Сабака Сабака ў горы пасівеў, нікому ў вочы не глядзеў, на'т спачуваньня не шукаў, бо меў адмеціну: шакал. I ўсё ж, абпалены таўром, ён вартаваў забраны дом, забраны двор, забраны сад, магілы продкаў ля прысад, бо ўлезе брудная сьвіньня, клады разрые сярод дня, каб потым рохкаць і крычаць: «А продкі вашыя маўчаць?! А можа, мову адняло? Яе ж у вас і не было…» Ён вартаваў гаротны дом, ды ўжо ня быў гаспадаром, адно, была яго — душа, нібы дзяржаўная мяжа паміж чужынцамі ды ім, сабакам, да шаленства злым, а сьвіньні рохкалі наўкол, лычамі разрывалі дол і крылі матамі князёў, што так глыбока пад зямлёй іх прах хаваюць плывуны ад Бога, чорта, сатаны… Бо дзе той Бог, калі сьвіньня, нібы карыта, сярод дня труну цягае па кладах ды топча капытамі прах. А ўночы прывіды плылі, яны жылі, яны былі. I ўночы жудасна хтось выў — Алесь Гарун сабакам быў. Прачытаўшы верш Пімена Панчанкі «Разьвітаньне» Родны мой Пімен Панчанка, Вы сказалі: настала зьмярканьне? Вы сказалі на маці мачыха? Бо настала Вам разьвітаньне? Зь яе словам — ужо ня родным, зь яе сонцам — ужо халодным, зь яе людам — спрадвек галодным, нават Богу й таму няўгодным… Адыходзіце ці зракаецеся? Ці сухімі сьлязамі каецеся? Пад крыжамі Сафіі Полацкай бюракрат за Вас не памоліцца, а памоліцца за Вас мачыха, за сыночка свайго, за Панчанку, і ў галовах запаліць сьвечачку. Можа, ўзімачку, а можа, ўлецечку Скрозь расстаньне і скрозь зьмярканьне на агеньчык паэт прыстане, скажа: родны мой Пімен Панчанка, я Вам верыў, ды вера страчана. I ў галовах патушыць сьвечачку, можа, ўзімачку, а можа, ўлецечку пад крыжамі Сафіі Полацкай Ён за Белую Русь памоліцца, за наступнікаў і за прадзедаў, ён памоліцца так, як дадзена, як вучылі Купала з Коласам — крэўным словам, родным голасам. Вы жывымі сьлязамі заплачаце, за паэтам народ убачыце скрозь расстаньне і скрозь зьмярканьне, Вам за сьмерць сваю прыкра стане, бо пад небам Сафіі Полацкай на народных паэтаў моляцца. Маналёг «Тутэйшага»
Люцыян, уяві, ты адзін, ты застаўся адзін на славяншчыне, і нікога няма, паглядзі, і нікога з Купалавай спадчыны, і забралі жанчыну тваю, віна налілі ёй атрутнага, загадалі: адпі за сям’ю, а да дна — за радзіму акрутную, і сканала жанчына твая, і памерла радзіна апошняя, і паглохлі зязюлі ў гаях, а ў нябёсы ўсмакталіся коршакі, захлынуўся крывёю Пярун, зразумеўшы ў запозьненым плачы, як сваёю крывёю Гарун і ягоную кроў прадбачыў, і зьліліся ў адну раку і атрута, і кроў, і сьлёзы, і на выспу, як на руку, селі коршакі, як залозы. А ў тваім, Люцыян, Дняпры, што жывіў спакон веку гоні, тры русалкі, славянкі тры янычаравых мыюць коней, а ў тваім, Люцыян, Сажы на грудзёх з камянём пудовым твой паэт апошні ляжыць, бы ў труне — у Сажы лядовым. Ты адзін, ты адзін, ты адзін, ты застаўся адзін на славяншчыне, і Радзіма твая, паглядзі, — русакосая янычаршчына, а калісьці ты гаварыў, а калісьці ты нават кляўся: не патухне Зьніч на Гары! Ён патух. Ты яму пакайся за ягоны пакутны прах, за Радзіму сваю нявінную, янычары яе ў палях крумкачам ды ваўкам пакінулі, ты пакайся за свой спакой, што зубамі ня грыз вяроўку, бо здушыўся і ты на ёй, ад жывёльнага поту мокры, Кайся, кайся за свой жывот, не забудзься і пра Купалаў, бо цяпер ты адзін — народ, быццам храм на шляху вандалаў. ДЫ ПАКУЛЬ ТЫ ЯШЧЭ ЖЫВЕШ, ЗАПАЛІ ПРАД КУПАЛАМ СЬВЕЧКУ, ПРАЧЫТАЙ I СПАЛІ МОЙ ВЕРШ, А ВАНДАЛАМ СКАЖЫ: Я ВЕЧНЫ Урода мая, уродачка |
