Пра што шэпчуцца мурашы Шэпчуцца ў траве мурашы. Ані ветру, ані грому, і толькі расінкі бліскаюць, як маланкі, а з параненай травы сочыцца зялёная кроў на рудых мурашоў, на рудую глебу… Усё зелянее і… бянтэжыцца, і толькі цвыркочуць самазадаволеныя конікі: ну што за дзіўны сьвет? I калі ён паразумнее і ўрэшце зразумее, што самая высакародная кроў — зялёная? Але ўсё адно ў зялёнай траве шэпчуцца рудыя мурашы пра тое, што гэтая трава і гэтыя агідныя зялёныя конікі жывяцца рудой глебай. Яблыня На яе галінах растуць яблыкі, на карэньнях камяні. Нават у самыя лютыя маразы, калі ледзь-ледзь б’ецца сэрца, каб ня даць дарэшты зьмерзьціся крыві, камяні выцягваюць зь яе апошнія жылы. Хтосьці іншы даўно сканаў бы, нат не счакаўшы сваёй першай пладаноснасьці, а яна ў незямных пакутах зноў і зноў выходзіць з забыцьця зімовай анэстэзіі і кожнага разу чакае сваёй вясны, быццам апошняй радасьці-спадзяванкі. Але балючай за ўсё зямлі, як той маці за самае пакутнае дзіцятка. Пацір Знайшлі пацір, сьлязамі поўны, ніхто ня ведае — чыймі. Сярэбранае ў срэбным — поўню пакутнік нейкі расчыніў. Ад зла, спакус, грахоў замову гугнявіў голас за сьцяной… Знайшлі на дне паціра слова, з малітвы выпала яно. КАХАЮ — вочы прачыталі, КАХАЮ — вусны прашапталі, КАХАЮ — душы прастагналі, КАХАЮ — людзі закрычалі. Паэт сказаў: Айчыну! Жаўнер: дзяўчыну! Хтось: сябе! I сталі дружна, шчыра, шчыльна, як на касьбе ці на сяўбе. А ён канчаўся у зьнямозе — ніхто яго не пакахаў, з паціра выплюхнулі сьлёзы, і налілі праз край віна, і сталі дружна, шчыра, шчыльна, як на касьбе ці на сяўбе, паэт сказаў: п’ем за Айчыну! I кожны выпіў — за сябе… *** Ляцелі ў вырай ветракі…
Ляцелі ў вырай ветракі, гублялі клёпку, быццам пёры, я чуў, як тыя ветракі ляцелі, думалі пра мора. Я чуў, бо ўгледзець іх ня змог — гняло мяне цямрэчай неба, я чуў, а сам, як той мурог, туліўся думамі да глебы: куды мне ў вырай, мурашу, мой дом урос па пахі ў поле, я неба ў Бога не прашу, я не прашу птушынай долі, цяпер мне сумна паглядаць на ветракі паміж аблокаў і чуць, як крылы іх рыпяць і дахі слуцкага барока. Калі ж такі надыдзе дзень — па небе сум адросьціць крылы, і палячу я да людзей за моры, горы, небасхілы, няхай сустрэнуцца тагды мне ветракі сярод пуціны і скажуць: «Хлопча, нікуды вядзе дарога ад Айчыны». Паэт Ніхто ня мае права жыць з Паэтам, кахаць, пакутаваць і раўнаваць яго, ня тыя дні, калі б ён дбаў пра гэта, ня той напой, які б ён піў нагбом. Ніхто ня мае права мець Паэта, рабіць яго паяцам пры двары, таму што гэта… ды таму, што гэта — народа і паэзіі падрыў. Ніхто ня мае права біць Паэта, ён нават сам ня вольны над сабой, магчыма, ён адзіны на паўсьвета, а вы за ім нібыта за гарой. Паэт ня мае права быць паэтам цнатлівае і чыстае красы, калі ў айчыне загніваюць рэкі і засыхаюць на вачох лясы. Адвечным шляхам вырасьце трава і траву адшукае раса вырасьцем мы і нас адшукаюць сьлёзы цярновыя і палыновыя самотныя і радасныя цёплыя і сьцюдзёныя і празь сьлёзы мы ўбачым сьвет белы і чорны зямны і нябесны шчасьлівы і пякельны але вырасьце зноўку раса і траву адшукае раса Вужака Мае згрызоты зьбіваюцца ў клубкі як вужакі і я — уладар гэнага паганага кодлішча — бы цмок па адной вышмыргваю вужак з клубка і адпускаю да людзей а тыя не зважаючы на бяскрыўдныя жоўтыя вушкі прымаюць іх за гадзюк а мяне за сапраўднага цмока і ў гэты час я сапраўды пачуваюся цмокам такой надчалавечай істотай бо я пад панцырам бо я страшны і толькі самая звычайная бестурботная раніца сонцам і сьвятлом змывае зь мяне гадаў бруд і я бягу і шукаю людзей і тлумачу што вужакі добрыя і разумныя істоткі і што яны не вінаватыя ў сваім падабенстве на гадзюк што іх можна пазнаць па залатой кароне а людзі разгубленыя ўглядаюцца ў мае вушы а мне ў адчаі здаецца што яны ўглядаюцца ў мае рогі і тады ўсе мае душэўныя болькі як бяздомныя чорныя галубы каля цёплага коміна туляцца да адзінага чалавека які любіць мяне — вужаку з залатой каронай. |
