– To nie jest najgorsza ewentualność – powiedział Uther Doul. Atmosfera uległa natychmiastowej zmianie: ucichły szepty i wszyscy skierowali twarze w jego stronę, poza Kochankami, którzy słuchali uważnie bez odwracania się. – Tak mówisz o tym kraju, jakby niczym nie różnił się od innych – podjął swoim miękkim głosem pieśniarza. – To nieprawda. Bzdury wygadujesz. Czy ty rozumiesz, co odkryłeś? Czy ty wiesz, do jakiej rasy należy Aum? To jest wyspa ludzi-m oskitów. Najgorsza ewentualność jest taka, że kobiety anopheliusów zaatakują nas na plaży i wyssą do ostatniej kropli krwi. Najgorsza ewentualność jest taka, że wszyscy zostaniemy w jednej chwili uśmierceni.

Zapadła cisza.

Ja nie – powiedział ktoś po chwili. Johannes uśmiechnął się półgębkiem. Autorem tych słów był Bre yat, kaktus-matematyk. Johannes usiłował nawiązać z nim kontakt wzrokowy. „Punkt dla ciebie” – pomyślał. Kochankowie kiwali głowami.

– Twoja uwaga jest trafna – powiedział Kochanek, głaskając się krótkich wąsach – ale nie przesadzajmy. Problem da się obejść, jak przypomniał nam ten dżentelmen…

– Ten dżentelmen jest kaktusem – przerwał mu Doul – ale dla wszystkich krwistych problem pozostaje.

– Niemniej jednak – przemówił autorytatywnie Kochanek – sądzę, że głupotą byłoby poprzestać na stwierdzeniu, iż zadanie jest niewykonalne. Nie taka jest procedura. Zaczynamy od zastanowienia się, co jest dla nas najkorzystniejsze, jaki plan jest najlepszy. Potem przystępujemy do rozwiązywania problemów. Jeżeli uznamy, że największą szansę powodzenia daje nam wyspa, to popłyniemy tam.

Doul stał bez ruchu z kamienną miną. Z jego postawy nie sposób było wyczytać, że jego zastrzeżenia zostały odrzucone.

– Na wszystkich bogów! – jęknął Johannes i wszystkie oczy zwróciły się na niego. Wybuch ten zaszokował nawet jego samego, ale mówił dalej, nie chcąc wytracić impetu: – Oczywiście, że są problemy i trudności, oczywiście, że trzeba się do tego doskonale przygotować od strony organizacyjnej, konieczna jest ciężka praca i wysiłek, będzie nam potrzebna ochrona, zabierzemy ze sobą wojowników-kaktusow albo konstrukty, albo nie wiem co, ale do stu tysięcy kliprów, co w jest grane? Czy wszyscy jesteście na tej samej sali co ja? – Wziął do ręki książkę i trzymał ją z nabożeństwem niby świętą sutrę. – Mamy książkę. Mamy tłumaczkę. To jest świadectwo osoby, która wie jak podnieść awanka! To wszystko zmienia! Jakie to ma znaczenie gdzie on mieszka? Dobra, jego kraj nie jest zbyt gościnny. – Spojrzał na Kochanków. – Czy jest na świecie miejsce, do którego byśmy nie popłynęli, jeśliby to oznaczało rezygnację z podniesienia awanka? Wyobrażam sobie, żebyśmy w ogóle brali to pod uwagę.

Na zakończenie zebrania Kochankowie wypowiadali się niezobowiązująco, ale wszystko się zmieniło i Johannes zdawał sobie sprawę, że nie jest w tej świadomości odosobniony.

– Być może przyszła pora, byśmy publicznie ogłosili nasze zamiary – powiedziała Kochanka, kiedy wszyscy zbierali notatki. Sala była pełna ludzi wyszkolonych w kulturze tajności, których sugestia ta zaszokowała, ale Johannes zrozumiał, że ma ona sens. – Wiedzieliśmy, że kiedyś musi to nastąpić – kontynuowała, a jej Kochanek skinął głową. W projekcie brali udział naukowcy z Czasów, Alozowic i Pamięcioimpulsowni, o czym z grzeczności poinformowano ich władców, ale wewnętrzny krąg ograniczał się do obywateli Niszczukowód. Tych, którzy wcześniej nie mieszkali w tym okręgu, Kochankowie z naruszeniem tradycji nakłonili do zmiany barw. Przepływ informacji o projekcie był ściśle kontrolowany. Ale tej skali planu nie dało się ukrywać w nieskończoność. – Mamy „Sorgo” i możemy swobodnie decydować, dokąd popłyniemy – powiedziała. – Ale co pomyśli sobie reszta miasta, kiedy będą tkwili na jakimś skrawku morza i czekali na powrót naszego desantu? Co pomyślą, kiedy dotrzemy do dziury w dnie i podniesiemy awanka? Ich władcy będą milczeli. Nasi sojusznicy idą za naszym przykładem, nasi wrogowie nie chcą, aby sprawa przedostała się do wiadomości publicznej, bo nie mają pewności, po czyjej stronie opowiedzieliby się ich poddani. Może – zakończyła powoli – czas przeciągnąć obywateli na naszą stronę. Wzbudzić w nich entuzjazm…

Spojrzała na swojego partnera. Jak zawsze można było odnieść wrażenie, że porozumiewają się ze sobą bez słów.

– Należy sporządzić wykaz wszystkich osób potrzebnych na wyspie – powiedział Kochanek. – Trzeba się przyjrzeć nowym przybyszom, może dysponują wiedzą fachową i kwalifikacjami, które przeoczyliśmy. Wszystkich kandydatów należy sprawdzić od strony bezpieczeństwa. I wszystkie okręgi muszą być reprezentowane. – Uśmiechnął się, zmieniając układ blizn, i wziął do ręki tłumaczenie Bellis. Kiedy Johannes dotarł do drzwi, Kochankowie wywołali go po imieniu. – Chodź do nas – powiedział Kochanek i Johannesa ścisnęło w żołądku.

„Na Jabbera, co znowu?” – pomyślał. „Mam dosyć waszego towarzystwa”.

– Chodź i porozmawiaj z nami – podjął Kochanek i urwał, aby jego partnerka mogła dokończyć za niego.

– Chcemy pogadać o tej kobiecie… o Coldwine – powiedział.

Było już po północy, kiedy powtarzające się walenie do drzwi obuło Bellis. W pierwszej chwili pomyślała, że to Silas, ale zobaczyła, że leży obok niej nieruchomy i też obudzony.

W progu stał Johannes. Bellis odgarnęła włosy z twarzy i zamrugała powiekami.

– Sądzę, że się zdecydują – powiedział. Bellis sapnęła z przejęcia. – Posłuchaj, Bellis. Jak by ci to powiedzieć? Zaintrygowałaś ich. Z pozyskanych przez nich informacji wynikało, że nie jesteś dla nich odpowiednim materiałem. Nie ma w tym nic złego – próbował ją uspokajać. – Nie ma w tym nic groźnego, ale też nie można tej sytuacji nazwać sympatyczną. Tak jest z wieloma uprowadzonymi: najlepiej za wszelką cenę zatrzymać ich na pokładzie. Zazwyczaj mijają lata, zanim nowi przybysze dostają przepustki.

„To wszystko, na co mogę liczyć?” – myślała Bellis. Przygnębienie, samotność, tęsknota za Nowym Crobuzon, od której czuła się tak, jakby coś z niej wyrwano… Czy to typowy objaw, którego doznają tysiące takich jak ona? Czy to rzecz banalna?

– Ale powtórzyłem im wszystko, co od ciebie usłyszałem – ciągnął z uśmiechem Johannes – i wprawdzie nie mogę niczego zagwarantować, ale uważam, że jesteś najlepszą kandydatką. I tak im powiedziałem.

Kiedy wróciła do łóżka, Silas sprawiał wrażenie pogrążonego we śnie, ale płytkość jego oddechu zasugerowała Bellis, że jej kochanek nie śpi. Nachyliła się nad nim, jakby zamierzała pocałować go namiętnie, znalazła ustami jego ucho i szepnęła:

– Chyba się uda.

Przyszli po nią na drugi dzień rano.

Silas już wcześniej udał się w podejrzane rejony Armady, aby prowadzić swoją niezbyt dla niej jasną, nielegalną działalność. Działalność, która trzymała go pod skórą miasta, która czyniła go zbyt niebezpiecznym, aby podejmował próby przyłączenia się do wyprawy na wyspę anopheliusów.

Dwaj gwardziści z Niszczukowód, z pistoletami za pasem, pokierowali Bellis ku aerostatowej taksówce. Z „Chromolitu” na „Wielki Wschodni” nie było daleko. Cielsko ogromnego parowca rozciągało się nad miastem: sześć gigantycznych masztów, kominy, nagie pokłady bez domów czy wież.

W powietrzu było gęsto od takich pojazdów, które fruwały jak pszczoły przy ulu. Były wśród nich do niczego niepodobne transportowce przewożące towary przemysłowe z okręgu do okręgu, dziwaczne jednoosobowe balony z podwieszonymi pilotami czy działoloty eliptyczne latające armaty. Nad wszystkim górowała potężna, okaleczona „Arogancja”.

Krążyły tak nisko, że Bellis do tej pory nie zdążyła się do tego przyzwyczaić, wznosiły się i opadały wraz z topografią dachów i omasztowania. W dole uciekały do tyłu ceglane zaułki podobne do slumsów Nowego Crobuzon. Zbudowane na ciasnej przestrzeni pokładów, wyglądały mało bezpiecznie; zewnętrzne mury za blisko wody, przecinające je uliczki nieprawdopodobnie cienkie.

Za wyziewami nad „Gigue”, którego przednia część była dzielnicą przemysłową z odlewniami i zakładami chymicznymi, zbliżał się „Wielki Wschodni”.

Bellis czuła się niepewnie. Nigdy wcześniej nie była pod pokładem tego okrętu.

Architektura „Wielkiego Wschodniego” była ascetyczna: boazerie z ciemnodrzewu, litografie i heliotypy, witraże. Statek trochę nadgryziony zębem czasu, ale dobrze utrzymany. Jego wnętrzności były plątaniną korytarzy i prywatnych kajut. Bellis kazano czekać w małym pomieszczeniu, którego drzwi zamknięto na klucz.

Podeszła do okna z żelazną framugą i spojrzała z góry na przypadkową zbieraninę statków Armady. W oddali widziała zieloność Parku Crooma, który rozpełzł się jak choroba po ciałach kilku statków. Pokój, w którym ją zostawiono, znajdował się znacznie wyżej od wszystkich okolicznych jednostek. Na poziomie oczu miała sterowce i gąszcz cienkich masztów.

– To jest statek z Nowego Crobuzon.

Bellis rozpoznała głos, jeszcze zanim się odwróciła. Mężczyzna pokryty bliznami, Kochanek, stał w drzwiach, sam. Przeżyła wstrząs. Wiedziała, że odbędzie się przesłuchanie, weryfikacja, ale nie spodziewała się, że to on będzie zadawał jej pytania.

„Przetłumaczyłam książkę i zasłużyłam sobie na specjalne traktowanie” – pomyślała.

Kochanek zamknął za sobą drzwi.

– Zbudowano go ponad dwa i pół wieku temu, pod koniec Lat Pełnych – podjął. Mówił do niej w ragamoll, z delikatnym akcentem. Usiadł i pokazał jej, aby uczyniła to samo. – Twierdzi się nawet, że budowa „Wielkiego Wschodniego” położyła kres Latom Pełnym. To oczywiście bzdura, ale ten zbieg okoliczności ma silną wymowę symboliczną. Pod koniec piętnastego wieku mnożyły się oznaki rozkładu, czy można sobie wyobrazić bardziej dobitny symbol upadku nauki niż ten statek? Spiesząc się, aby dowieść, że Nowe Crobuzon wciąż przeżywa swoją złotą epokę, sprokurowano coś takiego… Konstrukcja jest marna. Próba połączenia napędu bocznokołowego ze śrubowym. – Pokręcił głową, nie odejmując oczu od Bellis. – Takiego giganta nie można napędzać kołami łopatkowymi, dlatego posłużyły jedynie za hamulce, psując przy okazji linię okrętu. Czego dodatkowy skutek był taki, że śruba również nie działała zbyt sprawnie i statkiem nie dało się pływać. Czy to nie zabawne?