Оның жанына Дат келіп тура алдына отырып, жарақаттанған қолын Ерұланның желкесіне қойып:

– Мен саған айттым ғой барлығы дұрыс кезде тоқта деп, ал енді міне, сенде ештеңе қалмады, сен барлығынан айырылдың, тіпті өзіңнің өміріңнен де! Сенің шаруаңды тындырғаннан кейін мен сенің балаңның соңынан барып, оны қолға түсіремін, ал бұл нені білідіреді – бұл сенің істеген барлық іс-әрекетің босқа кетті деген сөз: отбасыңнан, абыройыңнан және бар байлығыңнан айрылдың, – деді де, белбауында тұрған кішкентай қанжарын алып, оны Ерұланның кеудесіне сұғып алды.

– Ыыы, – деген ыңырсыған дауысы шығып, ол тырмыса Даттың қолынан ұстап, оның құлағына жақындады, – сенің қолыңнан ештеңе келмейді… айналаңа қара… біз сендерді ақылмен жеңдік, сен ешқашан менің баламды қолға түсірмейсің, ешқашан… – деп қан тамшылары аққан қолы төмен салбырап түсті де, оның басы Даттың иығына құлады. Осылайша Ерұлан қаза тапты.

Дат оның жансыз денесін алдыға итеріп құлатты: ол Ерұланның жүзіне қараған кезде, оның күлімдеп қаза тапқанын көрді, бұл көріністі көріп, Дат жеңе тұрса да, өзін жеңіліс тапқан адам сияқты сезінді, айналасына қараған сәтте, қарсыластарына қарағанда алты есе көп шығын болғанын түсінді. Ол жерге отырып, кішкене алқымын басты.

– Енді біз баланы қайтару керекпіз, оның қайда кеткенін кім біледі? – деді ол, сол сәтте қақпа үстінен:

– Шайқас барысында біреу Батыс орманға қарай қашты, – деді жауынгер.

– Батыс орман! – деп Дат қайталады, – сенімдісің бе?

– Иә!

– Оны біз орманға кірмей жатып қолға түсіруіміз керек, егер онда кіретін болса, баланы тірілей алуымыз екі талай, – деп Дат орнынан тұрып, қолындағы қан болған пышақты, жанындағы сарбаздың үстіне сүртті де, қынабына қайта салды.

– Маған мінерге жылқы алып келіңдер! – деп бұйрық берді, сол сәтте алдындағы сарбаз жылқысынан атып түсті де, Датқа ұсынды. Ол жылқыға отырып алған соң сарбаздарына: – Жылдам аттарыңа қоныңдар, мұнымен біздің жұмысымыз біткен жоқ, – деп мерт болған жауынгерлердің үстімен жүріп өтіп қаладан шықты, ал оның артынан сарбаздары жердегі жансыз денелерді бір шетке жинап, олар да қаланы босатты.

Бұл уақытта Батыра біраз жерге ұзап кеткен еді, бірақ Батыс орманға жету екі күндік уақытты алады.

Батыра алды-артына қарамастан шаба берді, оның бойын торуылдаған үрей санасын бір сәтке тыныш қалдырған жоқ, селкілдей шапқан ат Батыраның кеудесіндегі баланы оятып, ол шырылдап жылай бастады.

– Не болды, балақай, қорқып жатсың ба? Қорықпа, барлығы дұрыс болады, барлығы дұрыс болады.

Ол дөң-саймен шаба орманға қарай беттей берді, ал артында қалған үлкен қала көзден таса болып, Бұрат тауының төбесі ғана аздап байқалды. Оның тынысы тарылып, әлем астан-кестең болғандай күй кешті, кеше ғана тыныш өмірі бүгін аласапыран күйге түсті – ең жақын досынан айрылып, енді денесінде таңбасы бар сәбимен, әлемдегі ең қауіпті орманға қашуда, тіпті таңбаның не екенін де білмейді. Одан әрі не болады? Не істейді? Орманнан тірі шығам ба деген ой оны іштей жеді, дәл осы сәтте Батыр өзін бүкіл әлем оған қарсы шығып, қараңғы түнекте жалғыз, ешқандай жарықсыз қалғандай сезінді. Бес сағат тоқтаусыз шапқаннан кейін Батыраның аты шаршап, шамасын жоғалта бастады, ол атты ақырын жорғалатып жүргізе суытты. Айналасы жап-жасыл кілем жауған, дөңді-сайлы дала ғана, бірде-бір жануар немесе құс көрінер емес.

– Сені аздап тынықтыру керек, – деп мұрнының астынан сөйлеп, тоқтады да, аттан түсті, ал сәби аттан түскеннен кейін қайта жылай бастады. – Қарның ашқан болар, бірақ мен саған ештеңе бере алмаймын, балақай, – деп ол белбауындағы су есіне түсіп. – Мүмкін су берсем, кішкене болса сені жұбатар, – деді де, сәбидің аузына ақырын тамшылатып су құйды, бала тынышталғандай болды.

Батыраның ұзақ жолдан шаршап, ат үстінде көп отырғандықтан денесі ауырды, оның салмағы өзіне бірнеше есе ауыр болып кеткендей сезілді, оның үстіне киген сауыты да қозғалуға біршама қиындық туғызды, терлеп, тері қатып, дала жылы болса да, соққан жел оны жауратты.

«Неге? Неге ханға бұл балалар керек? Неге барлығы осыларға қол жеткізгісі келеді?» деп іштей ойлады. Ол сәбидің жүзінде қатқан қанды, су тамшылатып сүртті, сосын оны жерге жатқызып, матасынан ақырын шешті де, сәбиді бір қапталына жақызып, арқасында сол жақ жауырынында орналасқан таңбаға қарады. Жасыл түсті таңба баланың жауырынын толықтай алды. Басы сопақтау келген, сояудай тістері жартылай ашылған аузынан шыққан, айдаһарға ұқсас жануар бейнеленді. Батыра оны сипап:

– Бұл нені білдіреді екен? – деп өз алдына сөйлеп, кітап пен мүйізді бас сүйекті алып, екеуін алында қойып, олардан көз алмай қарады.

Батыра бас сүйекке қараған сайын, оның үңірейген көздері құдды зұлым күш пен үрей таратып тұрғандай. Ол кітапты қолына алып, оның сыртына көз жүгіртті, сыртында алты таңба – алты түрлі жануардың бейнелері екі қатар болып бейнеленді. Батыра олардың бірін де бұрын-соңды көрген емес, ал ең соңғы орналасқан таңба сәбидің арқасындағыдан еш айырмашылығы жоқ, сонымен қатар кітаптың ең төбесінде, таңбалардың үстінде Батыраға бейтаныс тілде жазылған үш сөз тұрды, ол мүлде сөздерді түсінген жоқ, тіпті алғаш көруі.

Батыра бос кітапты ары-бері бірнеше рет ақтарып шықты, бірақ ішінде ештеңе жоқ, тек ақшыл сары парақтардан тұратын қалың кітап, сосын ол заттардың барлығын жинап, қоржынға қайта салды.

Баланың таңбасына кішкене көз тіге, оны матаға қайта орап, кеудесіне байлап алды. Оның бойын бұрыңғыдай қорқыныш билеген жоқ, қазір ол тынышталып, болған жайтпен келіскендей. Аспан ашық, тек бірнеше мақтаға ұқсас бұлттар қалқып жүрді, анда-санда олардың көлеңкесі Батыраға түсті.

– Бізге артқа шегінуге жол жоқ, біз сор батпаққа белшемізден батқан сияқтымыз, ал одан шығуға көмектесетін қазір ешкім табылмас, өзімізді-өзіміз құтқаруға тура келеді, – деп ұйқыдағы сәбиге сөйлеп, орнынан тұра жылқысына жайғасып, артына бір көз тастап, жолды жалғастырды.

Бұл уақытта қаладан Дат пен әскерлері оны өкшелей келе жатты.

–  Жан-жаққа шашырып жүріңдер, сонда оны байқау оңайға түседі, егер көретін болсаңдар, бірден дабыл беріңдер, – деп Дат айқайлады. Қала ішіндегі шайқас Датқа көп шығын болды, ол сарбаздарының жартысынан айырылып, мыңға жуық жауынгері қалды. Олар бірнеше шақырымға жайыла орманға қарай беттеді.

Күн тас төбеден ауды, Батыра атты тез шаршамас үшін бұрынғыдай қатты шапқан жоқ. Ал енді «Ерұлан мен басқаларына не болды? Олар тірі ме? Өлі ме? Әлде тұтқынға түсті ма екен?» деген сұрақтар оның санасын торуылдады. Алдыға жүрген сайын, тек төбесі ғана көрінген алып ағаштың, енді көкжиектен жан-жаққа созылған бұтақтары да байқалды, ал артында қалған алып тау ақырындап кішірейе берді.

Батыра кеш батып, түн ортасына дейін тоқтаусыз жол жүрді, ал сәби жол бойы бір жылап, бір ұйқыға кетіп, кейде тыпыршумен болды. Батыраның бойын ұйқы басып, жорғалай шапқан ат үстінде ол қисаңдай маужырап, жүген мен үзеңгінің қоңыраулы үніне мән бермей, кейде қалғып та алды, тек астындағы ат анда-санда сүрінген кезде, селк етіп оянды.

Түн ортасына жақындағанда, олардың алдынан сайда өзен кезікті, оның жағасын қиыршық тастар көмкерілген, ал өзенде мөлдір таза су, жартысынан кішкене асып толған ай сәулесін шағылыстыра ақты. Батыра жылдам атынан түсіп, оны өзеннің жанындағы шөпке байлай, суға жүгірді, ол кеудесіндегі баланы мүлде ұмытып кетті, өзеннен суды алақанымен алып іше бастаған кезде, баланың бетіне су тиіп, ол шырылдап жылай бастады:

– Құдайым-ай, – деп орнынан қайта тұрып, баланың бетін көйлек жеңімен сүрте, оны әлдейлей жұбатып, өзен жағасынан алыстау жерге жатқызды.

Батыра жақсылап су ішіп, беті-қолын жуғаннан кейін, суық сумен мойнын ысқылып байлаулы тұрған атына қарады, әлгі жылқы аққан суға қарап, еріндерін жыбырлатумен болды.