Оо дьэ! Ити баар дии… Абааһыны баран, хотон муостатын, сибиинньэ уйатын абырахтаан абыранаары, көр бу, хойутаатаҕын. Кыһыылаах да баҕайы!

Санаата оонньоон, мучумааннанарын быыһыгар чаһыытын көрбүтэ – өссө да эрдэ, эрэл баар курдук. Уонна оттон толкуйдаан көрдөҕүнэ, билбэт сиригэр-уотугар Надя кинини күүппэккэ эрэ, хайдах да соҕотоҕун залга эрдэ киириэн табыллыбакка дылы.

Чэ бэйи, уоскуйуохха. Арааһата хойутуу кэлэрэ буолуо диэн, киирэр аан таһыгар, табаах уматтан баран, ситэри күүтэрдии оҥоһунна. Ол турдаҕына, уолаттара, маанытык таҥнан турар Куосталарын муодарҕаан, киһи кыһыйыах, дьэ бу бүгүн киэһэ тииһигирэн кэлэн кэпсэтээри бөҕөлөр. Ону кыыс күүтэн турарыттан долгуйбут доҕордоро иэдэс биэрэн сорохторун соһуталаан, кимнээҕи эрэ онон-манан аралдьытан, эр-биир иһирдьэ аһардаталаан истэ.

Оттон аны сэттэ буолан, киинэтин көрдөрүөхтээх Мэхээлэтэ хаһан киирэҕин диэн, эмиэ субу бүгүн кэлэн тиэтэт да тиэтэт буолла. Бу Мэхээлэ өссө кыра эрдэхтэриттэн киинэҕэ сарсыарда уон биир, эбиэт кэннэ үс чаастан көстөр киинэҕэ хойутаан кэллэхтэринэ, киллэрбэт идэлээх уонна мэлдьи: «Оҕолоор, дьиэҕитигэр бараҥҥыт атаххытын суунан баран утуйан хаалыҥ», – диэн күнүстэри кыһыылаахтык суустааччы. Биир да мүнүүтэ хойутаатылар да, хайдахтаах да элэ-была тылларын этэн көрдөспүттэрин иннигэр, Мэхээлэ дьэ туох да иһин киллэрээччитэ суох. Ол иһин, кэлин киллэрбэтигэр үөрэнэн, улаатан истэхтэрин аайы, алҕас аралдьыйан киинэҕэ хойутаатылар да, кулуубун иһиттэн хатата турар Мэхээлэни бэйэтин: «Кырдьаҕаас, атаххын суунан бараҥҥын баран утуйан хаал», – диэн дьээбэлэһэн үөрдэн-көтүтэн, кулууп таһынан ааһан, салгыы ханна эмэ оонньуу бараллара.

Бу да сырыыга иһиттэн кулууп харабыла Таанньаҕа аанын хататтаран баран, хас да күн тобус-толору залга индийскэй киинэ көрдөрөн, ыйдааҕы былаанын номнуо аһара толорон, санаата көммүт Мэхээлэ, киинэҕэ киирбэккэ турар Куостаны көрөн, дьээбэлэнэн: «Ноко, дьиэҕэр бараҥҥын атаххын суунан баран утуйан хаал», – диэн күлэн мичиҥнии-мичиҥнии, кулууп кэннинэн киирэр туспа ааннаах будкатыгар киинэтин көрдөрөөрү, уруккутун курдук сүрдээх чэпчэкитик туттан-хаптан, тиэтэйэ-саарайа хаама турда.

Куоста суос-соҕотоҕун кулууп таһыгар кирилиэс өйөнүгэр олорон эрэн, Надя туохтан эмит тардыллан, баҕар хойутаан, «Хойутаабыппын бырастыы гын», – диэбитинэн сибилигин сэгэйэн тиийэн кэлиэ диэн эрэнэн күүттэ.

Уон биэс мүнүүтэ – күүттэххэ уһун-киэҥ да буолар эбит. Чаас аҥаара диэн, доҕоттор, адьас күн аҥаарыгар тэҥнэстэҕэ үһү. Аны биир үйэҕэ тэҥнээх бүтүн тоҥ күөс быстыҥа ааста. Кыыс суох. Дьэ ким да кэлбэтэ, туох да биллибэтэ, тиһэҕэр тиийэн, эрэл эһиннэ…

Эрэлин сүтэрбит Куоста, кыыһа кэлбэтэҕиттэн саатан уонна кыбыстан, ким да хараҕар хатамматарбын диэбиттии, ыаллар олбуордарынан күлүктэнэн, туох аанньа буолуой, уку-суку туттан, дьиэтин диэки сукуҥнаата.

Оттон Надя барахсан, Куостатыныын илии-илиилэриттэн ылсан баран, сылаастык-сымнаҕастык имэрийсэ, таптал туһунан аатырбыт «Танцор диско» киинэни көрө олорбокко, Хабаровскайга бииргэ үөрэммит дьүөгэтэ Сардаана дьиэтигэр түгэх хоско киирэн, саҥа таһаарбакка, сыттыкка умса түһэн, уйа-хайа суох ытыы сыппыта.

Дьүөгэтэ Надя киэһэ Куосталыын тоҕо киинэҕэ барбатаҕын дьиктиргээн, хоско ыйыта киирэн баран, кыыһа ытыы сытарыттан соһуйда. Надя уоскуйан баран кэпсээбитин кэннэ, аны туран Сардаана ыга сыстан, дьүөгэтиниин тэбис-тэҥҥэ ытаста.

Ити күн Надя уулуссаҕа Хабаровскайга истиҥник доҕордоспут, Чурапчыттан сылдьар бастакы тапталын Володяны көрсүбүт. Бастакы олоҕор табыллыбатах Володята былырыын биир уол оҕолоох ойоҕуттан арахсыбыт, куоракка идэтинэн тутууга прорабтыы сылдьар эбит.

– Эн миигин бырастыы гын, Надя. Акаарыбар, эйигин таҥнаран тураммын, Таняны кэргэн ылбыппын. Эйигин умнубаппын, билигин да таптыыбын. Эн миигин бука диэн бырастыы гын. Хабаровскайга үөрэнэ сылдьан, сыыспыт эбиппин. Олохпор улахан алҕаһы оҥорбуппун көннөрүнээри, бу эйиэхэ кэллим. Эн миэхэ кэргэн таҕыс, иккиэн ыал буолан холбоһон олоруохха. Быйыл миэхэ тэрилтэбэр уопсайга хос биэрдилэр, онон онуоха-маныаха диэри олорор муннук баар. Ыал буолбут, оҕолоох эдэр үлэһиттэргэ тэрилтэбит квартира биэрэр, онон биһиги да биир-икки сылынан квартира ылыахпыт, – диэн, эбиэт саҕана уулуссаҕа эмискэ көрсө түһэн, Надяҕа бастакы таптала, сөҕүөрүйэ быһыытыйбыт тапталын кыымын хаттаан сириэдитэ күөдьүтэн кэбиспит.

Оо, олох барахсан киһи дьылҕатынан хаһан санаабыккынан өрө-таҥнары тутан, көөчүктэнэ оонньуургун сөбүлүүгүн даҕаны.

Куоста кулууптан кэлэн баран, күүлэтин үктэлигэр олорон, табахтаан уоскуйда. Онтон дьиэтигэр киирэн, үргүлдьү хоһугар ааста уонна эргэ гитаратын ылан, оронугар тиэрэ түстэ. Итиэннэ струналарын тарбаҕынан нарыннык таарыйан оонньуу-оонньуу, били мааҕын күнүс ыллаабыт, тылын уонна матыыбын ким суруйбута биллибэт, уруккуттан олус сөбүлүүр ырыатын иһиллэр-иһиллибэттик ыллыы сытта:

Быыбылык сүр түргэнник оҕо сэллиги эмтиир санаторийын кырыаран эрэр түннүгэр сүүрэн тиийэн көрбүтэ – аҕата Баһылай атын быатын остуолбаҕа сөрүү бырахпытын төлөрүтэн, бугуһуйан өрө мөҕөр соноҕоһун оргууй суолугар сиэтэн киллэрэн баран, ойоҕолуу иһэн кэтит самыытыгар муоһатынан охсон «лап» гыннарда. Онтон эттээх ата кымньыыланан сэниэлээхтик батыччахтаан эрдэҕинэ, туйаҕын иһэҕэ сирэйин сиирэ-халты түһэригэр кыһаллыбакка хаамар-сүүрэр быластаан үстэ-түөртэ киэҥник хардыылаат, бэрт сылбырҕатык сыарҕатыгар олоро түстэ да, дьиэтин диэки атара сэлиинэн тибилиннэрдэ.

Ону көрөн турбут оҕо аҕатын, ийэтин, кырдьаҕас эбэтин Огдооччуйаны, эдьиийин Даайысканы сайыһан, бэлиэр дьиэтин ахтан уонна бииргэ оонньуур доҕотторун санаан уйадыйан, киэҥник көрбүт чох хара хараҕа ууланна. Аны оҕолор көрөн, бу уол атаах, ытанньах эбит диэхтэрэ диэн кыбыстан, ытаамаары сымыһаҕын быһа ытырда. Оттон кэннин эргиллэн ким да суоҕун көрөөт, түргэн үлүгэрдик хараҕын уутун ырбаахытын сиэҕинэн сотто оҕуста уонна курустук, сүрдээх дириҥник үөһэ тыынан баран, кумуччу туттан, атаҕын төбөтүнэн дугунан дьуһуурунай быраас ыйбыт палаататыгар барда.

Бу былыргыта сис баай үрүҥ дьиэтэ диэн ааттанар уораҕай оҕо санаторийа буолан турар. Эргэ да буоллар, бөҕө тутуулаах, ат эккирэтэр кэҥэс дьиэ билигин да туһалыыр.

Оройуон үрдүнэн сэллиги утары үлэ чэрчитинэн ыытыллыбыт бэрэбиэркэ түмүгүнэн, оскуолаҕа Манту боруобатын оҥорбуттарын кэннэ, Быыбылык быһыыта иһэн уонна кытаран, бу дойдуну булла. Туббалыыһа кылаабынай бырааһа Уйбаан Хабырыылыйабыс ытыс саҕа кумааҕыга суруйан биэрбит уонна тус бэчээтин туруорбут дьаһалынан эмтэнэ диэн бүгүн санаторийга киирдэ. Ону ити аҕата кимтэн эрэ, арааһа, Тоһуойахтан сыарҕалаах аты уларсан, кыһалҕаттан уолун тиэйэн аҕалан туттарда.

Быыбылык хайдах-хайдах дойдуга кэлбитим буолла диэн улаханнык мунчааран, санаата түһэн хоһугар киирбитэ – бу хоско баар уонча уолтан, кини дьолугар, үгүстэрэ бэйэтин араа-бараа саастыылаахтара буолан биэрдилэр. Өссө биир уол, быйыл күһүҥҥүттэн уҥуоргу нэһилиэктэн киирэн, кинини кытары бэһис кылааска үөрэнэ сылдьар, номнуо аллар атаһа буолбут Попов Ганя, Гаанньыска, хата, манна сытан эмтэнэр, эбиитин биир хоско сытар буолан үөртэ. Гаанньыска да бииргэ үөрэнэр, оройуон киинигэр олорор, доҕордоһо охсубут табаарыһа киирбититтэн олус үөрэн, сүүрэн кэлэн эҕэрдэлэстэ уонна киирбитэ ырааппыт атаһа Быыбылыгы бэйэтин таһыгар турар кураанах ороҥҥо илдьэн «олохтоото». Ол кэнниттэн оҕолору билиһиннэрэн, санаторий бэрээдэгин кэпсээн-ипсээн киирэн барда. Онуоха сибилигин аҕай соҥуоран киирбит саҥа киһи сонно тута аралдьыйан, субу саба кууспут курус санаата ханна эрэ сиик буолан симэлийдэ, сирэйэ-хараҕа сырдаан, эмискэ сэргэхсийэн кэллэ, соһуйбуттуу көрбүт төгүрүк хараҕа истиҥ-иһирэх мичээринэн туолла.