Балык миинэ арыыта-сыата быргыйан тахсыбытыгар тууһаан-тумалаан, лууктаан-чочунаахтаан кэбистэ, устудьуон хобдох аһылыгар үөрэммит киһиэхэ ураты минньигэс сыта саба биэрбитигэр тулуйбакка, үөһэ устаҥалыы сылдьар балык өрөҕөтүн луосканан баһан амсайда, сүрдээх эмис, минньигэс эбит. Миини уот кытыытыгар тардарын аҕай кытта, тыа быыһыгар дьоннор кэпсэтэн күллүгүрэстилэр, чочумча буолаат, уу кэһэр саппыкыларынан оту кэһэр тыастара сардырҕаспытынан Бэргэннээх Көстөкүүн тахсан кэллилэр, иккиэн түгэҕэ хараара сиигирбит үрүксээктэри сүкпүттэр, мииннээх солуурчах уот кытыытыгар үрүҥ паарынан бургучуйа турарын көрөн, Көстөкүүн кыыһы хайҕаата:
– Маладьыас! Түргэн туттунуулаах киһи эбиккин, хайыы-үйэ ас бэлэм!
Үүтээн кэтэҕэр аһы харайар чычаас омуһах баар эбит, сүгэн кэлбит балыктарын онно уктулар уонна тииккэ саайыллыбыт урукумуонньукка илиилэрин суунан баран, остуолга кэлэн олордулар. Ксенья тимир миискэҕэ балык үөрэҕэстэрин биир-биир таһааран уурталаата, ол кэмҥэ Бэргэн суумкатыттан шампаннаах үрүҥ арыгы кылбаһыйбыт бытыылкаларын таһаарбытын, Көстөкүүн уруйдуу көрүстэ:
– Дьэ бу бэрт! Быраатым ол иһин убайыгар хайаан илии тутуура суох кэлиэй?! Биһиэхэ билигин баартыйа Киин Кэмитиэтин арыгылааһыны утары уурааҕа тахсыбыта диэннэр, хантан да бу аһы тымтыктанан да булбаппыт, арыгыны Горбачев кытаанахтык бопто. Оттон урут, биһиги эдэрбитигэр, куоракка бэл «түүҥҥү маҕаһыын» диэн баар буолара, суукка хайа да кэмигэр тиийэн ыларбыт, аны Күөх баһаарга буочукалаах кыһыл арыгыны аҕыйах харчыга атыылаһан, тотуоххар диэри иһиэххин сөбө. Билигин бобуу-хаайыы кытаанах, сүүрбэ биирин туола илик ыччакка олох да биэрбэттэр, бээрэ эн хаһыҥ буолла?
– Сүүрбэ икким.
– Оок-сиэ, мүччү хапсыбыккын. Урут да ыһыах уонна оттооһун кэмигэр олох биир да бытыылканы бычыгыраппат гына бобон кэбиһэллэрэ. Итини адьас сыыһа дьаһал диибин, нууччаларга «бобуулаах отон минньигэс» диэн өс хоһооно баарыгар дылы, дьоннор ордук тууһугуран арыгыга охтоллор, туохтарын да тэбээн туран атыылаһаллар. Букатын дэлэччи тардан кэбиһиэххэ наада, ким төһөнү баҕарарынан ыллын, истин!
– Оттон улаханнык иһээччилэр умайан өлүөхтэрэ суоҕа дуо? – Ксенья сэмэйдик тыл кыбытан киһитин өссө өрүкүттэ:
– Умайдыннар! Ол биир-икки арыгыһыт мохоорбутуттан ый-күн төттөрү эргийиэхтэрэ суоҕа. Ол оннугар арыгынан үспүкүлээннээһин, испэттиин була-тала сатыыллара, онон арыгыһыт буолан бараллара тохтуох этэ.
Бэрт үөрүйэхтик туттан, шампанскайы тыаһаппакка эрэ аста, үрүҥүн бүөтүн төлө охсон, куруускалартан бииригэр шаманскайы, иккиһигэр үрүҥ арыгыны кутан кылыгыратта, бэйэтин куруускатын туппутунан умуллан эрэр кутаа иннигэр сөһүргэстээтэ, чохтору тарыйан уоту күөдьүттэ уонна аҕыйах тылы ботугураан алҕаан баран, чох үрдүгэр кутта, уот күлүм гынна:
– Дьэ, оҕолорум, эһэкээммит үөрдэ – этэҥҥэ сылдьаргытын, дьоллоох-соргулаах ыал буоларгытын тускулаата.
Остуолугар кэлэн, эбии арыгы куттан баран, куруускатын күөрэччи көтөхтө:
– Чэ эрэ, бастакы туоһу Бэргэн биһикки дойдубут туһугар көтөҕүөххэ! Төһө да тэлэһийэн атын сиргэ тиийэн-түгэнэн хаалларбын да, дойдубун санаабатах күнүм диэн суох! Өллөхпүнэ мантан дойдубар илдьэн кистээриҥ диэн кэриэспин этиэҕим, чэ, «тэп» гыннаран кэбиһиэҕиҥ! – этиитин тиһэх дорҕооннорун кытта убаҕаһы кыллырҕатан кэбистэ, кинини үтүктэн, Бэргэн бэйэтин өлүүтүн эмиэ мэлиттэ.
Ксенья куруусканы уоһугар тириэрдэн баран төттөрү уурбутугар, Көстөкүүн аймана түстэ:
– Тыый, тоойуом, биһиги дойдубут туһугар испэтэххинэ улахан аньыыны оҥостоҕун! Сампаан диэн тар уута буоллаҕа, ону баҕас иһэн кэбис!
Кыыс аньыыны оҥороору гыммытыттан куттаммыт курдук куруускатын хантатан кэбистэ, омунугар буолан, амтанын да билбэккэ хаалла.
– Маладьыас! – хаһаайын хайҕаата уонна сонно иккистээн кутуталаата. – Сайын барахсан үгэннээн турара үчүгэй даҕаны, сотору ыһыахтар, онтон бары күргүөмнээн окко киириэхпит буоллаҕа. Тоойуом, – диэтэ кини Ксеньяҕа туһаайан, – бу Бэргэн ийэлээх аҕата үчүгэйкээн дьон этилэр, хомойуох иһин, Таҥара кинилэргэ уһуннук олорор кыаҕы биэрбэтэҕэ… Ол иһин биһиги нэһилиэк дьоно бука бары Бэргэммитин сөбүлүүбүт, ытыктыыбыт, өтөх төҥүргэстээх, сурт кэриэстээх дииллэринии, хата, кини ийэлээх аҕатын – хаарыаннаах дьону ааттатыа, оттон эн туох дьонноох-сэргэлээх оҕоҕунуй?
– Аҕам баар, ийэм кырабар суох буолбута…
– Оо, дьэ куһаҕан, бырастыы гын мин ону билбэт буолан ыйыттым. Чэ, бу Бэргэн дьонун уонна эн ийэҥ барахсан кэриэһигэр туран эрэ көтөҕүөҕүҥ.
Ксенья иһигэр соччо сөбүлээбэтэр да, хайыай – туран баран эмиэ куруускатын барытын таҥхатарыгар тиийдэ. Эр дьон, балыктарын сии-сии, күө-дьаа буолан кэпсэтэ олороллор, шампанскайдара диэн тута киһи төбөтүгэр тахсар ас эбит, хайдах эрэ тулата барыта сүрдээх үчүгэй буола түстэ, Бэргэннээх Көстөкүүнү былыр-былыргыттан билэр дьонун курдук санаата. Ити икки ардыгар Көстөкүүн эмиэ куруускаларга кута охсон, дорҕоонноохтук эттэ:
– Чэ, саҥа ыаллар дьолгут-соргугут туһугар! Мин, Бэргэни кыра эрдэҕиттэн билэр аҕа саастаах биир дойдулааҕа буоларбынан, эҕэрдэлиибин уонна көтөхтөрөбүн!
Кыыс маҥнай улаханнык соһуйда, тугу эрэ утарсыах курдук уоһун чорбоҥнотон баран хаалла. Онтон санаата көтөҕөллүбүтүгэр, шампанскайтан мэйиитэ эргичийэрэ эпсэн: «Чэ, ол эрээри саҥа ыал диирэ эмиэ да сөп курдук, ол да иһин баччалаах сиргэ кэлистэҕэ. Уонна Бэргэн туох куһаҕаннаах уолуй? Арыый сиһилии билсибэккэ эрэ хааллахпыт дуу?..» Куруускаларын охсуһуннараары ууммуттарын көрөн, Ксенья саҥа ыал туһугар иһэрин саараҥныах курдук гынан баран, куруускатын үөһэ кырыытынан таарыйда. Истилэр.
– Дьэ бу бэрт! – диэн биһириирин биллэрэн баран, Көстөкүүн эмиэ куруускатын тобоҕолоото. – Оҕолоор, маннык боппуруостаахпын, эһиги үүтээҥҥэ утуйаҕыт дуу эбэтэр балааккаҕа дуу?
– Балаакка эмиэ баар дуо? – Бэргэн ыйытта.
– Баар-баар.
– Чэ, оччоҕо хайыыбыт? – уол кыыһын диэки көрбүтүгэр биирдэрэ туох да диэн саҥарбата, мэктиэтигэр, тылыттан матан хаалбыкка дылы: «Бүгүн төннүбэт эбиппит дуу?» – диэн санаа элэс гынан ааста уонна саннын ыгдах гыннарда, онуоха Бэргэн:
– Балаакката ордук буолара дуу, бачча үчүгэйгэ салгыннаах сиргэ сыыр үөһэ, күөх хонууга балааккаҕа сытар, аллара эбэ долгуннара кытылга кыллыр-халлыр охсуллалларын иһиллиир олус үчүгэй буолааччы, – диэтэ.
Көстөкүүн кинилэри саҥата суох көрөн турбахтаан баран, кэпсэтиигэ кытынна:
– Үчүгэй, эн этэриҥ курдук мантан икки сүүсчэкэ хаамыылаах сиргэ арыыбыт тумсугар күөх оттоох көнө хонуу баар, онно балааккаланар ордук буолуо.
Сотору аһаан бүттүлэр, Ксенья иһити сууйаары гыммытын Көстөкүүн: «Турдун, мин бэйэм дьаһайыам», – диэн кэбистэ уонна үүтээҥҥэ киирэн, икки утуйар мөһөөччүгү кытта балаакканы тутан таҕыста. Уоллаах кыыһы батыһыннаран, арыы тумсугар аҕалан балааккаларын тардан бардылар, Ксенья сыыры таҥнары түһэн, уу кытыытыгар киирэн, обургу таас үрдүгэр олорон хомону одууласта. Үөстэн сөрүүн салгын саба биэрэр, уу саҕатыттан чугас уу ылбыт соҕотох иирэтэ тохтоло суох илибирии мөхсөр, кыыс бэйэтин тоҕо эрэ ойдом үүммүт чороҥ соҕотох иирэ талахха ханыылыы санаата, дьонуттан-сэргэтиттэн тэйэн, эмискэ быһаарынан манна кэлэн хаалбытын билигин дьэ өйдөнөн бэркиһээтэ. Испит арыгыта адьас ааһан, олох өйдөннө, ити Көстөкүүн эҕэрдэлииригэр саҥата суох хаалла дии, тугу да быһаарыммакка сылдьан, арааһа, сыыһа сөбүлэспиккэ дылы саҥарбата дуу?
Ити кэмҥэ үөһэттэн кумах суккураата уонна аттыгар Бэргэн биирдэ баар буолла, сэрэммиттии аттынааҕы тааска олорунан кэбистэ:
– Ксенья, балаакка бэлэм. Тоҥмоккун дуо, манна сөрүүн буолбатах дуо?
– Суох, үчүгэй, Бэргэн, эн ити табаарыһыҥ эппитин итэҕэйбэт инигин? Мин билигин ыал буолар санаам суох уонна эйигин эмиэ үчүгэйдик билбэппин ээ.
– Ксенья, өйдүүбүн, оттон мин эйигиттэн тугу кистиэмий, чахчы эйигин таптыыбын, оттон ыал буоларга сөбүлэстэргин улахан дьолум буолуох этэ.
Саҥа суох буолла, хомоҕо хоптолор төттөрү-таары тыҥкынаһа көтөллөр, уу үрдүнэн биллэр-биллибэт туман өрүкүйэн эрэр. Тэйиччи сүрүн үөһүнэн мотуордаах оҥочо ааһарыгар, аппа айаҕын туһаайыытыгар кэлбитигэр, аһаҕас сиринэн тардыллан субу баардыы күүскэ тыаһаан ылла. Уонна чуумпу, икки атахтаах сэдэхтик үктэнэр хомотугар атын туох кэлэн аймыа буоллаҕай?
