შინაარსი

დასაწყისი

ამბავი როსტევან არაბთა მეფისა

როსტევან მეფისაგან და ავთანდილისაგან ნადირობა

ნახვა არაბთა მეფისაგან მის ყმისა ვეფხისტყაოსნისა

თინათინისაგან ავთანდილის გაგზავნა მის ყმის საძებრად

წიგნი ავთანდილისა თავის ყმათა თანა

ავთანდილისაგან მის ყმისა ძებნად წასლვა

ამბავი ავთანდილისა, ასმათს რომ ეუბნების ქვაბშიგან

შეყრა ტარიელისა და ავთანდილისა

ტარიელისაგან თავის ამბის მბობა ავთანდილთანა

ამბავი ტარიელის გამიჯნურებისა

წიგნი ნესტან-დარეჯანისა საყვარელსა თანა მიწერილი პირველი

წიგნი ტარიელისა საყვარელთანა

წიგნი ტარიელისა ხატაელთანა

ნესტანისაგან ტარიელის ხმობა

წიგნი ხატაელთა მეფისა, ტარიელის წინაშე მოწერილი პასუხად

ტარიელისა და ნესტანის პირის-პირ შეყრა

ტარიელისაგან ხატაეთს წასლვა და დიდი ომი

წიგნი ტარიელისა ინდოეთ მეფის წინაშე და გამარჯვებით შემოქცევა

წიგნი ნესტან-დარეჯანისა საყვარელსა თანა

ტარიელის ტირილი და დაბნედა

წიგნი ტარიელისა საყვარელსა თანა პასუხად

რჩევა ნესტან-დარეჯანის გათხოვებისა

ტარიელისა და ნესტან-დარეჯანის თათბირი და გამორჩევა

ხვარაზმშას შვილის ინდოეთს მოსლვა საქორწილოდ და ტარიელისაგან მისი მოკლვა

ამბის ცნობა ტარიელისაგან ნესტან-დარეჯანის დაკარგვისა

ამბავი ნურადინ-ფრიდონისა, ოდეს ტარიელ შეეყარა

შველა ტარიელისაგან ფრიდონისა

ფრიდონისაგან ნესტან-დარეჯანის ამბის მბობა

ამბავი ავთანდილისა არაბეთს შექცევისა

დათხოვნა ავთანდილისა როსტევან მეფესთანა. ვაზირის საუბარი

ავთანდილისაგან შერმადინის საუბარი

ანდერძი ავთანდილისა როსტევან მეფის წინაშე

ლოცვა ავთანდილისა

ცნობა როსტევან მეფისაგან ავთანდილის გაპარვისა

წასლვა ავთანდილისაგან ტარიელის შეყრად მეორედ

პოვნა ავთანდილისაგან დაბნედილის ტარიელისა

მბობა ტარიელისაგან ლომ-ვეფხის დახოცისა

ტარიელისაგან და ავთანდილისაგან ქვაბს მისლვა და ასმათის ნახვა

წასლვა ავთანდილისაგან ფრიდონისასა

მისლვა ავთანდილისაგან ფრიდონისას

წასლვა ავთანდილისაგან ნესტან-დარეჯანის საძებრად და ქარავანთა შეყრა

ამბავი ავთანდილისა გულანშაროს მისლვისა

ფატმანისაგან ავთანდილის გამიჯნურება

წიგნი ფატმანისა ავთანდილთანა სამიჯნურო

წიგნი ავთანდილისა ფატმანთანა

ფატმანისაგან ნესტან-დარეჯანის ამბის მბობა

ამბავი ნესტან-დარეჯანისა ქაჯთაგან შეპყრობისა. ფატმანისაგან მბობა ავთანდილთანა

წიგნი ფატმანისა ნესტან-დარეჯანთანა

წიგნი ნესტან-დარეჯანისა ფატმანთანა

წიგნი ნესტან-დარეჯანისა საყვარელთანა

წიგნი ავთანდილისა ფრიდონთანა

წასლვა ავთანდილისა გულანშაროთ და ტარიელის შეყრა

ტარიელისა და ავთანდილისაგან წასლვა ფრიდონისასა

თათბირი ნურადინ-ფრიდონისა

თათბირი ავთანდილისა

თათბირი ტარიელისა

ტარიელისაგან ზღვათა მეფისას მისლვა

ქორწილი ტარიელისა და ნესტან-დარეჯანისა ფრიდონისაგან

სამთაგანვე ქვაბსა მისლვა და მუნით არაბეთს წასლვა

ქორწილი ავთანდილისა და თინათინისა არაბთა მეფისაგან

ტარიელისაგან ინდოთ მეფის სიკვდილის ცნობა

ტარიელისაგან ინდოეთს მისლვა და ხატაელთა დამორჩილება

ქორწილი ტარიელისა და ნესტან-დარეჯანისა

დასასრული

დასაწყისი

რომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა,

ზეგარდმო არსნი სულითა ყვნა ზეცით მონაბერითა,

ჩვენ, კაცთა, მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა,

მისგან არს ყოვლი ხელმწიფე სახითა მის მიერითა.

ჰე, ღმერთო ერთო, შენ შეჰქმენ სახე ყოვლისა ტანისა,

შენ დამიფარე, ძლევა მეც დათრგუნვად მე სატანისა,

მომეც მიჯნურთა სურვილი, სიკვდიდმდე გასატანისა,

ცოდვათა შესუბუქება, მუნ თანა წასატანისა.

ვის ჰშვენის, - ლომსა, - ხმარება შუბისა, ფარ-შიმშერისა,

- მეფისა მზის თამარისა, ღაწვ-ბადახშ, თმა-გიშერისა, -

მას, არა ვიცი, შევჰკადრო შესხმა ხოტბისა, შე, რისა?

მისთა მჭვრეტელთა ყანდისა მირთმა ხამს მართ, მი, შერისა.

თამარს ვაქებდეთ მეფესა სისხლისა ცრემლ-დათხეული,

ვთქვენი ქებანი ვისნი მე არ-ავად გამორჩეული.

მელნად ვიხმარე გიშრის ტბა და კალმად მე ნა რხეული,

ვინცა ისმინოს, დაესვას ლახვარი გულსა ხეული.

მიბრძანეს მათად საქებრად თქმა ლექსებისა ტკბილისა,

ქება წარბთა და წამწამთა, თმათა და ბაგე-კბილისა,

ბროლ-ბადახშისა თლილისა, მის მიჯრით მიწყობილისა.

გასტეხს ქვასაცა მაგარსა გრდემლი ტყვიისა ლბილისა.

აწ ენა მინდა გამოთქმად, გული და ხელოვანება, -

ძალი მომეც და შეწევნა შენგნით მაქვს, მივსცე გონება;

მით შევეწივნეთ ტარიელს, ტურფადცა უნდა ხსენება,

მათ სამთა გმირთა მნათობთა სჭირს ერთმანერთის მონება.

მო, დავსხდეთ, ტარიელისთვის ცრემლი გვდის შეუშრობელი;

მისებრი მართ დაბადებით ვინმცა ყოფილა შობილი!

დავჯე, რუსთველმან გავლექსე, მისთვის გულს ლახვარ-სობილი,

აქამდის ამბად ნათქვამი, აწ მარგალიტი წყობილი.

მე, რუსთველი ხელობითა, ვიქმ საქმესა ამა დარი:

ვის ჰმორჩილობს ჯარი სპათა, მისთვის ვხელობ, მისთვის მკვდარი;

დავუძლურდი, მიჯნურთათვის კვლა წამალი არსით არი,

ანუ მომცეს განკურნება, ანუ მიწა მე სამარი.

ესე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები,

ვით მარგალიტი ობოლი, ხელის-ხელ საგოგმანები,

ვპოვე და ლექსად გარდავთქვი, საქმე ვქმენ საჭოჭმანები,

ჩემმან ხელ-მქმნელმან დამმართოს ლაღმან და ლამაზმან ნები.

თვალთა, მისგან უნათლოთა, ენატრამცა ახლად ჩენა;

აჰა, გული გამიჯნურდა, მიჰხვდომია ველთა რბენა!

მიაჯეთ ვინ, ხორცთა დაწვა კმა არს, მისცეს სულთა ლხენა.

სამთა ფერთა საქებელთა ლამის ლექსთა უნდა ვლენა.

რაცა ვის რა ბედმან მისცეს, დასჯერდეს და მას უბნობდეს:

მუშა მიწყივ მუშაკობდეს, მეომარი გულოვნობდეს;

კვლა მიჯნურსა მიჯნურობა უყვარდეს და გამოსცნობდეს,

არცა ვისგან დაიწუნოს, არცა სხვათა უწუნობდეს.

შაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი,

საღმრთო, საღმრთოდ გასაგონი, მსმენელთათვის დიდი მარგი,

კვლა აქაცა ეამების, ვინცა ისმენს კაცი ვარგი;

გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის, შაირია ამად კარგი.

ვითა ცხენსა შარა გრძელი და გამოსცდის დიდი რბევა,

მობურთალსა - მოედანი, მართლად ცემა, მარჯვედ ქნევა,

მართ აგრევე მელექსესა - ლექსთა გრძელთა თქმა და ხევა,

რა მისჭირდეს საუბარი და დაუწყოს ლექსმან ლევა.

მაშინღა ნახეთ მელექსე და მისი მოშაირობა,

რა ვეღარ მიჰხვდეს ქართულსა, დაუწყოს ლექსმან ძვირობა,

არ შეამოკლოს ქართული, არა ქმნას სიტყვა-მცირობა,

ხელ-მარჯვედ სცემდეს ჩოგანსა, იხმაროს დიდი გმირობა.

მოშაირე არა ჰქვიან, თუ სადმე თქვას ერთი, ორი;

თავი ყოლა ნუ ჰგონია მელექსეთა კარგთა სწორი;

განაღა თქვას ერთი, ორი, უმსგავსო და შორი-შორი,

მაგრა იტყვის: “ჩემი სჯობსო”, უცილობლობს ვითა ჯორი.

მეორე ლექსი ცოტაი, ნაწილი მოშაირეთა,

არ ძალ-უც სრულ-ქმნა სიტყვათა, გულისა გასაგმირეთა, -

ვამსგავსე მშვილდი ბედითი ყმაწვილთა მონადირეთა:

დიდსა ვერ მოჰკლვენ, ხელად აქვს ხოცა ნადირთა მცირეთა.

მესამე ლექსი კარგია სანადიმოდ, სამღერელად,

სააშიკოდ, სალაღობოდ, ამხანაგთა სათრეველად;

ჩვენ მათიცა გვეამების, რაცა ოდენ თქვან ნათელად.

მოშაირე არა ჰქვიან, ვერას იტყვის ვინცა გრძელად.

ხამს, მელექსე ნაჭირვებსა მისსა ცუდად არ აბრკმობდეს,

ერთი უჩნდეს სამიჯნურო, ერთსა ვისმე აშიკობდეს,

ყოვლსა მისთვის ხელოვნობდეს, მას აქებდეს, მას ამკობდეს,

მისგან კიდე ნურა უნდა, მისთვის ენა მუსიკობდეს.