— Сэр Олівер, — перабіў яго Хэтч, — паколькі вы не збіраецеся перапыніць гэтую пропаведзь, я прыму свае меры. Гоф, трубі, каб садзіліся на коней.

Пакуль трубіла труба, Бенет прыблізіўся шчыльна да здзіўленага свяшчэнніка і нешта злосна зашаптаў яму на вуха.

Свяшчэннік спалохана зірнуў на Дзіка Шэлтана; Дзік таксама заўважыў гэты позірк. Дзіку было над чым задумацца, бо сэр Гары Шэлтан быў яго родным бацькам. Але ён не сказаў ні слова, і ніводзін мускул не ўздрыгнуў на яго твары.

Хэтч і сэр Олівер між тым абмяркоўвалі абставіны, якія змяніліся. У замку Мот вырашана было пакінуць дзесяць чалавек — яны ж павінны былі ахоўваць свяшчэнніка на яго шляху праз лес. Па той прычыне, што Бенет цяпер заставаўся пры гарнізоне, камандаванне атрадам, які адпраўлялі на падмацаванне да сэра Дэніэла, даручылі Дзіку Шэлтану. Іншага выбару не было: атрад складаўся з цёмных, непаваротлівых людзей, малавопытных у ваеннай справе, а Дзіка любілі: ён быў смелы і не па гадах разважлівы. Хаця ўсё сваё юнацтва Дзік пражыў у глухамані, ён атрымаў сякую-такую адукацыю: сэр Олівер навучыў яго грамаце, а Хэтч — валодаць зброяй і камандаваць войскамі. Бенет Хэтч заўсёды ўважліва адносіўся да Дзіка: ён быў з тых людзей, якія жорсткія да ворагаў, але па-свойму, грубавата адданыя сябрам. І цяпер, калі сэр Олівер схаваўся ў бліжэйшым доме, каб напісаць сваім выразным, прыгожым почыркам данясенне аб усіх апошніх падзеях сэру Дэніэлу Брэклі, Бенет падышоў да свайго вучня, каб пажадаць яму поспеху.

— Ідзіце далёкім шляхам, у абход, майстар Шэлтан, — сказаў ён. — Трымайцеся далей ад моста, калі даражыце жыццём. Няхай за пяцьдзесят крокаў перад вамі ўвесь час ідзе адданы чалавек. Будзьце асцярожныя аж пакуль не мінеце лес. Калі нягоднікі нападуць на вас, уцякайце. Уступаць у бой не варта: вас надта мала. І ўцякайце наперад, майстар Шэлтан, а не назад, калі даражыце жыццём, помніце, што тут, у Тэнстоле, няма каму вам дапамагчы. Паколькі і вы адпраўляецеся на вялікую вайну за караля і я застаюся тут, дзе майму жыццю пагражае небяспека, і толькі святыя ведаюць, ці ўбачымся мы яшчэ з вамі на гэтым свеце, дазвольце даць вам мой апошні наказ на дарогу: асцерагайцеся сэра Дэніэла. Давяраць яму нельга. Не спадзявайцеся на гэтага блазна свяшчэнніка: ён не злы чалавек, але выконвае чужую волю; ён у руках сэра Дэніэла! Там, куды вы накіроўваецеся, знайдзіце сабе добрага заступніка; шукайце сяброў сярод моцных людзей. І згадвайце ў сваіх малітвах Бенета Хэтча. На свеце нямала нягоднікаў і горшых за Бенета. Жадаю вам удачы!

— Хай і табе Бог памагае! — адказаў Дзік. — Ты заўсёды адносіўся да мяне па-сяброўску, і я гэтага не забуду.

— Паслухайце, — дадаў Хэтч збянтэжана, — калі гэты Помшчу-за-ўсіх праткне мяне стралой, ахвяруйце залатую марку, — не, лепш цэлы фунт за супакой маёй беднай душы. А то, баюся, як бы мне не давялося блага ў чысцілішчы.

— Твая воля будзе выканана, Бенет, — адказаў Дзік. — Але ты дарэмна трывожышся, сябра. Там, дзе мы з табой хутка сустрэнемся, табе будзе больш патрэбны эль, чым памінальная абедня.

— Дай жа Бог, майстар Дзік! — сказаў Хэтч. — Але вось ідзе сэр Олівер. Калі б ён гэтак жа спрытна валодаў лукам, як валодае пяром, з яго выйшаў бы слаўны воін.

Сэр Олівер уручыў Дзіку запячатаны пакет, на якім было напісана: «Майму глыбокашаноўнаму пану сэру Дэніэлу Брэклі, рыцару. Перадаць неадкладна».

Дзік засунуў пакет за пазуху, загадаў атраду рухацца следам і крануўся з вёсачкі на захад.

Сэр Дэніэл і яго воіны размясціліся на гэтую ноч у Кэтлі і бліжэйшых ваколіцах у цёплых, добра ахоўваемых дамах. Але тэнстолскі рыцар быў з тых людзей, якіх ні на хвіліну не пакідае прага нажывы; і нават цяпер, напярэдадні паходу, у якім ён павінен быў або перамагчы, або загінуць, ён падняўся ў гадзіну ночы, каб выбіць грошы са сваіх бедных суседзяў. Ён нажываўся на спрэчных спадчынах. Звычайна ён купляў права спадчыны ў якога-небудзь безнадзейнага прэтэндэнта і потым з дапамогай магутных лордаў, што акружалі караля, дабіваўся няправільных рашэнняў у сваю карысць; калі ж гэта было надта турботна, ён проста захопліваў спрэчны маёнтак сілай, а затым з дапамогай сваіх сувязей і сэра Олівера, які ўмеў круціць законам як заўгодна, утрымліваў захопленае. Такім чынам зусім нядаўна ён наклаў сваю лапу і на вёску Кэтлі; тут ён усё яшчэ сустракаў адпор з боку сялян, і, каб запалохаць незадаволеных, ён і прывёў сюды свае войскі.

У дзве гадзіны ночы сэр Дэніэл сядзеў у харчэўні каля самага агню, таму што па начах у акружаным балотамі Кэтлі было холадна. Каля яго локця стаяў кубак элю, настоенага на прыправах, ён зняў свой шлем з забралам і сядзеў — лысы, худы, смуглы, захутаны ў крывава-чырвоны плашч, — апусціўшы галаву на руку. У далёкіх кутках пакоя размясціліся яго воіны — чалавек дванаццаць; адны з іх каравулілі каля дзвярэй; іншыя спалі на лаўках; трошкі бліжэй, на падлозе, загарнуўшыся ў плашч, спаў хлопчык гадоў дванаццаці-трынаццаці. Гаспадар «Сонца» стаяў перад сваім валадаром.

— Слухайся маіх загадаў, гаспадар, — казаў сэр Дэніэл, — і я заўсёды буду табе добрым панам. Я хачу, каб маімі вёскамі кіравалі добрыя людзі; я хачу каб Адам-э-Мор быў выбраны галоўным канстэблем; паклапаціся аб гэтым. Калі вы выбераце іншага, вам будзе дрэнна. Я вам дараваць не збіраюся, вы ўсе правінаваціліся перада мной, таму што вы ўсе плацілі чынш Уэлсінгэму. І ты таксама плаціў, мой шаноўны.

— Слаўны рыцар, — сказаў гаспадар, — я гатовы прысягнуць на крыжы Халівуда, што я плаціў Уэлсінгэму толькі па прымусу. Не, добры рыцар, я не люблю нягодных Уэлсінгэмаў. Яны бедныя, быццам зладзеі, слаўны рыцар. Мне падабаюцца магутныя лорды накшталт вас. Спытайце каго заўгодна, — усе скажуць, што я заўсёды стаяў за Брэклі.

— Можа быць, — суха прамовіў сэр Дэніэл. — І таму ты заплаціш удвая.

Шынкар скрывіўся, зрэшты, у тыя неспакойныя часы падобныя здзекі былі не ў навіну, і ў глыбіні душы ён, напэўна, быў рады, што так лёгка выкруціўся.

— Прывядзі старога, Сэлдэн! — крыкнуў рыцар.

Адзін з воінаў увёў у пакой абарванага, згорбленага старога, бледнага, як свечка; стары дрыжаў ад балотнай ліхаманкі.

— Як цябе завуць? — спытаў сэр Дэніэл.

— З дазволу вашай светласці, — адказаў стары, — мяне завуць Кандол. Кандол з Шорбі, з дазволу вашай светласці.

— Мне расказвалі пра цябе шмат кепскага, — сказаў рыцар. — Ты, аказваецца, здраднік, нягоднік! Вадзяешся ўсюды і разносіш небыліцы. Цябе падазраюць у забойстве не аднаго чалавека. Вось які ты, аказваецца, смяльчак! Не турбуйся, я цябе супакою!

— Глыбокашаноўны і высокапаважаны лорд, — ускрыкнуў стары, — тут нейкая блытаніна! Я бедны чалавек, я ніколі нікога не крыўдзіў.

— Памочнік шэрыфа гаварыў аб табе вельмі пагана, — сказаў рыцар. — «Схапіце, — загадаў ён, — гэтага Тындэла з Шорбі».

— Мяне завуць Кандол, мой добры лорд, — сказаў няшчасны.

— Кандол або Тындэл — гэта ўсё роўна, — холадна адказаў сэр Дэніэл. — Ты папаўся, і я дужа сумняваюся ў тваёй сумленнасці. Калі хочаш выратаваць сваю шыю ад пятлі, напішы мне зараз жа абавязацельства заплаціць дваццаць фунтаў.

— Дваццаць фунтаў, мой добры лорд! — усклікнуў Кандол. — Гэта вар'яцтва! Уся мая маёмасць не каштуе і сямідзесяці шылінгаў.

— Кандол або Тындэл, — сказаў сэр Дэніэл, засмяяўшыся, — я гатовы пайсці на гэтую рызыку. Напішы мне абавязацельства на дваццаць фунтаў, я атрымаю з цябе ўсё, што змагу, і па сваёй дабраце дарую табе астатняе.

— На жаль, мой добры лорд, я не ўмею пісаць, — сказаў Кандол.

— На жаль, мой бедны Кандол, — перадражніў яго рыцар, — давядзецца прыняць крутыя меры. Мне так хацелася пашкадаваць цябе, Тындэл, але сумленне не дазваляе… Сэлдэн, вазьмі гэтага старога буркуна, падвядзі яго ціхенька да бліжэйшага вяза ды павесь там як мага пяшчотней за шыю, каб я яго бачыў, калі буду праязджаць міма… Добрага шляху вам, слаўны майстар Кандол, мілы майстар Тындэл! Вы на ўсім скаку ўедзеце ў рай! Добрага вам шляху!