* * *

На кухнi пануе ўстойлiвы, моцны, салодкi пах смажанай бульбы. Старэйшы рабочы кроiць на важкiя лусты бохан чорнага хлеба. Маладзейшы напаўняе глыбокiя мiсы грыбным супам. На газавай двухкамфорнай плiце астываюць дзве аднолькавыя па аб'ёму каструлi — адна з бурштынавым кампотам, другая з духмяным супам.

— Калi не разбiрацца ў ядзе, можна i атруцiцца, — разважае старэйшы.

— Труцяцца сапсаваным, а не тым, чаго не любяць. Я адрознiваю сапсаваны прадукт ад свежага. Гэта ўжо абавязкова.

— А ў мяне бывае, што не магу стрымацца, так хочацца есцi. Ведаю, ведаю: што не зусiм добры суп, што гэтаму супу два днi, а ўсё роўна налiваю ў мiсу i з'ядаю.

— Мяне дык не прымусiш з'есцi сапсаванае, нават крышачку прыпсаваны прадукт. Праўда, аднаго разу...

— Хопiць за сталом! А?! — рэзка перарывае старэйшы.

— Ты ж сам пачаў пра атруту.

— Пачаў i скончыў. Усё. Гамон. Сядай i еш. Бяры хлеб.

— А ты хлеба не пашкадаваў, накроiў на дзесяцёх, — гаворыць маладзейшы рабочы, садзiцца да стала, бярэ лусту i адкусвае вялiкi, як праглынуць, кавалак.

У ванным пакоi з непрыкручанага крана капае. У вялiкiм пакоi на экранным шкле на змену мультыплiкацыйнаму саксафону вымалёўваецца барабан з надпiсам: "Канец фiльма". У калiдоры добра чуваць, як аб керамiчную ракавiну разбiваюцца капкi.

Вова праводзiць адвёрткаю па сухой атынкоўцы тонкую вертыкальную драпiну. Каб лепш бачыць, што робiць старэйшы брат, малодшы падыходзiць блiжэй да сцяны. На абгортачную паперу i чырвоныя прыступкi лесак цярушыцца з-пад сталёвага вастрыя адвёрткi светла-шэры пясок. Большы выразае на паверхнi сцяны ўласнае iмя — "Вова". У шарае вока малодшага трапляе парушынка; той, паморгаўшы, трэ кулаком запарушанае вока, напоўненае слязьмi i болем. Хлапечая рука з адвёрткаю паглыбляе элементы друкаваных, даволi роўных i шырокiх, выразных лiтар. Вова вельмi задаволены. Малодшы, забыўшыся на вока, маленькiм вiнтом пачынае выдрапваць на сцяне iмя, не сваё, а iмя, дадзенае бацькамi старэйшаму брату, — "Вова". Лiтары, зробленыя тупым, не прыдатным для гэткай справы iнструментам, — танклявыя, нахiленыя. Большы перасоўвае лескi па шапаткой, зацярушанай пяском паперы на старое месца, забiрае ў меншага вiнт i вяртае разам з адвёрткаю на алейна-белае падваконне, да круглых каўпакоў. Меншы паслухмяна пакiдае разам з братам пакой. У пустым, аптычна скасабочаным пакоi застаюцца надпiсы — "Вова" i "Вова".

* * *

— У супе, як нi прамывай грыбы, заўсёды на дне пясок, — сур'ёзна даводзiць старэйшы.

— На зямлi, на пяску растуць, што ў тым дзiўнага?

— Асаблiва ў сухiх грыбах, — не чуючы пытання, працягвае старэйшы рабочы.

— Са свежых супу нiхто не варыць. Смажаць цi соляць. А суп — гэта ўжо зiмою, а лепш калi пад вясну. Люблю. Люблю збiраць грыбы, — маладзейшы падымае край мiсы, каб было зручней дачэрпаць суп, i дадае: — Каб не работа, дык кожны дзень хадзiў бы ў лес.

— Зiмою? А?

— Зiмою, вядома, не.

— Я i кажу, што зiмою не пойдзеш. Таму я больш люблю рыбу лавiць. Рыбу i зiмою i летам можна лавiць.

— А я не люблю рыбу лавiць. Есцi люблю. Смажанага карася цi карпа за мiлую душу i зараз з'еў бы. А рыбалку не люблю. Трэба сядзець на адным месцы, глядзець у адну кропку, на паплавок.

— Ты не сядзi, а хадзi па беразе.

— Зiмою? Ходзiш i круцiш новыя пелькi ў лёдзе. Ходзiш i круцiш. Так?

— Зiмою сапраўды не паходзiш, — згаджаецца старэйшы.

— Я што кажу: лета, як нi круцi, лепш за зiму. Усё проста i ўсё ясна, — маладзейшы дапiвае кампот i па загаду старэйшага пачынае, бразгаючы мiсамi, мыць посуд. Старэйшы закiдвае нагу на нагу i закурвае папяросу. Перакурыўшы i пакiнуўшы ў маленькай кухнi пасмы дыму, рабочыя вяртаюцца да стоса шпалераў.

* * *

У душным ванным пакоi перачакаўшы, пакуль пройдуць рабочыя, хлопцы заходзяць у пракураную кухню. Большы налiвае невялiкiм апалонiкам у глiняныя мiсы гарачы суп. Меншы, ад няма чаго рабiць, пастуквае лыжкай па цыраце, якой засланы квадратны на тонкiх трубчатых ножках стол. У кухнi пахне тытунём, калдунамi i грыбным супам. Вова хутка з'ядае сваю порцыю i накладае ў гэтую ж мiсу сакавiтыя калдуны. Меншы просiць даесцi за яго суп, бо ён болей не можа, бо ён у дзiцячым садзе атруцiўся грыбамi, бо ён усё роўна не будзе есцi гэты суп. Па-жывёльнаму вуркоча стары, спрацаваны за дзесяць гадоў халадзiльнiк. Большы хлопец забiрае ў меншага мiсу з недаедзеным астылым супам i падсоўвае таму сваю з гарачымi, толькi з духоўкi, калдунамi. Меншы з радасцю разразае вiдэльцам апетытную тушку з чырванавата-рудою скарынкаю. З-пад вiдэльца ў мiсу выцякае густы мясны сок з круглымi вочкамi тлушчу.

— Яны не ваззлуюцца? — пачынае меншы.

— А чаго iм злаваць?

— Мы папсавалi сцяну.

— Рабочыя заклеяць сцяну шпалерамi, i надпiсаў не будзе вiдаць.

— Дык нашто мы тады пiсалi?

— Мы пiсалi, каб ты навучыўся вымаўляць "р".

— У слове "Вова" няма "в-в-в".

— Чаго няма?

— Няма "в-в-в".

— У слове "Вова" ёсць "в-в-в". Ты хочаш сказаць, што ў iм няма "р-р-р".

— Так, — уздыхае меншы i дадае: — I я не навучыўся вымаўляць гэта. Дык нашто мы пiсалi?

— Мы пiсалi, — большы паглядае на столь, нiбы на белай столi напiсаны адказ, — мы пiсалi... Каб ты... Каб ты пар-р-раз-зумнеў. Зразумела?

— Не-е-еа.

— Паразумнеў, паразумнеў. Паўтарай.

— Пав-в-вазумнеў, пав-в-вазумнеў...

— Стоп. I гэта слова не тое. I яно не падыходзiць.

— Не падыходзiць, — уздыхнуўшы, згаджаецца меншы.

* * *

Кароткi ўказальны палец старэйшага з рабочых паказвае на Вовiна слова, выдрапанае пад столлю. Маладзейшы не здзiўляецца, ён спакойна глядзiць на рэльефны надпiс. Старэйшы заўважае крывыя лiтары меншага з братоў i сваiм кароткiм пальцам, на якiм сiнее вытатуiраваны пярсцёнак, паказвае на iх.

— Што будзем рабiць з гэтымi Вовамi? — раiцца маладзейшы.

— З чым? З надпiсамi?

— З дзецьмi, — удакладняе маладзейшы рабочы; ён, стоячы на табурэце, гладзiць шырокай даланёю шурпатую сцяну ў тым месцы, дзе атынкоўку пашкодзiлi адвёрткаю; счакаўшы, ён кажа: — Адвёрткаю пiсаў...

— У iх свае бацькi ёсць. Хай i глядзяць. А мы заклеiм, папера добрая, тоўстая, i вiдаць не будзе. Ты згодзен? А?

— Згодзен, — маладзейшы саскоквае з табурэта i загадвае: — Намазвай! Я чакаю...

— Зараз пачну. А што ты хацеў за сталом расказаць? А?

— Нiчога.

— Нiчога? — здзiўляецца старэйшы.

— Так. Нiчога не хацеў расказаць.

— Ты ж пачаў, ды я перапынiў.

— Пачаў, а цяпер не пачну. Ты не разважай, а лепш добра намазвай, пропускаў не рабi.

— Я намазваю добра. Табе яшчэ павучыцца трэба, каб так намазваць. Расказвай лепш. А то, глядзi ты на яго, вучыць мяне ўзяўся.

— Заўтра за абедам я табе ўсё i раскажу.

— Можаш не расказваць нi сёння, нi заўтра, — старэйшы робiць выгляд пакрыўджанага.

— Добра. Слухай. Не крыўдуй. Чуеш? I чаму ты, калi пра што пытаеш, гэтае "а" дадаеш?

— Не ведаю. Прывык. А калi i як, не помню.

— Пакiнем гэтае "а". Слухай. Сядзелi мы ў сталоўцы. Я i яшчэ двое хлопцаў, аднакурснiкаў маiх. Яны сябравалi. Сiтуацыя непрыемная, калi побач двое сяброў, а ты iм толькi знаёмы цi аднакурснiк. Неўраўнаважаная сiтуацыя. Мы тады ўзялi салату са свежай капусты. Падсоўваю да сябе талерку, а там чарвяк. Невялiкi чырвоны чарвяк, на такога добра рыбу лавiць. Я цiхенька, каб сябры не пабачылi, выкiнуў чарвяка пад стол. Але яны заўважылi. Я моўчкi ем капусту. А першы кажа, што ён бы не еў, i другi пагаджаецца, што ён бы таксама не еў. А я iм кажу, што яны гэтую ж самую салату ядуць, i калi чарвяк трапiў у маю талерку, дык гэта чыстая выпадковасць, бо з адной каструлi ўсiм накладалi. Першы засмяяўся. Злосна засмяяўся. I другi засмяяўся. Тады я ведаеш што зрабiў?

— Што? А?

— Ізноў тваё "а". Яно хутка да майго языка прыклеiцца.