— Адкуль ты ведаеш, даражэнькая?

Мэгі доўга маўчала, а калі нарэшце загаварыла, ён прынік да самых яе вуснаў, машынальна прыняў паставу свяшчэнніка ў спавядальні — засланіў ад яе вачэй свой твар далонню, падставіў прыгожае вуха, гатовы выслухаць грахоўнае прызнанне.

— Шэсць месяцаў ужо, як пачалося, святы ойча! У мяне страшныя болі ў жываце, але не ад таго, што з’ела нешта, і... ой, святы ойча!.. столькі крыві адтуль выходзіць!

Айцец Ральф рэзка ўскінуў галаву — у час споведзі ніколі такога не здаралася; ён глядзеў на яе сарамліва апушчаную галоўку, апанаваны бурай супярэчлівых пачуццяў, і не мог сабрацца з думкамі. Неймаверная, цудоўная палёгка, вялікая злосць на Фію — здаецца, забіў бы яе; глыбокая пашана і захапленне — такая малая і так храбра трымалася ўвесь час; і страшная, бязмежная збянтэжанасць.

Як і Мэгі, ён быў нявольнік свайго часу. У кожным горадзе, дзе ён бываў, ад Дубліна да Джыланбаўна, прадажныя дзеўкі прыходзілі да яго на споведзь і шапталі неверагодную лухту пад маркай чыстай праўды; яны бачылі ў ім толькі адно — мужчыну і не хацелі сабе прызнацца, што ім не пад сілу яго прабудзіць. Мармыталі яму нешта пра мужчын, што не прапускаюць ніводнай спадніцы, пра недазволеныя гульні з дзяўчатамі, пра пажадлівасць і пралюбадзейства, а адна з іх ці дзве, надораныя незвычайна жывым уяўленнем, не пасаромеліся нават ва ўсіх падрабязнасцях апісаць свае інтымныя зносіны з нейкімі свяшчэннікамі. Ён выслухоўваў усё без ніякага хвалявання, толькі муціла агіда да іх, бо ён прайшоў праз суровую муштру семінарыі, а чалавеку яго складу не цяжка засвоіць такі ўрок. Але ніколі, ніколі ніводная з гэтых дзевак не ўпамінала пра таінства арганізма, што прыніжае жанчын, адмяжоўвае іх ад мужчын.

Як ні намагаўся айцец Ральф, яму не ўдалося стрымаць пякучай хвалі, што разлілася ў яго пад скурай: прападобны Ральф дэ Брыкасар сядзеў, адвярнуўшыся ад Мэгі, затуліў твар рукой і мучыўся ад сораму, што пачырванеў па самыя вушы — першы раз у жыцці.

Але ж так Мэгі не дапаможаш. Ён пачакаў, пакуль чырвань не сплыве са шчок, тады падняўся, прыўзняў дзяўчынку і пасадзіў на плоскі мармуровы п’едэстал статуі, і іх твары апынуліся на адным узроўні.

— Паглядзі на мяне, Мэгі. He, ты на мяне глядзі!

Дзяўчынка ўзняла на свяшчэнніка насцярожаны позірк, убачыла, што ён усміхаецца, і адразу яе захліснула бязмежная радасць. Ён не ўсміхаўся б гэтак, калі б яна памірала; яна занадта добра ведала, што яна для яго значыла, — ён ніколі не хаваў гэтага.

— Ты, Мэгі, не паміраеш, і няма ў цябе ніякага рака. He мне табе гэта тлумачыць, але раз ужо так, растлумачу. Твая маці даўно ўжо павінна была ўсё табе расказаць, загадзя падрыхтаваць — чаму яна гэтага не зрабіла, розуму не дабяру.

Ён скіраваў вочы ўгору на непранікальны твар мармуровага анёла і неяк дзіўна, прыдушана і коратка засмяяўся.

— Божа літасцівы! Чаго толькі ты на мяне не ўскладаеш! — Потым павярнуўся да Мэгі, якая цярпліва чакала: — Мінуць гады, ты вырасцеш, лепш пазнаеш жыццё і свет і, магчыма, час ад часу будзеш з пачуццём збянтэжанасці і нават з сорамам успамінаць сённяшні дзень. Але ты не ўспамінай яго так, Мэгі. У гэтым няма абсалютна ніякага сораму, і не трэба бянтэжыцца. Вось тут і цяпер, як заўсёды і ва ўсім, я толькі зброя ў руках госпада нашага. Гэта маё адзінае прызначэнне на зямлі, і ніякага больш няма і быць не можа. Ты была ў вялікім страху, табе трэба было памагчы, і гасподзь бог паслаў табе дапамогу ў маёй асобе. Толькі адно гэта і запомні, Мэгі. Я слуга богаў і гавару ў імя яго. З табой адбываецца толькі тое, што і з усімі жанчынамі, Мэгі. Пачынаецца гэта гадоў у дванаццаць-трынаццаць — колькі табе цяпер, столькі ўжо споўнілася?

— Мне пятнаццаць, святы ойча.

— Пятнаццаць? Ужо? — Ён недаверліва пакруціў галавой. — Што ж, раз ты так кажаш, давядзецца паверыць. Выходзіць, ты крышачку запазнілася. Але так будзе паўтарацца кожны месяц, з году ў год, гадоў да пяцідзесяці; у некаторых жанчын яно паўтараецца акурат як фазы месяца, у другіх не з такой дакладнасцю. У адных праходзіць бязбольна, у іншых — вялікія болі. Ніхто не ведае, чаму так па-рознаму. Але штомесячны крывацёк — знак сталасці. Ты разумееш, што азначае слова «сталасць»?

— Вядома, святы ойча! Я чытала. Гэта калі робішся дарослай.

— Ну прыкладна так. Пакуль ёсць гэтыя крывацёкі, ты можаш мець дзяцей. Яны частка цыклу дзетанараджэння. Да грэхападзення, сказана ў Пісанні, у Евы не было месячных. Па-сапраўднаму гэта называецца менструацыя. Але калі Адам з Евай саграшылі, бог пакараў жанчыну болын сурова, чым мужчыну, бо грэх, па сутнасці, учыніўся праз яе. Яна спакусіла мужа. Памятаеш, як гаворыцца ў Пісанні? «У пакутах будзеш дзяцей нараджаць». А гэта значыць, што ўсё, што звязана з прадаўжэннем роду чалавечага, прычыняе жанчыне боль. Нараджэнне дзяцей — вялікая радасць, але і вялікія мукі. Такая доля твая, Мэгі, і ты павінна з ёю прымірыцца.

Мэгі не ведала, што гэтаксама свяшчэннік суцешыў бы і падтрымаў любую сваю прыхаджанку, хоць і не прымаў бы яе лёс так блізка да сэрца; быў бы вельмі ласкавы з ёю, але яе трывог не падзяляў. I, можа, менавіта таму былі такімі важкімі яго суцяшэнні і падтрымка, Быццам ён вышэй за ўсе гэтыя дробязі, а значыць, век іх нядоўгі, і няма чаго трывожыцца. Але сам ён гэтага не ўсведамляў; у тых, хто шукаў у яго дапамогі, ніколі не ўзнікала адчування, што ён пазірае на іх звысоку ці асуджае іхнія слабасці. Ад многіх свяшчэннікаў прыхаджане вярталіся з пакутлівым пачуццём вінаватасці, сваёй нікчэмнасці і агіднасці, але ў яго такога ніколі не было. Людзі адчувалі, што яго і самога мучаць смутак і сумненні; можа, і чужы ім смутак, незразумелыя ім сумненні, але ад гэтага не менш рэальныя.

I яшчэ ён нават і не здагадваўся, і ніхто не мог бы яго пераканаць, што львінай долі свайго ўплыву і прыцягальнасці ён быў абавязаны не так сваёй знешняй абаяльнасці, як нейкай незямной, амаль боскай, але і глыбока чалавечай адлучанасці яго душы.

Аднак з Мэгі ён гаварыў так, як калісьці гаварыў з ёю Фрэнк, — як быццам з роўнай. Але ён старэйшы за Фрэнка, больш мудры, непараўнальна лепш адукаваны, яму можна даверыцца ўжо зусім без апаскі. А які ў яго голас прыгожы, як плаўна ў яго вуснах гучыць англійская мова з ледзь прыкметным ірландскім акцэнтам. Прагнаў увесь яе смутак і страх. Але Мэгі была яшчэ малая гадамі, яе адольвала цікаўнасць, і цяпер ужо ёй не цярпелася хутчэй даведацца пра ўсё, што толькі можна; яна не пускалася ў складаныя мудраванні, як тыя людзі, каму заўсёды важней пытанне не «хто», а «чаму». Ён быў яе другам, ідалам, якога яна абагаўляла, новым сонцам на яе небасхіле.

— А чаму, святы ойча, не вы павінны мне гаварыць? Чаму вы кажаце, што мама павінна была мне ўсё сказаць?

— Разумееш, гэта чыста жаночая справа. Упамінаць пра менструацыі, або месячныя, пры мужчынах ці пры хлопцах не вельмі прыстойна, Мэгі. Жанчыны могуць пра гэта гаварыць толькі між сабой.

— Чаму?

Свяшчэннік матнуў галавой і засмяяўся:

— Па шчырасці, сам не ведаю. Я не супраць, каб было інакш, Але павер майму слову. I ніколі ні з кім пра гэта не гавары, апрача сваёй мамы, ды глядзі, нават ёй не кажы, што мы з табой пра гэта сёння гаварылі.

— He скажу, святы ойча.

Ох, як цяжка браць на сябе ролю маці — колькі трэба ўсяго памятаць!

— Цяпер ідзі дамоў, Мэгі, і скажы маме, што ў цябе бывае, папрасі, каб навучыла, што рабіць.

— А ў мамы таксама так бывае?

— Ва ўсіх здаровых жанчын так, Мэгі. Яно перастае, калі яны чакаюць дзіця, а як народзіцца, зноў пачынаецца. Гэтак жанчына даведваецца, што хутка будзе дзіця.

— А чаму перастае, калі чакаюць дзіця?

— He ведаю, Мэгі, прабач мне, але я і праўда не ведаю.

— А чаму, святы ойча, з кішак кроў ідзе ў мяне?

Свяшчэннік працяў анёла спапяляльным позіркам, той спакойна глядзеў яму ў вочы — што яму нейкія жаночыя трывогі! Айцу Ральфу зрабілася гарачавата. Проста дзіўна, якая яна настырная стала, — заўсёды ж была такая стрыманая! Але ён разумеў: цяпер ён зрабіўся для яе крыніцай ведаў пра ўсё, чаго не знойдзеш у кніжках, і, улічваючы характар дзяўчынкі, нават намёкам нельга выдаць сваёй збянтэжанасці і няёмкасці. Інакш яна замкнецца ў сваёй шкарлупіне і ніколі ўжо ні аб чым у яго не запытаецца.