— Tio estas nova maniero batali, ekstermondulo. Ni faras vetojn ĉi tie pri la kruduloj, kiuj batalas per la pugnoj, batante sin, ĝis la sango fluas, kaj unu el ili ne povas daŭrigi.

— Batali tiel estas primitive kaj malŝpare. Scii, kie bati, kaj kiel bati, tio estas arto.

— Sed via arto valoras neniom kontraŭ akra ŝtalo, — li diris, duone eltirante sian glavon. Mi devis nun procedi singarde, aŭ li komencus distranĉi min nur por vidi, kion mi povas fari.

— Nudaj manoj ne povas stari kontraŭ iu kia vi, kiu majstras la glavon. — Laŭ ĉio, kion mi sciis, li uzis ĝin eble nur por distranĉi sian rostaĵon, sed flatado ĉiam helpas. — Tamen, kontraŭ mallerta glavisto aŭ ponardulo la arto havas sian valoron.

Li digestis tion kaj poste vokis al la plej proksima gardisto.

— Vi, turnu vian ponardon kontraŭ ĉi tiu.

La situacio komencis iĝi neregebla; sed mi ne vidis manieron eviti nun la renkonton. La gardisto ridetis kaj tiris brilantan ponardon el ĝia ingo kaj ĉaspaŝis al mi. Mi ridetis responde. Li levis ĝin super sian kapon por bati malsupren, ne tenante ĝin kun pinto antaŭen kiel sperta ponardisto. Mi lasis lin proksimiĝi, ne moviĝante, ĝis li batis.

Normala defendo: Paŝu enen de la bato; akceptu la impulson de la manradiko kontraŭ la antaŭbrako; kaptu la ponardan pojnon per la manoj; turnu kaj tordu. Ĉio farata tre rapide.

La ponardo iris en unu direkto, kaj li en la alia. Mi devis tuj ĉesigi ĉi tiun elmontradon, antaŭ ol mi frontos al klaboj, pafiloj, ĉio ajn, kio plaĉos al la ĉefa krudulo. Mi paŝis pli proksimen al ĉifalo Dökkid kaj parolis per mallaŭta voĉo.

— Ĉi tiuj estas ekstermondaj sekretoj pri defendado, kaj mortigado, kiuj tute ne estas konataj ĉi tie en Spukavatem. Mi ne deziras pli malkaŝi ĉi tie. Mi estas certa, ke vi ne volas, ke sklavoj lernu danĝerajn batojn kiaj ĉi tiuj. Lasu al mi montri al vi, kio estas farebla, sen ĉi tiu kruda spektantaro. Mi povas trejni viajn gvardianojn pri ĉi tiuj metodoj. Ekzistas iuj, kiuj volas mortigi vin. Pensu pri via propra sekureco unue.

Aŭdiĝis al mi kiel lekcio pri trafiksekureco, sed ĝi ŝajne havis sencon por li. Sed li ne estis plene konvinkita.

— Mi ne ŝatas novajn aferojn, novajn manierojn. Mi ŝatas la aferojn tiaj, kiaj ili estas.

Ĝuste; kun li supre, kaj la aliaj en ĉenoj sube. Mi parolis rapide.

— Tio, kion mi faras, ne estas nova, sed tiel malnova kiel la homaro. Sekretoj, kiuj sekrete transdoniĝas jam de l' pratempo. Nun ĉi tiuj sekretoj povas esti viaj. Ŝanĝoj venas, vi jam scias, kaj scio estas forto. Kiam aliaj volas forpreni tion, kio estas via, ĉia armilo estas utila por ilin venki.

Tio aŭdiĝis kiel sensencaĵo al mi, sed mi esperis, ke ĝi havos sencon por li. Laŭ tio, kion rakontis al mi La Kuriero pri ĉi tiu rubaĵa planedo, la sola sekureco konsistas en forto; paranojo estas profitodona. Ĝi almenaŭ igis lin pensi, kio, laŭ la streĉiteco de lia frunto, estis afero ŝajne iom malfacila por li. Li turniĝis sur la kalkano kaj foriris.

Ĝentilecon, kiel sapon, oni ne konis sur ĉi tiu planedo. Nenia “ĝis revido” aŭ “lasu min pensi pri tio”. Mi bezonis kelkajn momentojn por ekkonscii, ke la aŭdienco jam finiĝis. La senarmiligita gardisto rigardis min furioze kaj frotis sian manradikon. Sed li estis reinginta la ponardon. Ĉar mi estis parolinta kun ĉifalo Dökkid, mi havis nun iom da statuso, do li ne ponardus min sen kaŭzo. Restis do mia unua malamiko, la ekspuŝisto. Li levis sin kapturne de la tero, kiam mi proksimiĝis. Li rigardis min, palpebrumante kaj konfuzite. Mi klopodis aspekti kiom eble plej danĝere, dum mi parolis.

— Jam du fojojn vi venis al mi. Vi ne faros trian fojon. Tria fojo signifas lastan fojon laŭ miaj reguloj. Vi mortos, se vi iam denove provos ion.

La malamo restis ankoraŭ en lia vizaĝo, sed enestis ankaŭ timo. Mi paŝis antaŭen, kaj li kaŭriĝis malantaŭen. Sufiĉis. Kondiĉe, ke mi ne tro ofte turnos al li la dorson. Mi turnis ĝin nun kaj forpaŝis.

Li trenis sin post mi kaj aliĝis al la atendanta aro da sklavoj. Li ŝajne estis akceptinta sian malpromocion, kiel ankaŭ la aliaj. Estis kelkaj malamaj rigardoj en lia direkto, sed ne plu perforto. Kio konvenis al mi. Unu afero estas ekzerci en la gimnastikejo, sed tute alia afero estis miksiĝi ĉi tie kun fortuloj, kiuj vere klopodis mortigi min. La Kuriero brile ridetis al mi siajn gratulojn.

— Brave farite, Jim, brave farite.

— Kaj tre lacige. Kio nun?

— Laŭ tio, kion mi povis eltrovi, ĉi tiu eta grupo nun maldeĵoras, se tiel diri, ĉar ĝi laboris dum la nokto.

— Tiam endas ripozi kaj manĝi. Konduku antaŭen.

Mi supozas, ke oni povus nomi ĝin manĝo. La sola bona afero, kiun mi povas diri pri ĝi, estas, ke ĝi ne estis tiom naŭza kiom la kruptiaj kuiraĵoj en la kosmoŝipo. Granda kaj ege malpura kaldrono bolis super fajro en la malantaŭo de la konstruaĵo. La kuiristo, se oni aŭdacas uzi tiun nomon por tiu naŭzulo, same malpurega kiel la kaldrono, kirlis la enhavon per longa ligna kulero. La sklavoj ĉiuj prenis po unu lignan ujon de la gutanta stako sur la apuda tablo, kaj ĉi tiujn plenigis la kuiristo. Oni ne havis zorgojn pri perditaj kaj rompitaj manĝiloj, ĉar ne estis manĝiloj. Ĉiu trempis kaj ŝovelis per la fingroj, do mi faris same. Ĝi estis iaspeca legoma kaĉo, sufiĉe sengusta, sed satiga. La Kuriero sidis apud mi sur la tero dorse al la muro kaj malrapide manĝis sian. Mi finis unue kaj spertis nenian malfacilecon subpremante deziron por dua porcio.

— Kiom longe ni restos sklavoj? — mi demandis.

— Ĝis mi estos lerninta pli pri tio, kiel la vivo funkcias ĉi tie. Vi pasigis vian tutan ĝisnunan vivon sur unu planedo, do kaj konscie kaj nekonscie vi akceptas la socion, kiun vi konas, kiel la solan. Tute malĝuste! Kulturo estas homa inventaĵo, same kiel la komputilo aŭ la forketo. Estas tamen diferenco. Dum oni pretas ŝanĝi siajn komputilojn aŭ manĝilojn, la anoj de kulturo toleras nenian ŝanĝeton al ĝi. Ili kredas, ke ilia vivmaniero estas la sola kaj unika, kaj ke ĉio alia estas deflankiĝo.

— Sonas stulte.

— Estas ja. Sed, kondiĉe ke oni tion scias, kaj ili ne, oni povas paŝi ekster la regulojn aŭ fleksi ilin por sia propra profito. Mi estas nun eltrovanta, kiaj estas la reguloj ĉi tie.

— Penu tion fari ne tro malrapide.

— Tion mi promesas, ĉar ankaŭ mi ne estas tiom komforta. Mi devas eltrovi, ĉu ekzistas vertikala moviĝemo, kaj kiel ĝi estas organizita. Se ne ekzistas vertikala moviĝemo, ni devos ĝin krei.

— Mi ne plu sekvas vin. Vertikala kio?

— Moviĝemo. Rilate klason kaj kulturon. Rigardu ekzemple ĉi tiujn sklavojn kaj la gardistojn ekstere. Ĉu sklavo povas aspiri esti gardisto? Se jes, ekzistas vertikala moviĝemo. Se ne, ĉi tiu estas tavoleca socio, kaj horizontala moviĝo estas la nura eblo.

— Ekzemple iĝi la ĉefa sklavo kaj piedbati ĉiujn aliajn sklavojn?

Li kapjesis.

— Vi komprenas, Jim. Ni ĉesos esti sklavoj, tuj kiam miaj studoj estos montrintaj, kiel tio eblas. Sed unue ni bezonas iom da ripozo. Vi observas, ke la aliaj nun dormas sur la pajlo en la malantaŭo de ĉi tiu misodora konstruaĵo. Mi proponas, ke ni aliĝu al ili.

— Konsentite…

— Vi, venu ĉi tien.

Parolis Tars Tukas. Kaj kompreneble li celis min. Mi havis antaŭsenton, ke la tago estos tre longa.

Mi almenaŭ vidis pli da vidindaĵoj. Ni trairis la korton, scenejon de miaj triumfoj, kaj supren laŭ ŝtona ŝtuparo. Ĉi tie estis armita gardisto kaj ene ankoraŭ du, kuŝaĉantaj sur ligna benko. Ankaŭ iom pli da lukso. Teksitaj matoj sur planko, seĝoj kaj tabloj, kelkaj malbonaj portretoj sur la muroj, kelkaj kun proksimuma simileco al ĉifalo Dökkid. Oni puŝis min ĝis granda ĉambro kun fenestroj, kiuj elrigardis super la ekstera muro. Mi povis vidi kampojn kaj arbojn kaj malmulte krom tio. Ĉifalo Dökkid ĉeestis, kune kun grupeto da viroj, kaj ĉiuj trinkis el metalaj tasoj. Ili estis bone vestitaj, se multkoloraj ledaj pantalonoj kaj ondegantaj ĉemizoj kaj longaj glavoj estas via ideo pri bone vestita. Ĉifalo Dökkid geste alvokis min.