«Разумны, толк будзе», – у думках ухвалiў падначаленага Мiкулiч, а ўголас нечакана для лейтэнанта спытаў:
– Вы думаеце, што мне няма чаго рабiць, калi прымусiў правяраць i пераправяраць даўно вядомае?
– У нейкi момант я i сапраўды пачаў схiляцца да таго, што смерць Шапавалава – не недарэчнасць, а хiтра спланаваная акцыя, – зноў ухiлiўся ад прамога адказу Хмара.
– Цiкава, цiкава, – задаволена крактануў у кулак падпалкоўнiк. – Напэўна, знойдзеныя ў нябожчыка семсот долараў пасеялi сумненнi?
– І не толькi, – Хмара завёўся з паўабарота. – Прымусiла ўсумнiцца Александровiч, якая падчас допыту вяла сябе не зусiм шчыра. Па-першае, схiтравала – прамаўчала пра свайго новага палюбоўнiка Сiдоркiна. Александровiч, як вядома, заявiла, што Шапавалаў – ейны каханак i без пяцi хвiлiн муж. Выходзiць, манiла?! І рабiла гэта наўмысна, каб выгарадзiць Сiдоркiна. Разлiк просты: нiхто не павiнен западозрыць, што смерць Шапавалава магла быць вынiкам звычайнай разборкi на глебе рэўнасцi. Як-нiяк, а мужыкi праз яе пабiлiся. Што, калi мiлiцыя дакапаецца?
– Лагiчна, – падахвоцiў следчага Мiкулiч.
– Цяпер – другое, i асноўнае. Александровiч утаiла, што яна ўрач-тэрапеўт i месцам працы пазначыла сумнiцельную фiрму. Не памылюся, калi скажу, што яна разлiчвала на нашу iнертнасць, што капаць глыбока не будзем. Дарэчы, так i здарылася. Псiхалагiчна разлiчыла правiльна: навошта турбаваць сяброўку нябожчыка, амаль нявесту? Чалавеку i без гэтага хапiла лiха. А цяпер, таварыш падпалкоўнiк, дадзiм юрыдычную адзнаку дзеянням доктара (падкрэслiваю: доктара!) Александровiч. Няма сумнення ў тым, што яна разам з Шапавалавым пiла гарэлку, шампанскае, яна падбухторыла мужыка на дваццацiхвiлiнныя скокi «танцавальнага марафона». Заўважце, што Александровiч ведала i пра шалёныя дозы антыбiётыкаў падчас лячэння запалення лёгкiх, i пра хворае сэрца палюбоўнiка. Як урач, а тым больш тэрапеўт, ведала i пра пэўныя абмежаваннi ў пiтве, ежы, фiзiчных нагрузках i магла прадбачыць развiццё падзей з такiм букетам хвароб, – Хмара замаўчаў, яму чамусьцi здалося, што Мiкулiч зараз пасмяецца з ягоных падазрэнняў, якiя, дарэчы, сам i пасеяў у душы. – Канечне, гэта толькi мае асабiстыя меркаваннi, i цяпер яны нiякага значэння не маюць. Вядома, што Шапавалаў пайшоў у клуб «Каму за трыццаць» па грошы, праўда, ягонага даўжнiка мы не знайшлi. Сустрэўся ў клубе з Александровiч, а вось выпадкова цi з яе боку быў нейкi зламысны намер – таямнiца. Што здарылася потым, не падпадае нi пад адзiн артыкул крымiнальнага кодэкса. Шапавалаву сiлком гарэлку не ўлiвалi, усё астатняе таксама ён рабiў не пад прымусам.
– У нечым ты маеш рацыю, – Мiкулiч прыхiльна паглядзеў Хмару ў вочы i нечакана спытаў: – А што скажаш пра судова-медыцынскае заключэнне? Калi так расклаў на лапаткi Александровiч, думаю, i экспертызу не абышоў стараной.
– Я не эксперт, – ужо дакараючы сябе за празмерную балбатлiвасць, панура ўздыхнуў Хмара, – але заключэнне медыкаў не канкрэтызавана. Мы не ведаем, што ў большай ступенi справакавала алергiчную рэакцыю, а што ў меншай: гарэлка, шампанскае, антыбiётыкi цi перабольшаная фiзiчная нагрузка? У дакуменце пазначана, што ўсё пералiчанае ў сукупнасцi выклiкала алергiчную рэакцыю.
– Правiльна, – засмяяўся Мiкулiч i задаволена пацёр далонi, – ты маладзец, i нашы погляды на справу Шапавалава супалi на восемдзесят працэнтаў, застаецца яшчэ дваццаць.
Хмара разгубiўся.
– Значыцца, справа не спыняецца? – толькi i змог выдыхнуць лейтэнант.
– Наадварот, толькi пачынаецца, i настала пара пазнаёмiць цябе вось з гэтым дакументам, – падпалкоўнiк дастаў з чорнай папкi жаўтаваты аркуш паперы, падаў лейтэнанту.
Хмара прачытаў прапанаваны дакумент раз, другi… Здраднiцкая чырвань апякла вушы, шчокi, у гэты момант ён адчуваў сябе чалавекам, якога добра-такi абдурылi. Яму стала сорамна перад падпалкоўнiкам за юнацкi максiмалiзм, з якiм ён паўгадзiны таму святкаваў сваю перамогу i цешыў самалюбства.
– Вы з самага пачатку падазравалi, што Шапавалава забiлi?
– Не зусiм, – зашпацыраваў па кабiнеце Мiкулiч. – Мяне, як i цябе, насцярожыла, але трошкi ў iншым ракурсе, спадарыня Александровiч, i менавiта тое, што яна, урач-тэрапеўт, выклiкала хуткую дапамогу. Чаму менавiта яна? Чаму ўрач нават не спрабуе дапамагчы памiраючаму, а бяжыць да тэлефона? Што гэта: страх, легкадумства, стрэс цi зламысны намер? Зразумела, што ўрача з пятнаццацiгадовым стажам смерць магла ўразiць, але ж не напужаць! Яна прафесiянал i ведае, што рабiць у гэткiх сiтуацыях. Паводзiны Александровiч неадэкватныя i зусiм ёй не на карысць: нават не паспрабавала рабiць Шапавалаву штучнае дыханне!
– Александровiч можна прыцягнуць да крымiнальнай адказнасцi за неаказанне дапамогi! – рашуча выказаўся Хмара.
– Калi дакажам, – пагадзiўся Мiкулiч i, трошкi счакаўшы, працягваў: – На паводзiны Александровiч нiхто ўвагi не звярнуў. Каб закрыць справу, дастаткова судова-медыцынскай экспертызы. Але нечакана з’яўляецца яшчэ адна жанчына, якая сцвярджае, што Шапавалава забiлi i прыводзiць пераканаўчыя факты. Сакратарка начальнiка аўтакалоны, дзе працаваў Шапавалаў, Леўчанка Раiса Iванаўна, расказала пра займальны i iнтрыгуючы выпадак. Месяц таму Шапавалаў папрасiў яе не перадаваць начальнiку аўтакалоны пiсьмо, якое павiнна паступiць з докшыцкай мiлiцыi. З расповеду шафёра Леўчанка даведалася, што ён двое сутак прасядзеў у замкнёнай фуры, пакуль нейкi мужык яго не выпусцiў. Нiякага крымiналу, зладзейства, тым больш насiлля не было. Шапавалаў, шукаючы паратунку ад спякоты, залез у фуру, а дзверына выпадкова замкнулася. Канечне, на ўсё гэта плюнуць i расцерцi, але звечара ён добра-такi выпiў i нават не памятаў, чаму аказаўся голы. Даведаюцца ў калоне – засмяюць. Леўчанка дапамагла Шапавалаву, але пасля смерцi шафёра зусiм па-iншаму ўспрыняла той выпадак, таму i прыйшла, нават са сваiм бачаннем падзей. Версiя ж гаваркой сакратаркi ў тым, што нехта пазбавiўся ад Шапавалава, i смерць шафёра на дыскатэцы – не што iншае, як працяг разборкi ў бягомльскiм лесе.
– А што думаеце вы? – нясмела спытаў Хмара i спадылба зiрнуў на начальнiка. Мiкулiчава празмерная таямнiчасць успрымалася як недавер: чаму толькi сёння падпалкоўнiк расказаў праўду?
– Паводзiны Александровiч i заява Леўчанкi насцярожылi, прымусiлi шукаць пацверджанне. І пакуль што адкiнуць версiю забойства Шапавалава – не рызыкну.
– І ўсё ж, чаму Шапавалаў быў у фуры голы? – пачаў задаваць пытаннi Хмара. – Без вады, ежы – зразумела, а вось каб зусiм без адзення… Не зiма… Значыць, сур’ёзна ўспрымаць здарэнне як замах на жыццё не можам.
– А калi Шапавалава такiм макарам папярэдзiлi аб магчымых непрыемнасцях? – разважлiва сказаў Мiкулiч. – Усё ж запаленне лёгкiх ён падхвацiў, i цяпер смерць Шапавалава на дыскатэцы не ўспрымаецца як недарэчнасць. Я не адмаўляю збегу абставiн, яго вялiкасць выпадак можа добра-такi павадзiць за нос, але на тое мы i следчыя…
«Гаворыць, як на лекцыi па крымiналiстыцы», – падумаў Хмара i самаўпэўнена ўсмiхнуўся:
– Цяпер прыйдзецца пераключыцца з любоўных сувязяў Шапавалава на дзелавыя?..
– Да дзявятага жнiўня мы павiнны раскрыць таямнiцу бягомльскага лесу, – не зважаючы на сарказм падначаленага, працягваў Мiкулiч. – У гэты дзень Александровiч вяртаецца з адпачынку.
Хмара iмгненна стаў сур’ёзны. Ён зразумеў, што ўсю вышуковую работу прыйдзецца рабiць самаму.
– А Вы ўпэўнены, што яна ўзяла зваротны бiлет?
– Вернецца, – запэўнiў Хмару Мiкулiч i, складваючы паперы ў папку, нязмушана дадаў: – Яна не сумняваецца ў тым, што мiлiцыя не будзе аспрэчваць заключэнне экспертаў. Няшчасны выпадак настолькi вiдавочны, што зрабiць такое нiкому i ў галаву не прыйдзе. А да любоўных прыгод Шапавалава не трэба ставiцца скептычна, у гэтым накiрунку мы будзем працягваць працаваць прыдзiрлiва i педантычна. Сексуальна-заклапочаная фiрма «Венера» – не апошнi вiнцiк у справе, i таму я хачу ведаць: колькi там пазаштатных кансультантаў, такiх, як Александровiч i Казакова? Хто за ўсiм гэтым стаiць? Думаю, пасля сустрэчы з сястрой Шапавалава не трэба тлумачыць, якiя кансультацыi арганiзаваныя пад дахам фiрмы. Адным словам, трэба сабраць поўнае дасье на дзейнасць «Венеры», яе кiраўнiкоў i заснавальнiкаў.
