Неўзабаве, аднак, стала ясна, што Фэрміна Даса таксама не была застрахаваная ад падобнай рызыкі. «Справядлівасць» здзекавалася з яе са слабога фланга: па лініі спраў бацькі. Калі бацька ў сілу невядомых абставінаў быў вымушаны з’ехаць у выгнанне, Фэрміна Даса дазналася пра эпізод яго цёмнай камерцыі са слоў Галы Плясыдыі. Пазней, калі доктар Урбіна пацвердзіў пасля сустрэчы з губернатарам, што саромны факт меў месца, яна засталася пры сваёй думцы: бацька стаўся ахвярай подласці. Рэч была ў тым, што два ўрадавыя агенты прыйшлі ў дом каля Евангельскага скверыка з ордэрам на ператрус, агледзелі памяшканні ад столі да падлогі, але не знайшлі таго, што шукалі, і ўрэшце загадалі адчыніць шафу з люстэркам у былой спальні Фэрміны Дасы. Гала Плясыдыя была ў доме адна і, не маючы мажлівасці папярэдзіць сям’ю, адмовілася адамкнуць шафу з прычыны, што ў яе, маўляў, няма ключоў. Тады адзін з агентаў разбіў люстэрка рэвальверам і паміж люстэркам і драўлянай панэллю дзверцаў выявілі прастору, набітую фальшывымі купюрамі ў сто даляраў. Так завяршыўся ланцуг слядоў, якія вялі да Лярэнса Дасы — апошняга звяна разгалінаванай міжнароднай аперацыі. Гэта было махлярства майстэрскае, бо махляры захавалі вадзяныя знакі банкаўскай паперы: яны часткова сцерлі фарбу на купюрах у адзін даляр хімічным спосабам, блізкім да чарадзейства, і дадрукавалі толькі нулі, ператварыўшы іх у сотні. Лярэнса Даса даказваў, што шафа, набытая не так даўно, мусібыць, з’явілася ў доме ўжо са схаванымі купюрамі, але паліцыя здолела абвергнуць ягоныя сцверджанні. Апрача яго самога, ніхто не мог хаваць фальшывы скарб за люстэркам. Доктар Урбіна, калі дамовіўся з губернатарам, што накіруе цесця на радзіму, каб не дапусціць скандалу, распавёў жонцы толькі гэта. Аднак у газеце напісалі шмат болей.
Артыкул распавёў пра тое, што падчас адной са шматлікіх войнаў мінулага стагоддзя Лярэнса Даса быў пасярэднікам паміж ліберальным урадам Ахілеса Пары і невядомым польскага паходжання, якога звалі Юзаф К. Каржанеўскі. Ён затрымаўся ў горадзе на некалькі месяцаў з экіпажам гандлёвага карабля «Сэнт-Антуан», які быў пад французскім сцягам, спрабуючы завяршыць цёмную ўгоду са зброяй. Каржанеўскі, пазней стаўшы знакамітым у свеце пад імем Джозэф Конрад, невядома як усталяваў кантакт з Лярэнса Дасам, і той набыў у яго партыю зброі за кошт урада, карыстаючыся паўнамоцтвамі, якія законна аформілі дакументамі і аплацілі высакапробным золатам. У далейшым, адпаведна версіі газеты, Лярэнса Даса абвясціў, што зброя знікла ў выніку малаверагоднага нападу, а пасля прадаў партыю за падвойную цану кансерватарам, якія вялі вайну супраць урада.
«Справядлівасць» таксама апавядала, што калі генерал Рафаэль Рэес заснаваў ваенна-марскі флот, Лярэнса Даса набыў зусім танна цэлае судна ботаў — ангельская армія распрадавала лішкі — і толькі гэтай аперацыяй падвоіў свой скарб за шэсць месяцаў. Паводле артыкула, калі груз прыбыў у порт, Лярэнса Даса адмовіўся яго прымаць, бо ўсе боты былі на правую нагу, але калі мытня распрадавала тавар на аўкцыёне ў адпаведнасці з дзейным заканадаўствам, у яго не знайшлося канкурэнтаў, і ён выкупіў груз за сімвалічную суму — сто песа. У той самы час ягоны саўдзельнік набыў боты на левую нагу, якія паступілі ў порт Рыёача, і таксама амаль задарам. Калі ўсё было прыведзена да ладу, Лярэнса Даса выкарыстаў сваяцтва з сям’ёю Урбіна дэ ля Калье і прадаў іх новаму ваеннаму флоту з дзвюма тысячамі адсоткаў прыбытку.
Інфармацыя «Справядлівасці» завяршалася тлумачэннем, што Лярэнса Даса пакінуў Сан-Хуан-дэ-ля-Сіенагу напрыканцы мінулага стагоддзя не ў пошуках лепшага асяродку для сваёй дачкі, як ён любіў паўтараць. Ён гэта зрабіў таму, што папаўся на прыбытковай справе змешвання імпартнага тытуню з драблёнай паперай, якая вялася так хітра, што нават заўзятыя курцы не заўважылі падману. Таксама выявілі ягоныя сувязі з падпольным міжнародным прадпрыемствам, чыя найбольш плённая дзейнасць напрыканцы мінулага стагоддзя крылася ў ажыццяўленні нелегальнага ўезду кітайцаў з Панамы. Так што падазроны гандаль муламі, які так нашкодзіў ягонай рэпутацыі, выявіўся адзінай сумленнай справай, якой ён калі займаўся.
Калі Флярэнтына Арыса падняўся з ложка, хоць спіна яшчэ гарэла полымем і ён упершыню вымушаны быў карыстацца кіем замест парасона, першы выхад з дома прывёў яго да Фэрміны Дасы. Яе цяжка было пазнаць праз больш відавочныя прыкметы старасці і крыўды, якія пазбавілі яе прагі да жыцця. Доктар Урбіна Даса, які двойчы наведаў Флярэнтына Арысу за час яго вымушанага арышту, распавёў яму пра прыгнечаны стан маці, выкліканы публікацыямі ў «Справядлівасці». Першы артыкул справакаваў такі гнеў на мужа за ягонае вераломства, што яна адмовілася ад наведвання сямейнага маўзалея штомесяц: яе выводзіла з сябе, што ён не здольны чуць са сваёй труны тых абразлівых слоў, якія яна хацела выкрыкнуць: інакш кажучы, Фэрміна Даса змагалася з нябожчыкам. Не даравала і сяброўцы. Яна загадала перадаць Люкрэсіі дэль Рэаль адкрыта: няхай, маўляў, нарадуецца суцяшэннем, што, прынамсі, мела аднаго мужчыну сярод мноства тых, хто прайшоў праз яе ложак. Што тычыцца публікацыі пра Лярэнса Дасу, невядома было, што больш параніла яе: ці то сам артырул, ці то спозненае выкрыццё праўды пра сапраўднае аблічча бацькі. Але артыкул зніштожыў яе. Валасы колеру чыстае сталі, якія надавалі высакароднасць яе твару, здаваліся цяпер пажоўклымі валокнамі маісу, гожыя вочы пантэры не мелі былога бляску, нават калі яна гневалася. Фэрміна Даса вырашыла, што жыць не мае сэнсу, і гэта было відаць у кожным яе жэсце. Яна здаўна адмовілася ад палення ў ваннай, але цяпер узнавіла дурную звычку публічна і з нястрымнай ненажэрнасцю. Напачатку сама рабіла самакруткі, як заўжды ёй падабалася. Затым паліла самыя звычайныя цыгарэты, якія можна было набыць у крамах, бо не хапала ўжо ні часу, ні цярплівасці вазіцца з тытунём і папяроснай паперай. Не будучы Флярэнтына Арысам, любы чалавек запытаў бы ў сябе, што можа прынесці будучыня такому, як ён, старому, кульгаваму, з параненай спінай, і жанчыне, якая не хацела ўжо іншага шчасця, акрамя смерці. Аднак Флярэнтына Арыса думаў інакш. Ён ратаваў агеньчык надзеі сярод руінаў бедства, бо яму здавалася, што няшчасце ўзвышала Фэрміну Дасу, гнеў упрыгожваў яе, злосць на ўвесь свет вяртала ёй неўтаймаваны характар, якім ён быў у дваццаць гадоў.
Яна мела прычыны дзякаваць Флярэнтына Арысу, бо ў сувязі з мярзотнымі артыкуламі ён накіраваў у «Справядлівасць» гнеўны ліст пра этычную адказнасць прэсы і павагу да гонару і годнасці ўсялякага чалавека. Ліст не быў надрукаваны, але аўтар перадаў копію ў «Камерцыйную газету», найстарэйшую і найсур’ёзнейшую на Карыбскім узбярэжжы, і тая надрукавала ліст на першай паласе. Ён падпісаў ліст псеўданімам «Юпітэр», тэкст быў настолькі зграбным, колкім і поўным здаровага сэнсу, што яго нават прыпісвалі знакамітым пісьменнікам правінцыі. Гэта быў самотны голас сярод акіяна, але разышоўся ён глыбока і шырока. Фэрміна Даса здагадалася, хто быў аўтарам ліста, без усялякай падказкі, бо пазнала пэўныя думкі і нават цэлую фразу з разважанняў Флярэнтына Арысы на маральную тэматыку. Так што яна прыняла яго з адноўленым пачуццём прыхільнасці ў беспарадку яе закінутасці.
У той самы час аднойчы ў суботу Амэрыка Вікунне аказалася адна ў спальні на вуліцы Вэнтанас і чыста выпадкова знайшла ў шафцы, якая не зачынялася на ключ, машынапісныя копіі роздуму Флярэнтына Арысы і адказы Фэрміны Дасы, напісаныя ад рукі.
Доктар Урбіна Даса ўзрадаваўся ўзнаўленню візітаў, якія так натхнялі маці. Наадварот, ягоная сястра Афэлія вярнулася першым гандлёвым караблём з Нью-Арлеана, які прыбыў з грузам садавіны, як толькі дазналася, што Фэрміна Даса падтрымлівае старое сяброўства з чалавекам, чыё маральнае аблічча было небездакорным. Яе трывога дасягнула крытычнай мяжы з першых дзён, калі яна шмат пра што здагадалася па ступені фамільярнасці, па ўпэўненасці, з якой трымаўся Флярэнтына Арыса ў доме маці, заўважыла шэпт і спрэчкі па дробязях, нібыта паміж жаніхом і нявестай, на працягу ўсяго візіту, то бок да глыбокае ночы. Toe, што для доктара Урбіна Дасы было здаровым сваяцтвам душ двух самотных людзей на схіле гадоў, для яе выглядала грахоўнай формай патаемнага сужыцця. Такой была заўсёды Афэлія Урбіна, больш, чым да маці, падобная да донні Блянкі, бабулі па бацьку, нібыта яна была яе дачкой. Зграбная і ганарлівая, як бабуля, яна жыла ва ўладзе прымхаў, была няздольная ўявіць сабе цнатлівага сяброўства між мужчынам і жанчынай ні ў пяць гадоў, ні тым больш у восемдзесят. У ваяўнічай спрэчцы з братам яна сказала, што для поўнага суцяшэння маці толькі і не хапае, каб Флярэнтына Арыса залез ў ложак удавы. Доктару Урбіна Дасу не ставала мужнасці, каб супрацьстаяць сястры, але ягоная жонка ўмяшалася, спакойна заступіўшыся за каханне, якому пакорныя ўсе ўзросты. Афэлія страціла цярплівасць.
