Tunguzi – Ewenkowie, kiedyś północnoazjatyccy koczownicy, obecnie zamieszkują Syberię od środkowego Jeniseju po Morze Ochockie Victoriahavn – obecnie Narvik w Norwegii
Wybrzeże Lejtnanta Łaptiewa – Wybrzeże Charitona Łaptiewa, południowo-zachodnie wybrzeże półwyspu Tajmyr
SŁOWNIK TERMINÓW ŻEGLARSKICH
akord – konrakt, umowa najmu z marynarzami; zaakordować (się) – zaciągnąć (się) do służby okrętowej
awizo – mały, szybki statek pomocniczy
baka – latarnia morska lub inny stały punkt orientacyjny; pływający znak nawigacyjny bakan – zakotwiczony pływający znak nawigacyjny (boja, beczka) wskazujący szlak wodny, niekiedy świecący
bakbort – lewy bok, lewa burta statku; także kierunek na lewo (bakier) balkon – ganek dokoła rufy
barduny – liny mocujące maszt od jego szczytu do tyłu statku; łańcuchy mocujące komin barkasa, barkas – większa łódź, służąca do transportu towarów i komunikacji między statkiem a lądem; niewielki statek służący do różnych prac portowych
basztaki – liny albo łańcuchy mocujące przedni maszt, czyli bukszpryt, także komin itp. bat – łódź wiosłowa lub żaglowa; także mały statek bełk – topiel wodna, głębina morska; miejsce głębinne
bezan – tzw. przybranka, odnosząca nazwy osprzętu żeglarskiego po niej występujące do tylnego masztu (np. bezanwanta, bezanmars); także: skrótowa nazwa tylnego masztu -bezanmasztu oraz żagla na tylnym maszcie – bezanżagla
biesiadnia, kajut-kompania – duża kajuta, służąca jako jadalnia, miejsca zebrań załogi
bocianie gniazdo – zob. mars
brasy, gary – liny u końców rej do ich obracania; brasować, garować – obracać reje w płaszczyźnie poziomej
bratszpil – winda o poziomej osi na przedzie statku, służąca do wyciągania kotwicy; por. kabestan, szpil
brekwater, molo – falochron, tama przy wejściu do portu, chroniąca go od uderzeń fal bryza – lekki, stały wiatr, wiejący prostopadle do linii brzegowej; także każdy wiatr o
stałym i umiarkowanym natężeniu
bukszpryt – ukośny maszt, osadzony na dziobie statku, wystający poza burtę
chodnik, trep – przenośny pomost służący do komunikacji między pokładem statku a
lądem oraz między pokładami statków ciura – marynarz niewykwalifikowany
cwintnal – pionowy słupek w pokładzie statku, służący do wiązania lin
cynklować – płynąć w określonym kierunku, trzymać kurs, sterować
czeladnia – wspólna kajuta majtków
czwórka – łódź poruszana przez czterech wioślarzy
debarkader – przystań towarowa lub pasażerska
dek – pokład
dma – silny wiatr
dryf- znoszenie statku przez wiatr, prąd lub fale, powodujące np. zbaczanie z kursu; także ruchy statku stojącego na kotwicy; stać pod dryfem – stać na kotwicy; także dzięki odpowiedniemu ustawieniu żagli nieznacznie tylko przemieszczać się mimo silnego wiatru dunuga, ruchawica, ruchawa – silna fala przed sztormem i po nim fairep – żob. trap
fana – chorągiew masztowa, zazwyczaj w różnych barwach (np. sygnałowa)
farwater – zdatny do żeglugi szlak wodny, wytyczony wśród mielizn i innych przeszkód
feluka – mały, smukły statek arabski ze skośnymi żaglami
tender (inaczej: oganiacz) – kloc z drzewa, sznurów lub korka, spuszczany na lince po burcie, służący do ochrony statku przed uderzeniami
flandrować (o żaglu) – trzepotać się, uderzać o części omasztowania
fok – tzw. przybranka, odnosząca nazwy osprzętu żeglarskiego po niej występujące do przedniego masztu; także: skrótowa nazwa przedniego masztu – fokmasztu oraz głównego żagla na przednim maszcie – fokżagla
forkasztel – nadbudówka w dziobowej części statku z pomieszczeniem dla załogi; por. jut
fregata – duży żaglowiec o trzech masztach
gafla – ukośna belka ruchomo zamocowana do masztu, na której zawiesza się żagiel skośny; por. reja
gary, garować – zob. brasy, brasować gęsi – spienione grzbiety fal
giereb! – komenda do odepchnięcia w bok łodzi poprzez przyciąganie do siebie
zanurzonych pionowo i opartych o burtę wioseł
głada – spokojna, gładka powierzchnia morza podczas dobrej pogody, łagodna fala
gorcyl – lina do podciągania dolnej krawędzi żagla do rei przy jego zwijaniu
grot – tzw. przybranka, odnosząca nazwy osprzętu żeglarskiego po niej występujące do
głównego masztu; także: skrótowa nazwa głównego, najwyższego, w trójmasztowcach
środkowego masztu – grotmasztu oraz głównego żagla na tym maszcie – grotżagla
halz (obecnie: hals) – lina naprężająca żagiel, przymocowana do dolnego rogu żagla; także odcinek toru statku między zwrotami podczas żeglugi pod wiatr, czyli halsowania; halzować (obecnie: halsować) – ustawiać żagiel przy pomocy halsu; także: żeglować
docelu znajdującego się w kierunku, z którego wieje wiatr, poruszając się po linii łamanej (na
przemian lewym i prawym halsem)
hyspwać – podnosić, wciągać żagiel; hys! – komenda: (żagle) do góry!
hyz – pomyślny dla żeglugi wiatr, wiejący w kierunku zgodnym z kursem statku
jolka – małe czółno, lekka, szybka, zwrotna łódź wiosłowa, czasem z jednym żaglem,
służąca do przewozu ludzi
jut, juta – nadbudówka na rufie statku; kajuta w tej nadbudówce
kabestan – winda o osi pionowej, używana do przyciągania statku do nabrzeża przy cumowaniu albo służąca jako winda kotwiczna kaboter – statek żeglugi przybrzeżnej
kajut-kpmpania – zob. biesiadnia; także kompania z jednej kajuty, załoga statku
kambuza (obecnie: kambuz) – kuchnia okrętowa, palenisko kuchenne na statku
kaper – korsarz mający upoważnienie królewskie lub rządowe do łupienia wrogich
statków; w szerszym znaczeniu rozbójnik morski
kargador- pełnomocnik kupca na statku towarowym, czyli kargowcu, sprzedający lub
zamieniający ładunek
karować – wyładowywać towary ze statku lub odwrotnie; karownik – robotnik portowy zajmujący się wyładunkiem lub załadunkiem tych towarów
kasztel – nadbudówka na dziobie lub rufie statku; usytuowana na dziobie zwana jest bakiem lub forkasztelem, na rufie – jutem; por. forkasztel, jut
kidzina – trawa morska
kierunki świata – o nazwach pochodzących z języka angielskiego: główne, tzw.
kardynalne: północny N (North), południowy S (South), wschodni E (East) i zachodni W
(West) oraz pośrednie, tzw. interkardynalne: północno-wschodni NE, północno-zachodni
NW, południowo-wschodni SE i południowo-zachodni SW
kil – główna belka wzdłużna, ciągnąca się przez całą długość statku na spodzie kadłuba,
podstawowy element konstrukcji statku
kilwater – ślad na wodzie, smuga, która pozostaje za rufą płynącego statku
kipiel – wzburzone morze; także załamywanie się wysokich fal na mieliznach lub przy
brzegu
kliwer, sztakżagiel – najbardziej wysunięty do przodu trójkątny żagiel, podnoszony na linie rozpiętej między bukszprytem a fokmasztem
kluza – otwór w przedzie burty, przez który przechodzi łańcuch kotwiczny; także otwór, przez który przesuwa się cuma
kładź – boczny przechył statku
kotew, kotwa – kotwica
kraj – nabrzeże, brzeg przystosowany do zawijania statków, w szerszym znaczeniu: brzeg, ląd; biec pod kraj – płynąć do lądu
kran – żuraw, dźwig na nabrzeżu portowym lub na statku
krypa – płaskodenna łódź rzeczna, barka; także: niewielki przybrzeżny, holowany statek morski do przewozu towarów
kuk (obecnie kok) – kucharz okrętowy
kurzyć się (o wzburzonym morzu) – okrywać się białą pianą
lag (właściwie log) – przyrząd do mierzenia prędkości statku względem wody;
lagsznur (wlaściwie logsznur) – wyrzucana za rufę linka, będąca częścią logu
lesica – drabinka sznurowa
lora – węzeł marynarski, mocny, lecz łatwy do rozplatania
lotrować (żagle) – zwalniać brasy, przez co żagle ustawiają się wzdłuż kierunku wiatru i nie pracują
luf, lufowa strona – strona, z której wieje wiatr