Литмир - Электронная Библиотека
4. СЬВЯТОЕ
А зараз не пра дзядоўнік. Зусім не пра тое.
На ўскрайку Чачэрску ёсьць возера з назвай Сьвятое.
Бабуля казала, на гэтым месцы калісьці была царква,
вялізная і надзвычайнага хараства,
якая аднойчы з усімі званамі пайшла на дно.
Кажуць, што часам у цішы тыя званы чутно,
а ў найясьнейшыя дні
макаўку можна разгледзець у глыбіні.
Мы там купаліся й проста культурна бавілі час.
Раз на выходных, за пару крокаў ад нас,
на прыбярэжнай траве сядзелі салдаты.
Двое дзядоў (адзін зьлёгку, другі ўжо ня зьлёгку паддаты).
Трэці салдацік, які выглядаў, як дух,
апавядаў ім пра возера. Тыя слухалі ўдвух.
Як? Як ты кажаш? Званы зазьвінелі самі?
І патанула? З народам? З папом? З абразамі?
А абразы дарагія былі, як думаеш, Лёша?
Слухай, няхай малады іх дастане, а нам будуць грошы!
Чуеш, што кажуць? Давай! Што “нашто”? А на тое!
Правільна, Лёха! Загнаць духа ў возера – гэта сьвятое.
Тут Лёха сарваў зь яго шыі і кінуў у возера крыжык.
Плыві за ім сьледам!
Пасьля нам раскажаш, дзе быў, чыжык-пыжык!
Хутчэй, а то зараз па галаве!
Дух разьдзяецца, заходзіць у возера, потым плыве.
Трохі адплыў, а пасьля пад вадой зьнікае.
І не вынырвае, сволач такая.
А ў тых кісла робіцца ў роце ад думкі, што скажуць у роце.
Крычаць, разьдзяюцца, ныраюць за духам…
А той незаўважна ўсплывае ў чароце,
хвілінку любуецца іх падводнымі танцамі,
сьмяецца, хапае адзежу й змываецца ў бок аўтастанцыі, купляе квіток на Карм у, а пасьля ўсю дарогу псуе сабе к арму, бо мроіць пра возера, што затапіла б яго казарму.
5. ЯК Я ЎПУСЬЦІЎ ВЯДРО
Раз-два-тры-чатыры-пяць –
пачынаю іх зьбіраць.
Нагінаюся за дзедам,
валачу свой посуд сьледам
і сабранае дабро
гучна падае ў вядро.
Гэта вам ня йсьці ў грыбы,
доўга крочыць на абы.
Тут вы на адным кусьце
цэлы слоік зьбераце.
Нецярплівым проста рай:
нахіліўся – і зьбірай.
Па лістах вяду рукою:
“Выбачайце, непакою!” –
і ў руках чатыры жмені
застаецца іх, ня меней.
Ах, як радуецца сэрца!
Напаўняецца вядзерца.
А ў вядзерцы не суніцы,
не чарніцы, не клубніцы,
не дурніцы-буякі –
калярадзкія жукі!
---
Засталася чвэрць вядра,
але дзед сказаў: “Пар а.
Зараз мы іх будзем трушчыць.
Толькі помні: жук трывушчы.
Лепей трушчыць, каб ушчэнт,
аб асфальт ці аб цэмэнт,
ды патроху, па чарзе”.
Дзед гаворыць – жук паўзе
па вядры. Гляджу на вязьня:
“Зараз будзе табе лазьня.
Мой суворы дзед такі.
Беражыцеся, жукі!”
Кожны мітусіўся, кожны
быў такі бездапаможны.
Зрэшты, што я ім, ахоўнік?
І ўпусьціў вядро ў дзядоўнік.
А яны як ламанулі!
Выляталі, быццам кулі.
Мне на хвілю зьнесла дах,
а яны – ужо ў дзядах…
Дзед злавіў, але ня ўсіх.
Дзед сказаў мне, што я псіх.
Дзед паскардзіўся бабулі,
абяцаў пазбавіць бульбы.
Але я не шкадаваў,
што жука пашкадаваў.
6. НА КАРОВУ
На ганку, на дзьвюх лавачках за столікам,
сядзелі зь Юрам, Славікам і Толікам
і трэці запар дзень гулялі ў карты:
занятак варты,
калі партнэр упарты й сам змагар ты.
А пойдзе карта – гэта вам ня мапа!
Гулялі ў “гаўналяпа”.
На што гуляць, каб сэнс наш меў занятак?
На распрананьне? Дык няма дзяўчатак.
Гуляць сур’ёзна? Скончыліся грошы.
На інтарэс? Занятак нехарошы.
На пстрычкі? Біць сяброў ніхто ня стане.
Сышліся, што гуляем на жаданьне.
Вядома, хто застаўся гаўналяпам…
Каб знаць, што пажадае Толік – кляпам
заткнуў бы рот, бо ён са мной дарма так:
я быў павінен заўтра пасьвіць статак!
Агульны статак – трыццаць тры каровы,
і раз на месяц – графік несуровы,
як на сям’ю, бо кожная ў чарзе.
(Ухілісься – сумленьне загрызе.
А шчэ суседзі! Шмат бы хто з суседзяў
сумленьне ў справе “грызьці” б апярэдзіў.) Ды нашая чарга яшчэ праз тыдзень,
а Толікава – заўтра. Толік – злыдзень!
Устаць за чвэрць гадзіны пад два гімны.
На мацюкі і туалет інтымны
згубіць хвілінаў дзевяць або дзесяць,
язык і пугу на плячо павесіць –
і можна сьмела шыбаваць на луг
з каровамі і купкай недалуг.
Наперадзе ішоў дзядуля Толіка
хадою вэтэрана й алькаголіка:
шмат ведаў пра жанчын і мэдалі,
каторыя далі і не далі.
За ім – ягоны сябар і пляменьнік,
мясцовы рыбнагляд і шызафрэнік,
па сумяшчальніцьве паэт-аматар:
паслухай верш – дасьць пакатацца катэр.
Наступны – бацька Толі, трактарыст,
спартсмэн і фан каманды “Джудас прыст”.
Ягоная палова – цёця Каця,
што працавала ў лодачным пракаце.
Будзь Толік, дык сабралася б сям’я.
І ў давяршэньне ўсёй клаўнады – я.
Ідзем і размаўляем з “рыбнадзорам”:
– Андрэйка, а ты вершы любіш? Сорам!
Як не любіць высокай прыгажосьці?
Вось ты паслухай, пачытаю штосьці:
“А над Чачэрскам зор, нібы гароху!..”
Я ўжо таксама вершаваў патроху
і, галяком купнуўшыся ўначы,
мог у адказ мэтафару сьпячы,
што зор там, як укусаў камароў
на срацы. Параўнаньне будзь здароў?
Ды вернемся з вышыняў да кароў!
Над вухам авадні вясёлай фугай.
Адмахваемся – хто хвастом, хто пугай.
Парнакапытным хораша на траўцы.
Мужчыны абмяркоўваюць, як знаўцы,
далікатэсы з торбы цёці Каці,
якімі ўчора грэбавалі ў хаце.
Салодка сьпіцца на чачэрскім сонцы
пярэстай халмагорцы і херсонцы,
цялушцы Зорцы і старэнькай Лысцы.
Сьпіць вэтэран, як немаўля ў калысцы,
пакінуўшы загад – глядзець Чарнушку,
бо гэта можа зладзіць нам вайнушку:
штодня ўцякае з лугу, чорт рагаты,
і іншых за сабой вядзе дахаты.
“Рагаты чорт” хутчэй была бязрогай.
Штодня ўцякала іншаю дарогай,
ня кожны раз трапляючы дадому.
Шукай пасьля й ці знойдзеш – невядома.
Ну, так і ёсьць. Бяжыць. Забудзь пра стому.
Дарэмна я гуляў у карты ўчора!..
Бягу за ёй, наперадзе Чачора,
фарсірую раку, як быў, у ботах,
лячу ўгару і пераводжу подых
адно каб азірнуцца на пагорку…
“Чорт! Мужыкі, трымайце Лыску й Зорку!”
Ці дзень такі, ці пасьвілі нягегла,
але палова статку такі зьбегла.
Ганяў яе па пустках і садах.
Вярнуўся, згодна з назвай, у дзядах,
зь вялікім гузаком на галаве,
паабстрыкаўшы рукі ў крапіве.
Але злавіў за Замкавай гарой
і потым пачуваўся, як герой.
А цераз тыдзень пасьвіць яшчэ раз…
Пасьля крычаў картыжнікам: “я пас!”
А калі хто казаў: “не на карову”,
я пачынаў сьмяяцца нездарова.
22
{"b":"551915","o":1}