Адным з вечароў пасля імпрэзы з серэнадай Лярэнса Даса знайшоў пад дзвярыма свайго дома ліст, запячатаны сургучом. Ліст быў адрасаваны дачцэ, і на сургучнай пячатцы лёгка прачытвалася доктарава манаграма. Праходзячы каля спальні Фэрміны, ён падсунуў ліст пад дзверы, і яна не здолела зразумець, як ліст з’явіўся ў яе: нельга ж было ўявіць, што бацька змяніўся так, што ўжо прыносіць ёй лісты кавалераў. Яна пакінула ліст на начным століку, насамрэч не ведаючы, што з ім рабіць, і ліст заставаўся запячатаны колькі дзён, да таго дажджлівага вечара, калі Фэрміне Дасе прыснілася, што Хувэ­наль Урбіна прыйшоў да іх і падараваў ёй лапатачку, з дапамогаю якой аглядаў ейныя гланды. Лапатачка ў сне была не алюмініевая, а з нейкага апетытнага металу, смак якога захапляў яе падчас наступных сноў, і яна ў сне паламала лапатачку і вярнула яму меншы кавалак. Прачнуўшыся, яна распячатала ліст. Ён быў кароткім і стрыманым, пра адно толькі прасіў Хувэналь Урбіна: каб яна дазволіла прасіць згоды ейнага бацькі на прыватныя візіты. Яе ўразілі сціпласць і сур’ёз­насць, і тады раздражнёнасць, якую яна песціла ў душы на працягу многіх дзён, раптам знікла. Яна паклала ліст у пустую скрынку на дне куфра, але прыгадала, што менавіта туды яна складвала духмяныя пасланні Флярэнтына Арысы, таму, раптам адчуўшы сорам, зноў дастала ліст, каб перакласці яго ў іншае месца. Потым падумала, што лепш будзе, калі яна зро­біць выгляд, што нічога не атрымала, і спаліла ліст над лямпай, назіраючы, як кроплі сургуча выбухаюць сінімі пырскамі над агнём. Яна ўздыхнула: «Гаротны чалавеча!» І раптоўна ёй прыйшло да галавы, што яна вымавіла ў думках тыя словы год з лішкам таму, на імгненне падумала пра Флярэнтына Арысу і сама здзівілася, як і ён далёкі ад яе жыцця: гаротны чалавеча.

У кастрычніку, з апошнімі дажджамі сезона, яна атрымала яшчэ тры лісты, першы — разам са скрыначкай фіялкавых цукерак, якія вырабляла абацтва Флавінні. Два лісты перадаў ка­ля ўвахода фурман доктара Хувэналя Урбіна, і сам ён пры гэ­­тым павітаўся з Галай Плясыдыяй праз акенца пралёткі, па-першае, каб не было сумневу ў тым, што гэта лісты ад яго, а па-другое, каб ніхто не здолеў сцвердзіць, што лісты не былі ўручаныя. Апрача таго, тыя лісты мелі сургучную манаграму і былі напісаныя неразборлівымі каракулямі, Фэрміна Даса іх пазнала — гэта быў доктарскі почырк. Яны, па сутнасці, паўтаралі першае пасланне і былі складзеныя ў тым самым пакорлівым духу, але скрозь іх прыстойнасць ўжо праглядала пакутлівае хваляванне, якога ніколі не мелі асцярожныя пасланні Флярэнтына Арысы. Фэрміна Даса прачытала іх адразу ж, як толькі яны, з двухтыднёвай паўзай, былі дастаўленыя, і без тлумачэння для сябе захавала абодва лісты, хоць у першую хвіліну збіралася кінуць іх у полымя. Аднак і не падумала адказваць.

Трэці кастрычніцкі ліст быў падсунуты пад уваходныя дзве­ры і ўва ўсім адрозніваўся ад папярэдніх. Почырк аказаўся дзіцячым, бо пісалі яго, верагодна, левай рукою, але Фэрміна Даса нічога не зразумела, пакуль сам тэкст не праявіў, што прыслалі ёй гнюсную ананімку. Аўтар сцвярджаў, што Фэрміна Даса свядома спакусіла сваімі чарамі доктара Хувэналя Урбіна, і, зыходзячы з гэтага меркавання, ананімшчык рабіў жудасныя высновы. Ліст завяршаўся пагрозай: калі Фэрміна Даса не адмовіцца ад прэтэнзій у адносінах да самага вяльможнага ў горадзе чалавека, будзе пакараная праз публічную ганьбу.

Яна адчула сябе ахвярай жорсткай несправядлівасці, але й не падумала помсціць за няпраўду, наадварот, яна жадала б даведацца, хто аўтар ананімкі, каб давесці яму пра памылку вычарпальнымі тлумачэннямі, бо яна была ўпэўненая ў тым, што ніколі і ні пры якіх абставінах не адкажа на заляцанні Хувэналя Урбіна. Наступнымі днямі яна атрымала яшчэ два лісты без подпісу, гэтак жа беспардонныя, як і першы, але ў іх не паўтараўся почырк першага ліста. Альбо яна ахвяра змовы, альбо прыдуманы сакрэт уяўнага таямнічага кахання распаўсюдзіўся ўжо надта далёка, ва ўсякім разе, далей за найсмялейшыя меркаванні. Яе непакоіла думка пра тое, што гэта вынік звычайнай бездыхтоўнасці Хувэналя Урбіна. Яна нават падумала, што, мажліва, ён не такі высакародны, як выглядае, і, мусібыць, даваў волю языку падчас візітаў, хваліўся ўяўнымі перамогамі, як шмат якія мужчыны яго класа. Яна збіралася напісаць яму, як след вылаяць за грубую абразу яе годнасці, але потым адмовілася ад свайго намеру, падумаўшы, што, верагодна, гэтага ён і чакаў. Яна спрабавала дазнацца пра тое, што адбывалася, цераз сябровак, якія прыходзілі да яе займацца жывапісам у пакоі для шытва, але тыя толькі чулі добрыя водгукі пра сольную серэнаду на раялі. Яна адчула прыліў злосці, бездапаможнасці і знявагі. У адрозненне ад першай рэакцыі, калі яна гатовая была сустрэцца з невядомым ворагам, давесці, што ён памыляецца, цяперака яна мела іншы намер — пусціць яго на шматкі з дапамогай садовых нажніцаў. Яна праводзіла ночы без сну, аналізавала асобныя выразы ў ананімных лістах са спадзевам на тое, што знойдзе хоць нейкі след. Але ілюзіі былі марнымі: Фэрміне Дасе ад прыроды быў чужы ўнутраны свет такіх сямействаў, як Урбіна дэ ля Калле, яна была ўзброеная для абароны ад іх добрых, але не ад злых намераў.

Яшчэ больш засмуціла яе, нагнала на яе жах чорная лялька, дасланая ёй пад тыя дні без суправаджальнага ліста, хоць няцяжка было зразумець, хто яе падараваў: гэта мог быць толькі доктар Хувэналь Урбіна. Лялька была набытая на Мартыніцы, як абвяшчала арыгінальная бірка, яе вопратка выглядала цудоўна, пасмы валасоў паблісквалі золатам, яна нават умела заплюшчваць вочы. Фэрміне Дасе лялька здалася такой пацешнай, што яна перамагла сябе і ўдзень клала на сваю падушку, а ўначы спала з ёю. Праз некаторы час, аднак, адыходзячы ад цяжкога, стамляльнага сну, яна прыкмеціла, што лялька расце: гожая сукенка ўжо не хавала сцёгнаў, а чаравічкі трэс­нулі пад ціскам ножак. Раней Фэрміне Дасе даводзілася чуць пра розныя віды афрыканскага вядзьмарства, але страшнейшага за гэта яна не прыгадвала. З іншага боку, яна не магла ўявіць сабе, каб такі чалавек, як Хувэналь Урбіна, быў здольны на такую нялюдскасць. Яна мела рацыю: ляльку прынёс не доктараў фурман, а вулічны гандляр крэветкамі, пра якога ніхто не змог сказаць нічога ўцямнага. Спрабуючы разгадаць таямніцу, Фэрміна Даса нейкі час думала на Флярэнтына Арысу, бо ягоная змрочнасць заўсёды наводзіла страх, але жыццё само адкінула яе міжвольную памылку. Таямніца так і засталася таямніцай, раптоўны ўспамін пра якую ўзрушаў яе нават шмат пазней, калі яна жыла ў шлюбе, нарадзіла дзяцей і лічыла сябе выбранніцай лёсу, найшчаслівейшай з жанчын у свеце.

Апошнюю спробу доктар Урбіна зрабіў праз пасярэдніцу — сястру Франку дэ ля Люс, што ачольвала школу З’яўлення Святое Дзевы і не магла адмовіцьу просьбе сям’і, што спрыяла ўмацаванню рэлігійнага прыхода з часоў свайго пераезду на сталае жыхарства ў Паўднёвую Амерыку. Яна з’явілася ў суправаджэнні паслушніцы а дзявятай раніцы, і ім прыйшлося прабавіць з паўгадзіны каля птушыных клетак, пакуль Фэрміна Даса мылася. Манахіня была мужападобнай немкай з металічным акцэнтам і загадным позіркам, якія не мелі нічога агульнага з яе інфантыльнымі жарсцямі. Нішто і нікога ў свеце Фэрміна Даса не прыгадвала з такой нянавісцю, як яе і ўсё, што было з ёю звязанае, адзін толькі ўспамін пра крывадушную міласэрнасць выклікаў у ёй сверб, нібыта скарпіёны завяліся ў вантробах. Досыць было пазнаць яе з парога ваннай, каб наноў перажыць, як удар, школьныя пакуты, нудоту штодзённай імшы, жах іспытаў, рабскую пакору паслушніц, жыццё, скажонае ў прызме беднасці духу. Манахіня Франка дэ ля Люс, наадварот, вітала былую вучаніцу з радасцю, якая магла падацца шчырай, і здзівілася таму, што яна гэтак вырасла і стала дарослай, ухваліла за тое, што разумна вяла дом, за добры густ, з якім аздобілі двор, ахоплены пажарам квецені. Яна загадала паслушніцы чакаць, не надта набліжаючыся да крумкачоў, — за няўважлівасць яны здольныя выдзеў­бці вочы, і вачыма шукала ціхае месца, каб пагутарыць з Фэрмінай сам-насам. Тая запрасіла мнішку ў гасцёўню.

Візіт быў кароткім і рэзкім. Манахіня Франка дэ ля Люс, не губляючы часу на прэамбулы, прапанавала Фэрміне Дасе ганаровую рэабілітацыю. Прычына яе выключэння будзе сцёр­тая не толькі з кнігі актаў, але таксама з памяці прыхода, і гэта дазволіць ёй завершыць вучобу і атрымаць дыплом бакалаўра гуманітарных навук. Фэрміна Даса, агаломшаная, пажадала даведацца пра матывы такога павароту.