцены, сцены i вiтражы. Са мною неведама што творыцца — я на людзей кiдаюся, як сабака...

— Як сабе хочаш, а ў мяне якраз для цябе добры заказ.

— Добры цi злы — мне без рознiцы, я больш не буду займацца манументалкай.

— А чым станеш займацца, калi не сакрэт?

— Графiкай.

— Ты не зможаш пераквалiфiкавацца. Ва ўсялякiм разе, не цяпер.

— Чаму я не змагу?

— Таму, што ёсць заказ, якi ты будзеш рабiць. Ты ж хацеў зрабiць крэматорый?

— Крэматорый?

— Так.

— Твае дваццаць пяць працэнтаў?

— Дамовiмся.

— Не дамовiмся...

— Ты ператамiўся, табе трэба адпачыць i падумаць.

— Я ўжо рашыў.

— Эскiзы да крэматорыя ты ўжо зрабiў. Заўваж, цябе нiхто не прасiў, ты сам iх зрабiў. А я толькi знайшоў месца для рэалiзацыi тваiх iдэй.

— Ды згары ты разам з крэматорыем...

— Заказ не гарыць. Наконт працэнтаў дамовiмся. Адпачывай...

Наблiжаюся да тралейбуснага прыпынку, дзе чакаюць ледзь не ўсе пасажыры з майго аўтобуса. Зыркi агеньчык таксi зiхацiць над чорным люстэркам вымытай вулiцы. Выходжу на сярэдзiну дарогi i, ускiнуўшы руку, спыняю "матор".

— Вы не ў аэрапорт? — нехта пытаецца ў маёй спiны.

— Мне ў другi бок.

Таксiст шчоўкае лiчыльнiкам.

— Цэнтр, — кiдаю таксiсту.

Скразняк прыемна студзiць патылiцу. Лiповыя ствалы спяшаюцца насустрач лабавому шклу.

— З шабашкi? — пытае таксiст.