— Ну як ты, Фія? — запытаўся ў жонкі Пэдрайк Кліры.

— А нічога, усё добра, Пэдзі. Ты сёння ўжо скончыў там, на ніжнім участку?

— Ага, скончыў усё. Заўтра з самага ранку пачну на верхнім. Госпадзі, як я стаміўся!

— Дзіва што. Макферсан зноў даў табе гэтую наравістую кабылу?

— I правільна. Што ж, па-твойму, ён возьме скаціну тую сабе, а мне дасць дэраша, га? Так рукі баляць у плячах, быццам іх выдзерлі з суставаў. Далібог, больш упартай кабылы ва ўсёй Новай Зеландыі не знойдзеш.

— Ну, нічога. У старога Робертсана ўсе коні добрыя, а ты ж ужо хутка пяройдзеш да яго.

— Хоць бы ўжо хутчэй. —Ён набіў люльку танным тытунём і з вялікай бляшанкі, што стаяла каля пліты, выцягнуў васковы кнот. На міг усунуў яго праз адчыненыя дзверцы топкі, і кнот загарэўся; Пэдрайк адкінуўся ў крэсле і зацягнуўся дымам так глыбока, што ў люльцы нават забулькала. — Ну, як ты, дачушка, адчуваеш сябе ў чатыры гады? — спытаўся ён у Мэгі.

— Вельмі добра, татачка.

— Мама ўжо дала табе падарунак?

— Ой, татачка, гэта вы з мамай здагадаліся, што мне вельмі хацелася Агнесу?

— Агнесу? — Пэдрайк усміхнуўся і, кінуўшы хуткі позірк на Фію, запытальна ўскінуў бровы. — Значыць, яе зваць Агнеса?

— Ага. Яна вельмі прыгожая, татачка. Я на яе цэлы дзень магла б глядзець.

— Шчасце яшчэ, што ў Мэгі ёсць на што глядзець, — хмурна сказала Фія. — Джэк з Х’югі забралі ў яе ляльку, перш чым бедная дзяўчынка паспела як след яе разгледзець.

— Ну, хлапчукі ёсць хлапчукі. Моцна папсавалі?

— Яшчэ можна паправіць. Фрэнк не даў ім даламаць.

— Фрэнк? А што ён тут рабіў? Яму трэба было ўвесь дзень працаваць у кузні. Хантэр з варотамі падганяе.

— Ён і працаваў там. Прыбег толькі нешта ўзяць, — паспешліва адказала Фія: Пэдрайк занадта ўжо строгі да Фрэнка.

— Ой, татачка, Фрэнк мой самы лепшы брацік! Ён маю Агнесу выратаваў ад смерці і абяцаў пасля вячэры зноў прыклеіць ёй валосікі.

— To і добра, — сонна прамармытаў бацька, адкінуў галаву на спінку крэсла і заплюшчыў вочы.

Ад пліты цягнула жарам, але Пэдрайк, здавалася, не адчуваў; на лбе заблішчалі пацеркі поту. Ён заклаў за галаву рукі і задрамаў.

Менавіта ад Пэдрайка Кліры дзеці перанялі свае густыя кучаравыя валасы розных адценняў чырвані, хоць ні ў кога з іх галава не была такой дзёрзка рыжай. Ростам ён быў невысокі, але ўвесь нібы са сталі і спружын; ногі пакрывіліся, бо ўсё жыццё ён ездзіў верхам, а рукі выцягнуліся — ад шматгадовай стрыжкі авечак; на грудзях і руках густы залацісты пушок, і, калі б Пэдрайк быў чарнявы, глядзець на яго было б брыдкавата. Ярка-блакітныя вочы з прыжмурам, як у марака, што ўзіраецца ўдалеч, твар ветлівы, лагодны — вось-вось азарыцца ўсмешкай, і гэта вабіла да Пэдрайка людзей. Адмысловы, чыста рымскі нос некалі, напэўна, збіваў з панталыку яго ірландскіх родзічаў, але ж урэшце з давён-даўна каля берагоў Ірландыі цярпелі крушэнне чужыя караблі. У яго гаворцы захавалася мяккасць і таропкая нядбайнасць, уласцівая голуэйскім ірландцам, «т» на канцы слоў ён вымаўляў шапялява, але амаль дваццаць гадоў, пражытых ім у Паўднёвым паўшар’і, наклалі своеасаблівую пячатку на яго вымаўленне, і ён гаварыў «ай» замест «эй», тэмп мовы стаў вельмі марудны, як ход старога гадзінніка, які няблага было б тужэй завесці. Шчаслівец, яму ўдалося лепш за шмат іншых справіцца з жыццёвымі цяжкасцямі і нягодамі, і, хоць да сям’і ён ставіўся строга і патрабавальна і трымаў усіх пад пятою, дзеці, акрамя аднаго, душы не чулі ў бацьку. Калі ў доме рабілася цяжка з хлебам, ён абыходзіўся без хлеба, калі перад ім паўставаў выбар — самому абзавесціся сім-тым з адзежы або купіць каму з яго атожылкаў, ён сам абыходзіўся старой. Што ні кажы, а гэта больш важкі доказ любові, чым мільён такіх лёгкіх на раздачу пацалункаў. Натурай ён быў вельмі запальчывы і аднойчы забіў чалавека. Яму пашанцавала: чалавек той быў не мясцовы — англічанін, а ў гавані Дан-Леагер стаяў карабель, гатовы адплысці ў Новую Зеландыю.

Фіёна падышла да дзвярэй кухні і гукнула:

— Вячэраць!

Адзін за адным прыйшлі хлопчыкі, Фрэнк увайшоў апошні з бярэмем дроў, якое ён зваліў у скрыню, што стаяла каля пліты.

Пэдрайк апусціў Мэгі на падлогу, пайшоў у другі канец кухні і сеў у тарцы збітага з простых дошак абедзеннага стала, хлопчыкі паселі па баках, а Мэгі ўскараскалася на драўляную скрынку, якую бацька перад гэтым паставіў на крэсла, што стаяла поруч з ім. Фія раскладала ежу на талеркі на сваім рабочым століку каля пліты — так хуценька і спрытна, што дзе там афіцыянту, і падавала па дзве талеркі адразу — спярша Пэдзі, свайму мужу, потым Фрэнку, тады ўжо па старшынству хлопчыкам і Мэгі, а апошнюю паставіла сабе.

— Гэ! Стушанае мяса! — скрывіўся Сцюарт, узбройваючыся ножыкам і відэльцам. — Навошта вы назвалі мяне амаль як гэту ежу?

— He балбачы, бяры еш, — буркнуў бацька.

Талеркі былі вялікія, поўныя да самых краёў — вараная бульба, тушаная ягняціна, бабы, толькі раніцай сарваныя з градкі, і ўсё — шчодрымі порцыямі. Хоць часам хто-небудзь з дзяцей прыглушана стагнаў і чмыхаў носам, усе, нават Сцю, нічога не пакінулі ў талерках і чысценька выцерлі іх хлебам, а пасля з’елі яшчэ па некалькі лустак хлеба, намазаных маслам і варэннем са свайго агрэсту. Фія прысела да стала, праглынула сваю долю ежы, паспешліва вярнулася да століка каля пліты і расклала ў глыбокія талеркі вялікія кавалкі слоенага пудынгу, на які не пашкадавала ні цукру, ні варэння. Кожны кавалак яна шчодра заліла гарачым заварным крэмам, які яшчэ дыміўся парай, і зноў пачала тупаць ад пліты да стала з дзвюма талеркамі ў руках. Нарэшце, перавёўшы дыханне, села сама — гэтае блюда ёй можна ўжо было есці без спешкі.

— Ой, як здорава! Запяканка з варэннем! — закрычала Мэгі і пачала разграбаць лыжкай жоўты крэм, пакуль у ім не праступілі ружовыя разводы варэння.

— To ж, Мэгі, дачушка, твой дзень нараджэння, вось мама і спякла табе твой любімы пудынг, — з усмешкаю сказаў бацька.

Цяпер ужо ніхто не бурчаў у сваю талерку — які б ні ўдаўся пудынг, яго з’елі са смакам. Сям’я Кліры была ахвочая да салодкага.

Хоць ежа была багатая і спажыўная, ніхто не меў ні фунта лішняй вагі. Усё, што з’ядалася, перагарала ў працы альбо ў гульні. Дарамі гарода і саду яны проста ласаваліся, а для падтрымкі сіл і энергіі елі хлеб, бульбу, мяса, мучное печыва.

Потым Фія наліла кожнаму ў кубак чаю з вялізнага чайніка, і ўсе яшчэ больш за гадзіну не ўставалі з-за стала — гутарылі, пілі чай, чыталі; Пэдзі, пыхкаючы люлькай, з галавой акунуўся ў нейкую кнігу, узятую ў бібліятэцы, Боб не адрываў вачэй ад другой, Фія безупынна падлівала чаю ў кубкі, а малыя складалі планы на заўтра. У школьнікаў пачаліся доўгія летнія канікулы; хлопчыкі атрымалі свабоду, і ім не цярпелася хутчэй узяцца за сваю долю працы ў доме і ў агародзе. Бобу належала падфарбаваць, дзе трэба, знадворку сцены дома; Джэку з Х’югі — прыбіраць каля кладу дроў і надворных будынкаў; Сцюарту даручылі даглядаць агарод — усё гэта дзіцячая гульня ў параўнанні з жахлівымі буднямі школы. Час ад часу Пэдзі адрываў галаву ад кнігі і даваў дадатковае заданне, але Фія маўчала, а Фрэнк, стомлена асеўшы на крэсле, прагна піў чай.

Нарэшце Фія дала Мэгі знак перасесці на высокую табурэтку, перавязала ёй нанач валасы тонкімі каснікамі з абрэзкаў і адправіла яе, Сцю і Х’югі спаць; Джэк з Бобам папрасілі ў яе дазволу пакарміць сабак і выйшлі на двор; Фрэнк панёс Мэгіну ляльку на кухонны стол і пачаў прыклейваць ёй валасы. Пэдрайк пацягнуўся, загарнуў кнігу і паклаў люльку ў вялікую пералівістую ракавіну паўа, што служыла яму попельніцай.

— Ну, маці, я іду спаць.

— Добрай ночы, Пэдзі.

Фія прыняла з абедзеннага стала посуд, зняла з кручка на сцяне вялікі ацынкаваны таз, паставіла на другім канцы кухоннага стала, узяла з пліты цяжкі чыгун і наліла ў таз гарачай вады. Над ім заклубілася пара. Са старой бляшанкі з-пад газы Фія падліла халоднай, павадзіла ў вадзе драцяной сетачкай з мылам і ўзялася мыць і паласкаць пасуду, памытыя талеркі ставіла адным краем на кубкі.