Флярэнтына Арыса нават не згадваў у сваім пасланні пра яе першы жахлівы ліст, а з самага пачатку выбраў іншы метад спакусы, без якой-кольвек згадкі пра мінулае каханне, наагул пра мінулае: ён нібыта падвёў рысу і адкрыў новы рахунак. Гэта быў перадусім доўгі роздум пра жыццё на падставе ягоных думак і вопыту ў адносінах паміж мужчынам і жанчынай, які аднойчы ён задумаў напісаць як дадатак да «Дапаможніка для закаханых». Толькі гэтым разам ён усё ахінуў аўрай патрыярхальнага стылю, уласцівага ўспамінам старога чалавека, каб не надта прыкметнае было тое, што насамрэч ліст быў сведчаннем ягонага кахання. Спярша ён накрэмзаў шмат чарнавікоў на стары манер, якія доўга, нібыта чужым чалавекам, перачытваліся і затым бязлітасна спальваліся. Ён ведаў, што любая неасцярожнасць, любая нядбайная настальгічная ўзгадка можа выклікаць раздражненне мінулым, і, хоць прадбачыў, што яна верне яму сто лістоў перад тым, як асмеліцца распячатаць першы, ён жадаў, каб гэтага не здарылася ніколі. Так што ён прадумаў ліст да апошняе драбязы, як план фінальнага бою: усё мусіць быць іншым, каб запаліць новую цікаўнасць, задумацца пра но­выя крокі жыцця, абу­дзіць новыя спадзевы ў жанчыне, якая пражыла ўжо амаль усё жыццё шчасліва і ў дабрабыце. Ён мусіць наладаваць яе шалёнай ілюзіяй, здольнай ускружыць ёй голаў адвагай, каб яна кінула на звалку прымхі таго класа, да якога першапачаткова не належала, хоць за мінулыя гады і сталася першай дамай грамадства. Ён мусіць навучыць яе думаць пра каханне як пра найвышэйшую міласць, якая не была б сродкам для дасягнення якіх-кольвек мэтаў, а сама была б крыніцай і мэтай у сваёй сутнасці.

Яму хапіла розуму не чакаць хуткага адказу і задавальняцца тым, што Фэрміна Даса не вяртае ягоных лістоў. Яна, насамрэч, не вярнула ні першы ліст, ні пазнейшыя. Дні ішлі, і ягонае хваляванне, якое сілкавалася чаканнем, узмацнялася, бо чым больш дзён мінала без вернутых лістоў, тым больш расла надзея, што адказ ён атрымае. Частата ягоных лістоў была звязаная са спрытам пальцаў: напачатку адзін ліст штотыднёва, потым два, а пазней — ліст штодня. Ён узрадаваўся прагрэсу пошты з тых часоў, калі ўздымаў сцяг, абвяшчаючы людзям, адкуль прыйшлі лісты, бо не мог рызыкаваць і паказ­вацца штодня ў паштовай канторы, каб кінуць ліст, адрасаваны адной і той жа асобе, як і не мог карыстацца кур’ерам, які б усё разнёс па ваколіцы. Затое лёгка было накіраваць клерка па маркі на цэлы месяц, і затым кідаць лісты ў любую з трох паштовых скрыняў у старой частцы горада. Неўзабаве рытуал стаўся звычайным: ён выкарыстоўваў бессань, каб напісаць ліст, а на наступны дзень, па дарозе ў кантору, прасіў кіроўцу спыніцца на хвілю каля паштовае скрыні на перакрыжаванні вуліц і сам апускаў ліст, ні разу не дазволіўшы кіроўцу зрабіць гэта за яго, як той аднойчы дажджлівай раніцой прапанаваў. Час ад часу Флярэнтына Арыса прыбягаў да канспірацыі і накіроўваў некалькі лістоў адначасна, каб усё выглядала больш натуральна. Кіроўца не ведаў, зразумела, што ў гэтых дадатковых лістах былі пустыя аркушы, якія Флярэнтына Арыса накіроўваў сабе самому. Бо ён ніколі не перапісваўся ў асабістых справах ні з кім, калі не лічыць справаздачы, якую ён пісаў як апякун напрыканцы кожнага месяца бацькам Амэрыкі Вікунні. Гэта былі асабістыя ўражанні пра здароўе, паводзіны і настроі дзяўчыны і пра яе поспехі ў навучанні.

Флярэнтына Арыса пачаў нумараваць лісты праз месяц, і кожны новы ліст меў сціплае рэзюмэ папярэдняга, як газетныя раманы з працягам, каб Фэрміна Даса не блыталася ў іх паслядоўнасці. Калі лісты сталіся штодзённымі, ён замяніў канверты з жалобнымі віньеткамі на іншыя, белыя і даўгія, што, зрэшты, надавала ім нейтральнасць камерцыйных лістоў. На самым пачатку перапіскі Флярэнтына Арыса быў гатовы набрацца цярплівасці, прынамсі, да поўнае яснасці, што ён проста губляе час арыгінальным спосабам, які сам прыдумаў. Насамрэч Флярэнтына Арыса чакаў. Чакаў без жахлівых пакутаў, што маюць за чыннік мроі маладосці, але з жалезабетоннай упартасцю старога, якому не было пра што думаць альбо штосьці рабіць у параходнай кампаніі, бо яна ў той час плыла сама са спадарожным ветрам. Флярэнтына Арыса чакаў і верыў, што будзе жывы і захавае сваю мужчынскую годнасць і заўтра. У кожным разе, пакуль Фэрміна Даса дарэшты не ўпэўніцца, што яе трызненням самотнай удавы няма іншага выйсця, як апусціць перад ім пад’ёмны мост яе замка.

Тым часам Флярэнтына Арыса працягваў жыць. Рана ці позна ён прадбачыў станоўчы адказ Фэрміны Дасы, і таму распачаў другую рэканструкцыю ўжо выкупленага дома, каб надаць яму выгляд, варты будучай гаспадыні і сеньёры. Ён нанава наведаў некалькі разоў Прудэнсію Пітрэ, як абяцаў, каб давесці, што кахае яе насуперак бязлітасным адбіткам узросту, і пад пякельным сонцам, і пры адчыненых дзвярах, а не толь­кі начамі адчаю. Ён бываў і ў доме Андрэ Барон, пакуль не прыкмеціў, што ў ваннай патушанае святло, і спрабаваў давесці сябе да грубага шаленства ў яе ложку дзеля таго, каб не страціць форму ў адпаведнасці з даўнім ягоным перакананнем, якое ніхто не абверг і дагэтуль: цела годнае, пакуль чалавек карыстаецца ім.

Адзінай складанасцю быў стан ягоных адносінаў з Амэрыкай Вікунняй. Кіроўцу ён даў сталы загад — забіраць яе з інтэрната штосуботы а дзясятай раніцы, але сам, на жаль, не ведаў, што рабіць з ёю на працягу двух выхадных дзён. Упершыню ён не займаўся ёю, і гэтая змена яе злавала. Флярэнтына Арыса даручаў служанкам, каб адвялі яе ў кіно на дзённы сеанс, на канцэрт у дзіцячым парку, на розыгрыш дабрачыннай латарэі. Ён прыдумваў нядзельныя праграмы для яе і дзяўчат яе курса, каб не трэба было везці ў патаемны рай за кантораю, куды яна марыла вярнуцца з тае самае пары, як пабывала там упершыню. Флярэнтына Арыса не здагадваўся ў тумане новай ілюзіі, што жанчыны здольныя сталець за некалькі дзён, а з таго моманту, як ён сустрэў яе, калі яна прыбыла на карабліку з Пуэрта-Падрэ, мінула тры гады. Як ён ні імкнуўся падсалоджваць пілюлю, змены для яе былі надта жорсткімі, але яна не магла ўцяміць прычыну растання. У дзень, калі ён сказаў, седзячы ў кавярні, што збіраецца ажаніцца, і гэтым адкрыў праўду, дзяўчына перажыла страшэнны ўдар, але потым сама мажлівасць ягонага шлюбу здалася ёй настолькі абсурднай, што яна ўшчэнт забылася на тое, што пачула. Аднак вельмі хутка паверыла, што ён паводзіць сябе так, нібыта тыя словы былі праўдай, без дай прычыны пазбягаючы яе, нібыта не ён старэйшы за яе на цэлых шэсцьдзесят гадоў, а наадварот.

Аднойчы ў суботу Флярэнтына Арыса сустрэў яе ў сваёй спальні, яна рабіла спробу друкаваць, і гэта атрымлівалася даволі прыстойна, бо ў школе выкладалі і ма­шынапіс. Яна надрукавала больш за паўстаронкі тэксту, у пэўных месцах якога лёгка выдзяляліся фразы, што выяўлялі яе настрой. Флярэнтына Арыса схіліўся над плячом Амэрыкі Вікунні, каб прачытаць тое, што на дадзены момант выходзіла з друкаркі. Яна ўсхвалявалася ад цеплыні ягонага цела, ад няроўнага подыху, ад духмянае вопраткі, што мела водар ягонай падушкі. Яна ўжо не была той навапрышлай дзяўчынкай, якую ён распранаў, нібыта гадавалую малую, з хітрыкамі, разлічанымі на дзяцей: напачатку гэтыя чаравікі — для мядзведзя, потым кашульку для сабачкі, затым майточкі ў кветачкі для труса, а цяперака я пацалую салодкую вульвачку. Не, і фармальна, і па сутнасці яна ўжо была жанчынай, гатовай браць ініцыятыву ў свае рукі. Працягваючы друкаваць адным пальцам правай рукі, левай яна прайшлася навобмацак угору па назе Флярэнтына Арысы, знайшла тое, што шукала, адчула, як драпежнік чакае, расце, заходзіцца ад жадання; подых Флярэнтына Арысы стаўся перарывістым, цяжкім. Яна ведала: з гэтага імгнення ён пераставаў валодаць сабой, у яго раздвойваўся розум, ён ужо залежаў ад яе і не знаходзіў шляхоў вяртання да сябе самога, пакуль не дабіраўся да фіналу. Яна павяла яго за руку ў ложак, як вядуць сляпога цераз вуліцу, і нібыта разадрала яго на кавалкі мудрагелістай пяшчотай, пасаліла яго колькі трэба, пасыпала духмяным перцам, дадала зубчык часнаку, нарэзаную цыбулю, лімонны сок, лаўровы ліст, словам, прыправіла яго на патэльні ўласнай пяшчоты. І запаліла ў печы. У доме нікога не было. Служанкі кудысьці выйшлі, цесляры і сталяры, якія рэканструявалі дом, не працавалі па суботах, — так што ўвесь свет належаў ім дваім. Але раптоўна ён выйшаў з экстазу на мяжы бездані, адвёў яе руку, прысеў і сказаў дрыготкім голасам: